Claude Chappe
Claude Chappe | |
|---|---|
.JPG) | |
| Doğum | Claude Chappe 25 Aralık 1763 Brûlon, Sarthe, Fransa |
| Ölüm | 23 Ocak 1805 (41 yaşında) Paris, Fransa |
| Ölüm sebebi | İntihar |
| Tanınma nedeni | Optik telgrafın mucidi |
| Ebeveyn(ler) | Ignace Chappe d'Auteroche (baba) Marie-Renée de Vernay de Vert (anne) |
Claude Chappe (25 Aralık 1763 – 23 Ocak 1805), Optik telgrafın mucidi Fransız bilim insanı.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yılları ve ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Claude Chappe, 1763 yılının noel günü Paris'in yaklaşık 200 km güneybatısındaki Brûlon kasabasında doğdu.[1] Dedesi Fransız bir baron, amcası Jean-Baptiste Chappe d'Auteroche ise 1761 ve 1769'da Venüs geçişi gözlemleriyle ün yapmış bir astronomdu.[1] Bir süre parlamento hukukçusu olarak çalışan babası Ignace Chappe d'Auteroche (1724-1783) 37 yaşındayken, 13 Şubat 1762'de 31 yaşındaki Marie-Renée de Vernay de Vert (1731-1803) ile evlendi.[1] Çiftin bu evlilikten Ignace Urbain Jean (1762), Claude (1763), Marie Marthe (1763), Pierre François (1765), Sophie François (1767), René (1769), Abraham (1773) ve üç de düşük doğum olmak üzere on çocuğu oldu.[1] Claude ve Marie Marthe ikiz olmalarına rağmen Marie Marthe gece yarısından sonra doğmuştu.[1]
Chappe küçüklüğünde papaz olmak için manastıra gitti. Daha sonra Rouen'deki College de Joyeuse’da eğitim gördü. Chappe dini eğitimi sırasında bilime güçlü bir şekilde ilgi duymaya başladı. Paris'te bir grup fizikçiyle tanıştı ve daha sonra yeni kurulmuş prestijli bir topluluk olan Société Philomathique de Paris’e katıldı.[1] Fizik deneyleri yapıp, bu deneylerin sonuçlarını makale olarak yayımlamaya başladı.
Chappe gençliğinde din adamı ve astronom olan amcasını örnek aldı. Amcasının Rusya'nın Tobolsk şehrine yaptığı 6 Haziran 1761'de Venüs geçişi için gözlem seyahati üzerine yazdığı ve okuduğu ilk kitap olan Voyage en Siberie kitabından çok etkilendi.[1] En küçük kardeşi Abraham bu olay hakkında daha sonra şunları yazdı: "Bu kitabı okumak ona büyük ilham ve fiziksel bilimler açısından bir tat verdi. Bu noktadan itibaren tüm çalışmalarında, hatta uğraşılarında buna odaklandı."[1]
Chappe'nin amcası bir sonraki Venüs geçişi olan 3 Haziran 1769 tarihli geçiş ve birkaç hafta sonraki ay tutulması için gittiği Meksika'nın Güney Aşağı Kaliforniya eyaletindeki San José del Cabo şehrinde 1 Ağustos 1769'da sarıhummadan öldü.[1] Chappe'nin babası girdiği bir iddia üzerine atıyla Sen Nehri'ni geçtikten sonra ağır nezleye yakalandı ve bir süre sonra öldü, Brûlon'da defnedildi. Annesi ise mezar taşında yazan tarihe göre 1803'te öldü ve kocasının yanına defnedildi.[1]
İlk deneyleri ve optik telgrafı icadı[değiştir | kaynağı değiştir]
1790'dan itibaren birçok uzun mesafe iletişim yöntemleri deneyen Chappe, sayıları temsil eden gonglar ve birbirleriyle uyumlu saatlerden faydalanmayı denedi. Bir tarafı siyaha, bir tarafı beyaza boyanmış panjurlar kullandı.[2] En sonunda "T" aletinde karar kıldı. Bu, tepesine régulateur diye adlandırılan yaklaşık dört metre uzunluğundaki bir levha yerleştirilmiş bir direkten ve bunun her iki ucunda indicateur denen, yaklaşık iki metre uzunluğundaki birer levhadan oluşan ve her üç levhanın da ipler ve palangalar aracılığıyla hareket ettirilebildiği bir düzenekti.[2]
