D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
| D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı | |
|---|---|
 | |
 D-8 üyesi ülkeler | |
| Kuruluş | 1996) |
| Tür | UAÖ |
| Merkez | İstanbul, Türkiye |
| Üyeler |  Bangladeş Endonezya İran Malezya Mısır Nijerya Pakistan Türkiye |
| Genel Sekreter |  Dato’ Ku Jaafar Ku Shaari |
| Resmî site | developing8.org |
D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ya da D-8 (İngilizce: D-8 Organization for Economic Cooperation), sekiz üye ülkeden oluşan bir uluslararası kuruluştur. Bu ülkeler Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye olup 54. Türkiye Hükûmeti Başbakanı Necmettin Erbakan önderliğinde bir araya gelerek oluşturmuş oldukları bir organizasyondur. D-8 içinde yer alan ülkeler, aynı zamanda İslam İşbirliği Örgütü’nün de üyeleridir. D-8 üyeleri tabii kaynakları, kalabalık nüfusları ve potansiyel pazarlarından ötürü kendi bölgelerinde önemli konum arz etmektedirler.
Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da düzenlenen altıncı D-8 zirvesinde D-8 Daimi Sekreteryası’nın İstanbul’da olmasına karar verildi.[1] Bu karar, 20 Şubat 2009 tarihinde imzalanan anlaşma ile resmiyet kazandı.[2]
Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
22 Ekim 1996 tarihindeki "Kalkınmada İşbirliği Konferansı"nı izleyen bir dizi hazırlık toplantılarından sonra 15 Haziran 1997 yılında İstanbul’da yapılan Devlet ve Hükûmet başkanları zirvesinde D-8’in kuruluşu resmen ilan edilmiştir (İstanbul Deklarasyonu).
D-8’lerin bayrağında yer alan altı yıldız temel ilkelerini sembolize etmektedir. D-8'lerin bayrağında altı temel ilkeyi sembolize eden altı yıldızın anlamları şunlardır.[kaynak belirtilmeli]
- Savaş değil, barış,
- Çatışma değil, diyalog,
- Çifte standart değil, adalet,
- Üstünlük değil, eşitlik[3]
- Sömürü değil, âdil düzen,
- Baskı ve tahakküm değil, insan hakları, hürriyet ve demokrasi.
İş birliği alanları, faaliyet ve projeler[değiştir | kaynağı değiştir]
D-8 kapsamındaki iş birliği, esas itibarıyla sektörel bazda yürütülmektedir. Bu kapsamda:
- Bangladeş: Kırsal kalkınma
- Endonezya: Yoksullukla mücadele ve insan kaynakları
- İran: Bilim ve teknoloji
- Malezya: Finans, bankacılık ve özelleştirme
- Mısır: Ticaret
- Nijerya: Enerji
- Pakistan: Tarım ve balıkçılık
- Türkiye: Sanayi, sağlık ve çevre
alanındaki iş birliği çalışmalarını koordine etmektedir.[4]
Organları[değiştir | kaynağı değiştir]
Zirve: Devlet/hükûmet başkanlarının iki yılda bir gerçekleştirdikleri toplantılardır. D-8’in en üst düzey karar alma organıdır.
Konsey: Üye ülkelerin dış işleri bakanlarının katılımı ile gerçekleştirilen toplantılarıdır.
Komisyon: Üye ülkelerin kıdemli uzmanlarından oluşan ve eş güdüm çalışmalarını yürüten kurul toplantılarıdır.
