İçeriğe atla

Danimarka'da eğitim

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Danimarka'da eğitim, 15-16 yaşın altındaki çocuklar için zorunludur (Danca: undervisningspligt), ancak Folkeskole ("devlet okulu")'na gitmek zorunlu değildir. On beş/on altı yaşına kadar olan okul yılları Folkeskole olarak bilinir, çünkü herhangi bir eğitim burada sunulan seviyeye uygun olmalıdır. Gençlerin yaklaşık %82'si buna ek olarak daha ileri eğitim alır.[1] Devlet tarafından finanse edilen eğitim genellikle ücretsizdir ve herkese açıktır. Danimarka'nın özel okul geleneği vardır ve temel eğitim seviyesindeki tüm çocukların yaklaşık %15.6'sı, kupon sistemi tarafından desteklenen özel okullara gitmektedir.[2][3]

2008'de BM'nin İnsani Gelişme Endeksi ile birlikte yayınlanan ve 2013 verilerine dayanan Eğitim Endeksi, Danimarka'yı 0.873 ile dünyanın en yüksekleri arasında, Avustralya, Finlandiya ve Yeni Zelanda'nın hemen altında listeliyor.[4]

Danimarka'da okuryazarlık oranı hem erkekler hem de kadınlar için yaklaşık %99'dur.[5]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danimarka eğitim sistemi, kökenini Orta Çağ'ın başlarında Roma Katolik Kilisesi tarafından kurulan katedral ve manastır okullarına dayandırır ve 12. ve 13. yüzyıllarda kurulan yedi okul bugün hala varlığını sürdürmektedir. 1536'da resmen uygulanan Reformasyon'dan sonra okullar Taç tarafından devralındı. Ana amaçları, öğrencilere Latince ve Yunanca okuma, yazma ve konuşma öğreterek teolojik çalışmalara hazırlamaktı.[6]

O zamanlar halkın temel eğitimi çok ilkeldi, ancak 1721'de krallık genelinde 240 rytterskoler ("süvari okulu") kuruldu. Ayrıca, 18. yüzyılda yayılan Pietizm dini hareketi bir dereceye kadar okuryazarlık gerektiriyordu ve böylece halk eğitimi ihtiyacını teşvik ediyordu. Rousseau gibi kişilerin hayırsever düşünceleri de tüm çocuklara açık eğitimdeki gelişmeleri hızlandırmaya yardımcı oldu.

1809'da eski Rahip Okulu, zamanın ruhuna uygun olarak, antik Yunan ve Latin kültürlerine dalmanın yanı sıra doğa bilimleri ve modern dillerin öğretilmesiyle "gerçek insanlığı beslemeyi" amaçlayan hümanist bir Sivil Memur Okulu'na dönüştürüldü.

19. yüzyıl boyunca (ve hatta günümüze kadar), Danimarka eğitim sistemi özellikle ilham verici öğretim yöntemlerini ve halk yüksekokullarının kurulmasını savunan rahip, politikacı ve şair N. F. S. Grundtvig'in fikirlerinden etkilendi.

1871'de 19. yüzyılın bilimsel ve teknik gelişmeleri, ortaöğretimin iki kola ayrılmasına yol açtı: diller ve matematik-fen kolu. Bu bölünme, 2005 yılına kadar Gymnasium'un (yani akademik genel ortaöğretim programı) yapısının temelini oluşturdu.

1894'te Folkeskole ("devlet okulu", devlet tarafından finanse edilen ilköğretim sistemi) resmen kuruldu (o zamana kadar Almueskolen ("ortak okul") olarak biliniyordu) ve sanayi toplumunun gereksinimlerini karşılamak için eğitim sistemini iyileştirme önlemleri alındı.

1903'te Gymnasium'un 3 yıllık programı, Danca: mellemskole ('ortaokul', 6-9. sınıflar) kurularak belediye okuluyla doğrudan bağlantılı hale getirildi ve daha sonra yerini realskole aldı. Daha önce, Gymnasium'a gitmek (ve böylece üniversiteye giriş için yeterlilik kazanmak) isteyen öğrenciler, belediye okulları yetersiz olduğundan özel ders almak zorundaydı.

1975'te Danca: realskole terk edildi ve Folkeskole (ilköğretim), öğrencilerin akademik başarılarına bakılmaksızın aynı okullara gittiği eşitlikçi bir sisteme dönüştürüldü.

Zorunlu eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danca: folkeskole (İngilizce: halk okulu), 5-6 yaşından 15-16 yaşına kadar olan zorunlu eğitimin tüm dönemini kapsar ve okul öncesi, ilköğretim ve düşük ortaöğretimi içerir.[7]

Ortaöğretim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortaöğretim genellikle iki ila dört yıl sürer ve 15-16 ile 18-19 yaşları arasındaki öğrenciler tarafından alınır. Ortaöğretim zorunlu değildir, ancak genellikle ücretsizdir ve öğrencilerin seçebileceği çok çeşitli programlar vardır. Bazı eğitim programları akademik olarak yönlendirilmiştir, en yaygın olanı Gymnasium'dur. Diğerleri daha pratik olarak yönlendirilmiştir ve öğrencileri meslek okulularda ve çıraklık yoluyla eğitimin bir kombinasyonu ile zanaatkar veya memur gibi işlere hazırlar. Danimarka'da öğrencilerin ortaöğretimlerini tamamlamak için üç deneme hakları vardır; bundan sonra kendi başlarına bırakılırlar. Bundan sonra devam etmek isterlerse, eğitim almalarına izin verilir ancak artık hükümetten ekonomik destek alamazlar.