Chappe aygıtını Paris'te kurmayı denedi ancak bunda başarılı olamadı. Mart 1792'de ağabeyi Ignace'ın üyesi olduğu Yasama Meclisi'ne başvurdu.[3] İlk olarak başvurusu ilgi görmezken bir süre sonra meclis üyeleri Joseph Lakanal ile Gilbert Romme Chappe'nin önerisini desteklediler ve Yonne ilinde yer alan Saint-Fargeau ve Saint-Martin-du-Tertre arasında deneme hattı kurması için Chappe'ye ödenek sağladılar.[3]
Deney başarılı olurken, Fransa'nın o dönem içinde bulunduğu devrim ve savaş durumu nedeniyle meclis üyeleri Paris'ten Lille'e kadar on beş adet telgraf istasyonu kurulmasını emrettiler.[3] Chappe telgraf mühendisi olarak, kardeşleri Abraham, Ignace ve Pierre François da yardımcıları olarak Savaş Bakanlığına atandılar.[3]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Claude Chappe 1804 yılının sonlarına doğru inşa edilen yeni telgraf hatlarının denetimleri sırasında hastalandı. Hastalığı için gıda zehirlenmesinden şüphelenen Chappe, bunda parmakları olduğu gerekçesiyle rakiplerini suçladı.[1] Birkaç aylık hastalık sürecinin ardından Paris'e dönünce depresyona girdi.[4] 23 Ocak 1805'te l'Hôtel Villeroy’daki telgraf idaresinin dışında yer alan bir kuyuya atlayarak intihar etti.[1][4] Naaşı ilk olarak Vaugirard'daki bir mezarlığa defnedilip, kardeşi Ignace Urbain Jean'ın 1829'daki ölümünden sonra Père Lachaise Mezarlığı'na, kardeşinin yanına nakledildi.[4]
Anısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Telgrafın bulunuşunun 100. yılı anısına Paris'teki Boulevard Saint-Germain ile Rue du Bac sokağının kesişme noktasına Emile Louis Macé tarafından yapılan Chappe'nin bronz heykeli 18 Temmuz 1893'te açıldı.[4][5] Merkezi bir yerde olması ve metro istasyonuna yakınlığı nedeniyle Paris halkı için gözde buluşma yeri olan heykel, 1942'de Nazi Almanyası'nın Fransa'yı işgali sırasında eritilerek Alman işgal birliklerinin silah yapımında kullanıldı.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- David Crowley, Paul Heyer (2010), Communication in History: Technology, Culture, Society, Routledge, ISBN 978-0205693092
- ^ a b c d e f g h i j k l Jones, R. Victor. "Claude Chappe - School of Engineering and Applied Sciences" (PDF). Harvard University. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ a b Crowley & Heyer 2010, s. 187
- ^ a b c d Crowley & Heyer 2010, s. 188
- ^ a b c d e Huurdeman, Anton A. The Worldwide History of Telecommunications. John Wiley & Sons, 2003. s.34
- ^ "Paris (VIIème arr.). Statue de Claude Chappe (1763-1805) par Emile Louis Macé, boulevard Saint-Germain, angle Bac-Raspail, vers 1895". parisenimages.fr. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- A fascinating French article on Chappe telegraphs, Les Télégraphes Chappe, l'Ecole Centrale de Lyon (Fransızca)
- French article : Le télégraphe aérien, in Les merveilles de la science, de Louis Figuier, t. 2, pages 20-68 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
