Cavalleria rusticana

Cavalleria rusticana
*Köylü Namusu*
	Cavalleria Rusticana libretosu
Özgün isim	Cavalleria rusticana
Müzik	Pietro Mascagni
Gala	17 Mayıs 1890
İlk gösterim yeri	Teatro Costanzi, Roma
Oyuncular	Santuzza: bir köylü kızı, soprano; Turiddu: askerlikten yeni dönmüş bir köylü genç, tenor; Lucia: annesi , contralto; Alfio: bir köylü arabacı , bariton; Lola: karısı , mezzo-soprano;

Sayfanın 30 Ocak 2016 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Cavalleria rusticana (Köylü Namusu) Pietro Mascagni tarafından bestelenmiş, libretosu kısa bir hikâyeye dayanarak "Giovanni Verga" tarafından yazılan bir oyundan uyarlanan İtalyanca olarak "Giovanni Targioni-Tozzetti" ve "Guido Menasci" tarafından hazırlanmış 1 perdelik bir operadır. Prömiyeri 17 Mayıs 1890da Roma'da "Teatro Costanzi" de yapılmıştır. 1893den beri uygulanan sahneleme geleneklerine göre bu opera eseri çok zaman Ruggero Leoncavallo tarafından bestelenmiş Palyaçolar adlı diğer bir 2 perdelik opera eseri ile birlikte sahnelenmektedir.

Hazırlanış ve sahnelenmeleri

Cavelleria rusticana Mascagni'nin sahnede başarı kazanan ilk operasidir ve bestelediği 16 operadan en iyi bilinenidir. Cavalleria rusticana dışında İris ve L'amico Fritz dünya opera evlerinin standart repretuvarında bulunan Mascagni operalarıdır. İtalyan opera evleri bazan İsebeau ve İl Piccolo Marat operalarını da sahnelemektedirler. Cavallieria rusticana o kadar popüler olmuştur ki Mascagni'nin 1945de ölümünden sonra sadece İtalyan opera evleri tarafından yaklaşık olarak 14.000 defa sahneye getirilmiştir.^[1]

Temmuz 1888 Milano'da bir müzik yayınevi sahibi olan "Edoarda Sonzogno", daha sahnelenmiş hiç oparaları olmayan genç İtalyan bestecilerine açık bir yarışma tertip ettiğini açıkladı. Bu yarışmaya katılmak için bestecilerin yeni bestedikleri bir perdelik yeni bir operayı 5 ünlü İtalyan müzik kritiği ve besteciden oluşan bir jüriye sunmaları gerekmekteydi ve jürinin seçtiği 3 yeni opera eseri Roma'da Sonzongo tarafından finanse edilerek sahnelenecekti.

Mascagni bu yarışmayı son eser gönderme tarihinden 2 ay önce duydu ve arkadaşı olan Livorno'da İtalyan Krallık Bahriye Akademisi'nde ebediyat profesörü olan Giovanni Targioni-Tozzetti'den bir libreto hazırlamasını istedi. Targioni-Tozzetti iyi bilinen bir kisa öykü ve tiyatro oyunu olan Giovanni Verga'nin Cavalleria rusticana eserini opera konusu olarak seçti. Targoinni-Tozetti ve iş arkadaşı Guido Manasci libretonun metinin yazmaya başladılar ve parça parça Mascagni'ye gönderdiler. Sonunda Mascagni yarışmanın son eser gönderme tarihinde eserini jüriye vermeye başardı. Bu yarışmaya 73 opera eseri verilmistir ve 5 Mart 1890da jüri seçtiği üç operanın ismini ilan etti. Bunlar Niccola Spinelli'nin hazırladığı Labilia, Vincenzo Ferroni'nin hazırladığı Rudello ve Pietro Mascagni'nin Cavalleria rusticana eserleri idi.^[2]

Cavalleria rusticananin ilk sahnelenmesi bir sansasyon yarattı; o gece Mascagni alkışla 40 defa sahneye çıkmak zorunda kaldı ve yarışmayı kazandı. O yıl Teatora Costanzi'deki bütün planlanan temsiller için yerler tamamen önceden satıldı ve eser birçok İtalyan opera evlerinde ve Berlin'de sahnelendi. O zamandan beri eser dünya opera evi sahnelerinin bir demirbaşı olmuştur.