Yükseköğretim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danimarka'da yükseköğretim, farklı türlerde eğitim sunan bir dizi farklı kurumda gerçekleştirilebilir. Yalnızca üniversiteler yüksek lisans düzeyinde eğitim sunarken, üniversite kolejleri belirli lisans dereceleri sunar, ancak bir yüksek lisans düzeyinde derece sunmak için bir üniversite ile işbirliği yapabilir (örneğin, Aarhus Üniversitesi'ndeki Gazetecilik alanındaki yüksek lisans programı, Danimarka Medya ve Gazetecilik Okulu ile bir işbirliğidir).[8] Lisans dereceleri ya üniversitelerde akademik lisans dereceleri ya da üniversite kolejlerinde profesyonel lisans dereceleridir (Danca: professionsbacheloruddannelse), ancak üniversiteler de profesyonel lisans dereceleri sunabilir ve örneğin, sosyal hizmet uzmanı olmak için eğitimi Aalborg Üniversitesi'nde alabilirsiniz.[9]

İş akademileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İş akademileri (Danca: Erhvervsakademi) iki yıllık akademi meslek programları sunar; bazı iş akademileri ayrıca profesyonel lisans programları, ileri yetişkin eğitimi ve diploma programları sunar.[10]

Denizcilik eğitim kurumları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Denizcilik eğitim kurumları, Danimarka ticaret filosu ve balıkçılık endüstrisi için çalışma programları sunar.[11]

Üniversite kolejleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danimarka üniversite kolejileri (Danca: professionshøjskoler), lisansüstü düzeyde üniversite eğitimi sunmayan, ancak mesleğe özgü yükseköğretim, orta düzey yükseköğretim (MVU) ve diploma kursları sunar.

Mimarlık ve sanat kurumları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mimarlık ve sanat kurumları, güzel sanatlar ve uygulamalı sanatlar alanında çeşitli derece programları sunar.[12]

Üniversiteler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danimarka'daki ilk üniversite olan Kopenhag Üniversitesi, 1479'da kuruldu.[kaynak belirtilmeli] İkincisi, Schleswig-Holstein'daki Kiel Üniversitesi, 1665'te kuruldu. Schleswig-Holstein 1864'te Alman güçleri tarafından fethedildiğinde, Kopenhag Üniversitesi bir kez daha Danimarka Krallığı'ndaki tek üniversite oldu ve 1928'de Aarhus Üniversitesi kurulana kadar bu şekilde kaldı. O zamandan beri daha fazla üniversite kuruldu ve Danimarka şimdi sekiz üniversiteye sahip.

Danimarka'da yükseköğretim, Avrupa Birliği ve İsviçre'den gelen öğrenciler için ücretsizdir.[13] Birçok program, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora, değişim ve yaz okulu programları dahil olmak üzere İngilizce olarak öğretilmektedir.[14]

Öğrenim ücretleri ve mali yardım sistemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danimarka'daki hemen hemen tüm eğitim kurumları ücretsizdir. Bu öğrenim ücretisiz sistem, aşağıdaki tüm öğrenciler için geçerlidir:

  • Danimarka'da (Faroe Adaları ve Grönland dahil) doğmuş olanlar; veya
  • daimi ikamet vizesine sahip olanlar; veya
  • Daimi ikamet izni (Danca: permanent opholdstilladelse)
  • Daimi bir izne yükseltilebilen geçici ikamet izni (Danca: midlertidig opholdstilladelse mmf varigt ophold)
  • İstihdama dayalı ikamet izni olan AB/AEA dışı bir ebeveynin refakatçi çocuğu olarak ikamet izni (Danimarka Yabancılar Yasası'nın §9a ve §9m maddeleri - Danca metin)
  • insani vizeye sahip olanlar; veya
  • İskandinav Kurulu'ndaki bir ülkeden olanlar; veya
  • Avrupa Ekonomik Alanı veya Avrupa Birliği'ndeki bir ülkeden olanlar.