Genel Sekreterlik: D-8 Grubunun çalışmalarına sekretarya hizmetleri sunan ve üye ülkeler arasındaki iletişimi sağlayan icra direktörlüğünü Türkiye tarafından atanan bir büyükelçi (Ayhan Kamel), İstanbul'da bulunan merkezinden yürütmekte idi. 2006 Bali Zirvesi’nden sonra icra direktörlüğünün statüsü genel sekreterliğe çevrilerek dönem başkanı Endonezya tarafından atama yapıldı. Ardından genel sekreterliği Endonezya’dan Dipo Alam (2007-2010), Widi A. Pratikto (2010-2012) yürüttü.[5] 1 Ocak 2013 itibarıyla İran’dan Seyed Ali Mohammad Mousavi, dört yıllık süre için bu görevi devraldı.[6]
D-8’in amacı[değiştir | kaynağı değiştir]
D-8 girişiminin başlatılmasındaki amaç, büyük bir ekonomik potansiyeli, çeşitli kaynakları, geniş bir nüfus ve coğrafi alanı temsil eden sekiz ülke arasında ticaret ilişkilerinde yeni fırsatlar yakalamak ve çeşitlendirmek, uluslararası düzeyde karar alma sürecine katılımı artırmak, daha iyi hayat şartları sağlamak, somut ortak projeler etrafında ekonomik iş birliğini geliştirmek ve gelişmekte olan ülkelerin dünya ekonomisindeki durumlarını güçlendirmektir.
D-8 kurucu üyelerinin kompozisyonunun da yansıttığı gibi bölgesel olmaktan çok küresel bir kuruluştur. Üyelik, grubun hedeflerini, ilkelerini benimseyen ve ortak bağları paylaşan diğer gelişmekte olan ülkelere de açıktır.
D-8, üye ülkelerin bölgesel ve uluslararası örgütlere üyeliklerinden kaynaklanan ikili ve çok taraflı taahhütleri üzerinde olumsuz etkisi olmayan bir forumdur.
Ekonomi sırası[değiştir | kaynağı değiştir]
D-8 ülkelerinde en sanayileşmiş (gelişmiş) ekonomi Türkiye ekonomisidir. Türkiye’yi Endonezya, İran, Mısır, Pakistan, Malezya, Nijerya ve Bangladeş izler.
Rakamlarla D-8[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bugüne kadar on bir D-8 zirve toplantısı yapıldı.
- D-8’ler, 15 dış işleri bakanları toplantısı, 20 komisyon toplantısı, 70 de teknik nitelikli komisyon gerçekleştirildi.
- Kuruluşunda sekiz ülkenin gayri safi millî hasıla 690 milyar dolarken, artık 4,5 trilyon doların üzerindedir.
- D-8 kurulurken ülkelerin tek başına millî geliri 872 dolarken bugün 1500 dolar civarındadır.
- İhracat 239 milyar dolardan 600 milyar dolara yaklaştı.
- İthalat 235 milyar dolarken yaklaşık 500 milyar dolara çıktı.[3]
Üst düzey konferans[değiştir | kaynağı değiştir]
| Tarih | Ev sahibi ülke | Ev sahibi lider | Konum | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Haziran 1997 | Türkiye |
Necmettin Erbakan | İstanbul |
| 2 | Mart 1999 | Bangladeş |
Şeyh Hasina Vecid | Dakka |
| 3 | Şubat 2001* | Mısır |
Hüsnü Mübarek | Kahire |
| 4 | Şubat 2004* | İran |
Muhammed Hatemi | Tahran |
| 5 | Mayıs 2006 | Endonezya |
Susilo Bambang Yudhoyono | Bali |
| 6 | Temmuz 2008 | Malezya |
Abdullah Ahmad Badawi | Kuala Lumpur |
| 7 | Temmuz 2010 | Nijerya |
Goodluck Jonathan | Abuja |
| 8 | Kasım 2013* | Pakistan |
Asıf Ali Zerdari | İslamabad |
| 9 | Aralık 2016 | İran |
Hasan Ruhani | Tahran |
| 10 | Ekim 2017 | Türkiye |
Recep Tayyip Erdoğan | İstanbul |
| 11 | Nisan 2021 | Bangladeş |
Şeyh Hasina Vecid | Çevrim içi |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "D-8'in daimi sekreteryası İstanbul'da olacak". 7 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2009.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2012.
- ^ http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebContentGosterim.aspx?Enc=51C9D1B02086EAFB889991AC9908F0AD [ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2013.
İlgili bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- D-8 Resmi Web Sitesi13 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- D-8 Genel Sekreteri Dr. Dipo Alam ile röportaj18 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- D-8 ile ilgili tüm bilgi, belge ve haberler11 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- D-8 Ülkeleri
- D-8 hakkında bir araştırma
 |
Wikimedia Commons'ta D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