Verga'ın bu aynı adlı hikâyesi iki başka besteci tarafından da opera olarak bestelenmiştir. Bunlar "Stanislao Gastaldon" tarafından Mala Pasqua operası ve "Domenico Monleone"nin aynı Cavalleria rusticana isimli operalarıdır. Bunlar da Sonzongo yarışmasına girmek için hazırlanmışlardir. Özellikle ikincisi Amsterdam'dan başlayarak Avrupa opera evlerinde sahnelenmeye başlanmış; ama 1907'de Mascagni'nin teklif hakkı olduğu nedeni ile İtalyan mahkemeleri tarafından İtalya'da sahnelenmesi yasaklanmıştır. Bunun üzerine eserininı sahnelenmesini sağlamak için Monleone bestesini aynen koruyarak yeni bir libereto kullanmış ve eserinin hem içeriğini hem de ismini değiştirmiştir.

Bu eser, Ulvi Cemal Erkin ve Fuat Türkay tarafndan Türkçe'ye çevrimiş libretto ile "Köylü Namusu" ismi ile Ankara Devlet Tiyatrosu'nda 13-15 Ocak 1950 tarihinde ilk defa Turkiye'de sahnelenmiştir. Bu sahnelenmede Leyla Gencer Santuzza ve Aydın Gun Turiddu rollerini almışlardır.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 17 Mayıs 1890 (Orkestra şefi: - )
Santuzza, bir köylü kızı	soprano	Gemma Bellincioni
Turiddu, askerlikten yeni dönmüş bir köylü genç	tenor	Roberto Stagno
Lucia, annesi	kontralto	Federica Casali
Alfio, bir köylü arabacı	bariton	Guadenzio Salassa
Lola, karısı	mezzo-soprano	Annetta Guli

Konu özeti ^[3]

Zaman: Paskalya yortusu sabahı

Mekân: Sicilyada bir köy

Genç bir köylü olan Turiddu askerlik hizmetinden yeni dönmüştür. Askerlikte iken sözlü sevgilisi olan Lola, köyün zenginlerinden biri sayılabilecek arabacı Alfio ile evlenmiştir. Buna bir karşılık olarak Turiddu köyde bir genç kız olan Santuzza'yı baştan çıkartmıştır. Opera başladığı zaman Santuzza'yı çok kıskanan Lola, Turiddu ile evlilik dışı bir ilişki kurmuştur.

Sahne dışından, Turiddu'nun bir Sicilya havası (O Lola, c'hai di latti la cammisa) söylediği uzaktan duyulur. Sahne açıldığında köyün meydanı görülmektedir. Bir tarafta bir kilise bulunmaktadır ve diğer tarafta ise Lucia'nin şarap satış dükkânı vardır. Lucia oğlu Turiddu ile şarap satış dükkânının üst katında olan dairede oturmaktadır. Köylüler meydanda dolanmakta ve güzel ilkbahar hakkında bir şarkı ile Meryem hakkında bir ilahi söylemektedirler. Bazı köylüuler kiliseye giderler; diğerleri ise hala şarkı söyleyerek meydandan ayrılırlar.

Turiddu'nun çocuğuna hamile olan Santuzza, onun kendini Lola ile aldattığından şüphe etmektedir ve onun için çok endişelidir. Lucia dükkânından dışarı çıkaraken ona yaklaşır ve Turiddu'nun nerede olduğunu ona sorar. Lucia oğlunun sipariş etmiş olduğu yeni şarapları getirmek üzere yakındaki daha büyük kasabaya gittiğini söyler. Santuzza buna pek inanmaz ve Turiddu'nun geçen akşam üzeri köyde gördüldüğünü bildirir. Lucia onunla daha ayrıntılı konuşmak için onu dükkânına çağırır. Tam o sırada Alfio arabası ile etrafında koşuşan köylülerle birlikte gelir. Arabacılık mesleğinin zevklerinden ve karısının güzelliğinden bahse koyulur. Alfio Lucia'dan en iyi özel eski şarabından getirmesini ister. Lucia bu şarap türünün bittiğini ve Turiddu'nun yeni siparişi getirmek için komşu kasabada olduğunu bildirir. Alfio ise karşılık olarak daha bu sabah erkenden Turiddu'yu evi yakınlarında gördüğünü açıklar. Lucia buna şaşırır ama daha fikrini belirtmeden Santuzza tarafından susturulur.

Alfio sahneden ayrılır. Kilise içindeki koro Regina Coeli ilahisini soylemektedir. Dışarıda meydanda köylüler bir Paskalya ilahisi söylerler ve Santuzza da onlara katılır. Köylüler kiliseye girerler ama Santuzza ve Lucia dışarıda meydanda kalırlar. Lucia Santuzza'nın neden Alfio ile konuşurken Alfio'nun o sabah Turiddu'yu evinin yakınında gördüğünü söylediği zaman kendisine susup cevap vermeme isareti verdiğini sorar. Santuzza Voi lo sapete - "Şimdi sen de öğren" şarkısını söyler ve Lucia'ya nasil Turiddu'nun kendisini kandırdığının ve sonra da Lola ile tekrar ilişkiye girdiğini hikâyesini söyler. Lucia Santuzza'ya acımaya başlar; çünkü o aldatılıp bir gayrimeşru çocuğa gebe olması dolayısıyla köylüler tarafından sanki aforoz edilmektedir. Aynı nedenle kiliseye alınmamaktadır; Santuzza Lucia'ya kiliseye giderek kendi ruhu için dua etmesini ister.

