Demirciler halıları
Demirciler halıları, Gence halıcılık okulunun Kazah grubuna ait yığılmış Azerbaycan halılarıdır.[1][2] Halılar, adını Azerbaycan'ın Kazah şehrinin 9 km batısında bulunan Demirciler köyünden almıştır. Bazı halıcılar bu halıya "Demirci Hasan" derler. Kazah bölgesinin Taş Salahlı, Kosalar ve Ürkmezli köylerinde de Demirciler halısı üretilmiştir. Demirciler halıları, Kazak halılarının yüksek kaliteli halıları kategorisine aittir.[3][4]
Sanatsal analiz[değiştir | kaynağı değiştir]
"Demirciler" olarak bilinen bu halılar farklı yapılara sahiptir. Temel olarak, üç şekilde sunulurlar.[5]
Yöntem I[değiştir | kaynağı değiştir]
Birinci yöntemle dokunan halıların ara alanının bileşimi sekizgen göllerden oluşmaktadır. Göllerin içindeki kanca şeklindeki elemanlar, iç karenin etrafına simetrik olarak yerleştirilmiştir. Orta alandaki göl sayısı halının uzunluğuna göre belirlenir. Küçük halılarda 2-3 göl ve uzun gebelerde daha fazla göl var. "Sürmedan" adı verilen orta sınır, "Demirci halıları"nın ortak özelliğidir.[5]
Yöntem II[değiştir | kaynağı değiştir]
İkinci yöntem ise halı uzmanları tarafından "Demirçi Hasan" adı verilen halılarla temsil edilmektedir. Kemerli veya mehraplı seccadelerden oluşurlar.
Daha önce bu tür halılar üzerinde namaz kılmak için dokunmuşsa, zamanla dini önemini yitirmiş ve sadece dekoratif ve evsel hale gelmiştir. Demirciler seccadelerinin kompozisyonu, özgünlüğü nedeniyle diğer seccadelerden farklıdır. Halının üst kısmında "mühür" taşı için geometrik bir kemer bulunmaktadır. Ara alanı çevreleyen ince bir bordür — mahadil halının tepesinde bir kemer oluşturur ve ara alanın alt kısmındaki kareyle birleşir. Bu kare, namaz kılan kişinin ayaklarının altı için tasarlanmıştır. Oluşturulan alanın ortasında bir madalyon bulunur. Madalyonun yüzleri büyük bir pençe şeklinde yapılmıştır. Her bir pençenin köşesinde içe doğru kıvrılan kanca şeklinde bir kesi bulunur. Bu tür halıların dokunması sırasında, namaz kılanın secdeye vardığında kemerin üzerine konan mührün üzerine alnını koyabilmesi için kesin matematiksel hesap sonuçlarına uyulması gerekiyordu.[5]
Yöntem III[değiştir | kaynağı değiştir]
Üçüncü yönteme ait olan "demirci halısı" ise "Mehrabsız" adı verilen halılardan oluşmaktadır. Bu halıların özelliği olan ketaba şeklindeki göller dikey bir hat üzerinde birbiri ardına yer alır. İçlerinde büyük dikdörtgenler var. Son zamanlarda büyük ebatlı halılar üretilmekte ve ara boşluklarının ortasına bir göl yerleştirilmektedir.[5]
Teknik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
"Demirciler halıları" genellikle küçük boyutlarda yapılır. Bazen geniş formatlı, nadiren dikdörtgen şekilli halılar bulunur. Döngü yoğunluğu: 26x26 döngüden desimetrekare başına 30x30 döngüye kadar (metrekare başına 60.000 ila 90.000 döngü). Hov yüksekliği 8–12 mm'dir.[3][6]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Azərbaycan xalçası (PDF). Baku: Azerbaycan Millî Kütüphanesi. 2012. s. 22. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ "Azərbaycanda xalça sənətinin inkişafı" (Azerice). azerbaijan.az. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2021.
- ^ a b Letif Kerimov. Азербайджанский ковёр. Том III. II. Тип Гянджа-Казах. Б) Казахская группа. «Демирчиляр». Б.: «Гянджлик», 1983.
- ^ Azərbaycan xalçası (PDF). Baku: Elm. 2007. s. 27. ISBN 978-5-8066-1758-4. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c d Karimov, Latif (1983). Азербайджанский ковёр (PDF). III. Bakü: Gənclik. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Kasım 2022.
- ^ Azərbaycan xalçası (PDF). Baku: Elm. 2007. s. 27. ISBN 978-5-8066-1758-4. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.