Dünya ağacı

İskandinav mitolojisinin dünya ağacı Yggdrasill.

Dünya ağacı, birçok din ve mitolojide, özellikle İskandinavya, Orta Asya ve Kızılderili inançlarında yer alan kozmik düzeni gösteren bir motifdir. Dünyanın merkezinde Yer'in ekseni olarak durur. Kökleri yerin derinliklerine inerken, dalları gökyüzüne ulaşır ya da onu taşır. Böylelikle yeri, göğü ve yeraltını birbirine bağlar.

Kurgulama biçimleri

Kaç katlı ya da kaç dünyalı olduğuna bağlı olarak değişen dünya ağacı kurgularından sözedilebilir. Yer, gök ve yeralrı olmak üyere üç dünyadan ya da üç kattan oluşan dünyalardan, Germenlerdeki yedi katlı dünyaya kadar değişik kurgular görülür. Bazı halklar ağacın tepesinin kutup yıldızına ulaştığını kabul ederler. Değişik kültürlerde değişik ağaçlar dünya ağacı ile ilişkilendirilmiştir. Kuzey Avrupa'da meşe, Anadolu'da kayın, Orta Doğu'da incir ve hurma, Hindistanda bodhi ve aşvattha gibi.

Dünya ağaçlarında genellikle mitolojik hayvanlar yaşarlar.Germen Mitolojisinde bu ağaca İrminsul ve Yggdrasill adları verilir. Indo-German halklarda genellikle ağacın tepesinde bir kartal ve altında bir yılan bulunur. Hint, Germen ve Slav mitolojilerinde bu hayvanlar birbirleriyle kavga ederler.

Birçok mitoloji ve dinde, ağaçlar aynı zamanda tanrıların ya da doğa üstü yaratıkların ikamet ettikleri yerlerdir. Ortadoğu mitolojisinde yaşam ağacı, Mısır mitolojisinde Sykomore (bir incir türü) yaşam veren ağaçlardır. Çindeki şeftali ağacı ölümsüzlük sağlarken, Hindistan'da Bodhi ağacı aydınlanmanın sembolüdür.