De re coquinaria
 De re culinaria (Yemek bahsi hakkında) - (Lyon Sebastianus Gryphium, 1541) | |
| Yazar | Marcus Gavius Apicius (?) veya Caelius Apicius (?) |
|---|---|
| Ülke | Roma İmparatorluğu |
| Dil | Latince |
| Tür | Yemek kitabı |
De re coquinaria, (Türkçe: Yemek bahsi hakkında) iddialar doğrultusunda Roma İmparatoru Tiberius döneminde yazıldığı öne sürülen, günümüze kadar gelebilmiş yemek tarifleri derlemesidir.
Milattan önce 1. yüzyılda ortaya çıkmış bu derlemenin adı Türkçeye "yemek bahsi hakkında" veya "yemek sanatı" şeklinde tercüme edilebilir. Yazarının ismiyle birlikte anıldığından kısaca Apicius olarak da bilinir.[1] Bir görüşe göre yazarı Marcus Gavius Apicius'tur. Bu kişi zengin bir Romalı tüccar olması yanında ince zevkleri olan, lüks ve şatafata düşkün bir gurmedir. Bir diğer iddia ise yazarının Caelius Apicius adında olduğunu öne sürmektedir. En önemli ispatları ise en eski nüshaların başlangıcında bulunan "API CAE" ifadesidir.[2]
İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]
Derleme esas olarak on bölümden oluşmaktadır. Bunlar:
- 1. Epimeles — İtinalı Hizmetçi
- 2. Sarcoptes — Et Kıyma
- 3. Cepuros — Bostancı
- 4. Pandecter — Çeşitli Malzemeler
- 5. Ospreon — Baklagiller
- 6. Aeropetes — Kuşlar
- 7. Polyteles — Gurme
- 8. Tetrapus — Dört ayaklılar
- 9. Thalassa — Deniz
- 10. Halieus — Balıkçı
470'e yakın çeşitte baharatın kullanılmasını ve yemeklerin çeşnilendirilmesini savunmuştur. Metinlerde geçen malzemeler o dönemin en zenginlerinin temin edebileceği ölçüde pahalı ve ender bulunan çeşitliliktedir. Özellikle baharatların tariflerde tercih edilmesi yanında o dönemde baharat temininin zorlukları gözününe alınmalıdır. Öyle ki bazılarında egzotik malzemeler (örneğin flamingo) bile vardır. Metinlerden basit bir tarif ise (8.6.2–3) Latincesi ve Türkçe tercümesi şu şekildedir:[3]
- ALITER HAEDINAM SIVE AGNINAM EXCALDATAM: mittes in caccabum copadia. cepam, coriandrum minutatim succides, teres piper, ligusticum, cuminum, liquamen, oleum, vinum. coques, exinanies in patina, amulo obligas. [Aliter haedinam sive agninam excaldatam] <agnina> a crudo trituram mortario accipere debet, caprina autem cum coquitur accipit trituram.
- ACILI KUZU VEYA KOYUN YAHNİSİ. Et parçalarını yassı bir kaba koyun. Soğanı iyice doğrayın, kişniş, kimyon, havanda dövülmüş biber, garum, yağ, yaban kerevizi ile pişirin. Derin olmayan bir kaba boşaltın, beyaz nişasta ile kıvam verip lapamsı bir hale getirin. Kullanacağınız harcı, eğer koyun eti kullanacaksanız et hala çiğ iken; eğer kuzu eti kullanacaksanız eti pişirmeye başladıktan sonra ekleyin.
İlgili Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bibliotheca Augustana: De Re Coquinaria Libri Decem15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Metnin Latince şekli3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Apicius çalışmaları – Gutenberg Projesi
- Latince metnin bir diğer şekli
- İngilizce tercüme
- Latince metnin günümüz İngilizce'sine ve tariflerine uyarlanmış şekli18 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Tuğrul ŞAVKAY - Ulaşılması güç kitaplar - Hürriyet 14.06.1998". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015.
- ^ "Şikago Üniversitesi - Apicius". 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015.
- ^ The Roman Cookery Book, trans. Flower and Rosenbaum, pp. 188–89.