Öğrenciler yalnızca öğrenim ücreti ödemekle kalmaz, aynı zamanda 18 yaşın üzerindeki tüm Danimarka vatandaşlarına (ve belirli kriterleri karşılayan diğer birçok kişiye) "SU" (Statens Uddannelsesstøtte, Devlet Eğitim Desteği anlamına gelir) adı verilen aylık mali yardım teklif edilir; bu, öğrenci ebeveynleri veya vasileriyle yaşıyorsa ve yüksek gelirleri varsa her öğrenci için yaklaşık 950 DKK, öğrenci ebeveynlerinden veya vasilerinden ayrı yaşıyorsa yaklaşık 5,486 DKK'dir.[15] Öğrenciler, eğitimlerini tamamladıklarında geri ödenmesi gereken, aylık 2,807 DKK'ye kadar düşük faizli devlet kredileriyle SU'yu tamamlayabilirler.[16]

Akademik özgürlük

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wright ve Ørberg (2008), Danimarka yükseköğretim sistemi hakkında eleştirel bir sonuca vardı: "Danimarka modeli, özerkliğin serbest ticaret ve modernleştirici devlet modellerinin en kötü yanlarını birleştiriyor: üniversiteler, liderleri ve akademisyenler kendi ekonomik hayatta kalmalarından bireysel olarak sorumlu olma anlamında özgürlük alıyorlar, ancak sektör ağır siyasi kontrol altına giriyor. Buna 'üniversiteleri serbest bırakmak' deniyor."[17] 2017'de 28 Avrupa Birliği üyesinin üniversitelerinde akademik özgürlük üzerine yapılan karşılaştırmalı bir çalışmada, Danimarka yalnızca 24. sırada yer aldı.[18] Tüm kategorilerde (yasamadaki akademik özgürlük; yasamadaki kurumsal özerklik; yasamadaki özyönetim; iş güvencesi; anayasa ve uluslararası anlaşmalar), Danimarka AB ortalamasının altında sıralandı. Çalışmanın yazarları, Danimarka'daki akademik özgürlük kısıtlamalarının çoğu diğer AB ülkesinde ağır olarak kabul edileceğini savunuyor.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "S ønsker mindst 12 års skolegang". 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2007. 
  2. ^ "Bølge av private skoler". Klassekampen.no. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  3. ^ "The Case For School Choice: Denmark". Oldfraser.lexi.net. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Human development indices" (PDF). Human Development Reports. 18 Aralık 2008. 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010. 
  5. ^ "The World Factbook — Central Intelligence Agency". Cia.gov. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  6. ^ Vagn Skovgaard-Petersen, "Forty years of research into the history of education in Denmark." Scandinavian journal of educational research 41.3-4 (1997): 319-331.
  7. ^ "Folkeskoleloven - Bekendtgørelse af lov om folkeskolen". Retsinformation.dk. 7 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  8. ^ "Kandidatuddannelsen i Journalistik (cand.public.)". kandidat.au.dk (Danca). 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  9. ^ "Socialrådgiver". www.aau.dk. 5 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  10. ^ "Business academies — Uddannelses- og Forskningsministeriet". Ufm.dk. 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  11. ^ "Maritime educational institutions — Uddannelses- og Forskningsministeriet". Ufm.dk. 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  12. ^ "Institutions in architecture and art — Uddannelses- og Forskningsministeriet". Ufm.dk. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  13. ^ Warren, Katie (15 Haziran 2018). "Here's what college costs in 28 countries around the world". Insider. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  14. ^ "Study in Denmark, official government website on international higher education in Denmark". Studyindenmark.dk. 10 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  15. ^ "SU rates 2013-2015". Su.dk. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  16. ^ "SU loan rates 2016". Su.dk. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017. 
  17. ^ Wright, S., and J. Ørberg.2008."Autonomy and Control: Danish University Reform in the Context of Modern Governance."Learning and Teaching: The International Journal of Higher Education in the Social Sciences,1 (1): 27–57.
  18. ^ Terence Karran, Klaus Beiter & Kwadwo Appiagyei-Atua (2017) Measuringacademic freedom in Europe: a criterion referenced approach, Policy Reviews in Higher Education,1:2, 209–239, DOI: 10.1080/23322969.2017.1307093

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Bjerg, Jens. "Reflections on Danish Comprehensive Education, 1903-1990." European Journal of Education, 26#2 1991, pp. 133–141. online.
  • Buchardt, Mette. "Pedagogical transformations of "religion" into "culture" in Danish state mass schooling from the 1900s to the 1930s." Paedagogica Historica 49.1 (2013): 126-138 online.
  • Foght, H.W. ed. Comparative education (1918), compares United States, England, Germany, France, Canada, and Denmark online
  • Skovgaard-Petersen, Vagn. "Towards an education policy in Denmark: Danish education planning in the nineteen forties." Scandinavian Journal of History 6.1-4 (1981): 55–76.
  • Skovgaard-Petersen, Vagn. "Forty years of research into the history of education in Denmark." Scandinavian journal of educational research 41.3-4 (1997): 319-331.
  • Stubager, Rune. "The development of the education cleavage: Denmark as a critical case." West European Politics 33.3 (2010): 505–533. Online.
  • Ydesen, Christian. "Educational testing as an accountability measure: Drawing on twentieth-century Danish history of education experiences." Paedagogica Historica 49.5 (2013): 716–733. Online.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Danimarka'da eğitim ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Danimarka%27da_eğitim&oldid=35260131" sayfasından alınmıştır