Turiddu sahneye girer. Santuzza ona köyden ayrılma taklidi yapıp Lola'yı görmeye gittiği için çok ağır çıkışır. Bu sırada Lola da şarkı söyleyerek meydana girer. Santuzza'yı alaya alır ve kiliseye gider. Turiddu da kiliseye giderek Lola'yı takip etmek istemektedir. Ama Santuzza ona sarılıp kendisinden ayrılmaması için yalvarmaya başlar. Turiddu kızı iter ve etrafında sardığı kollarından ayrılıp onun yere düşmesine neden olur. Sonra da kiliseye gider. Alfio karısı Lola'yi aramak için meydana gelir. Santuzza ona karısının kendini Turiddu ile aldatmakta oldugunu açıklar.

Sahne boşalır ve orkestra intermezzo havasını çalmaktadır.

Köylüler kiliseden çıkmaya başlarlar. Turiddu kendini çok iyi hissetmektedir çünkü Lola ile birleşmiştir ve Santuzzza da ortalıktan kaybolmuştur. Arkadaşlarını annesinin şarap dükkânına çağırır ve orada bir meyhane şarkısı söylemeye başlar (Viva, il vino spumeggiante - "Çok yaşa akan şarap"). Alfio da dükkâna gelir. Turiddu ona şarap ısmarlamak ister ama Alfio bunu kabul etmez. Kadınlar ayrılırlar ve Lola'yı da birlikte götürürler. Alfio ile Turiddu bir ağız dalaşına girerler ve Alfio Turiddu'yu düelloya çağırır. Sicilya geleneklerine göre iki adam birbirleriyle kucaklaşırlar ve bu sırada yine geleneğe uyarak düelloyu kabul ettiğini bildirmek için Alfio'nun kulağını ısırır ve kan çıkardığı için bu düellonun birinin kan döküp ölünceye kadar devam edeceğine işaret eder. Alfio sahneden ayrılır. Turiddu Lucia'yi geri gelmesi için çağırır. Annesine biraz hava almak için köyün dışına gideceğini ve hiç geri dönmezse Santuzza'ya ve onun çocuğuna iyi bakmasını istediğini söyler.(Un bacio, mamma! Un altro bacio! — Addio! - "Bir öpücük anne!; bir daha öpücük! Elveda sana!").

Turiddu hemen hızla dükkândan ayrılır. Ağlayan Lucia evinin önünde ne yaptığını bilmez aşağı yukarı gitmeye başlar. Santuzza gelir ve hemen Lucia'yi kucaklar. Köylüler ikisi etrafında toplanırlar. Uzaktan sesler gelmeye başlar. Köylü kadınların biri "Turiddu öldürüldü." diye bağırır. Santuzza hemen baygınlık geçirir; Lucia etrafını saran köylü kadınların kolları arasına yığılıp kalır.

Enstrümantasyon

Mascagni partisyonu standard büyüklükte şöyle bir orkestra için hazırlanmıştır:

2 flüt ve 1 pikolo flüt, 2 obua, 2 klarinet, 2 fagot,
4 korno, 2 trompet, 3 trombon, tuba,
Vurmali sazlar: timpani, çelik üçgen, bas davul, yan davul, gong, notalı çanlar,
arp, org ve
yaylı sazlar.

Ünlü aryalar

O Lola, c'hai di latti la cammisa - canzone sicilyana Turiddu
Il cavallo scalpita, Alfio
Voi lo sapete, o mamma, arya Santuzza
Tu qui, Santuzza, ikili Santuzza ve Turiddu
Senfonik intermezzo - birinci ile ikinci sahne arasinda
Viva il vino spumeggiante, brindisi - Turiddu
Mamma, quel vino è generoso, Turiddu

Seçilmiş ses kayıtları

Cavalleria rusticana operasi icin 60 tane tam ses kayidi bulunan plak, teyp ve disk bulunmaktadir.^[4]

Yil	Roller (Santuzza, Turiddu, Alfio, Lucia)	Orkestra şefi, Opera evi ve Orkestra	Marka
1940	Lina Bruna Rasa, Beniamino Gigli, Gino Bechi Giulietta Simionato	Pietro Mascagni, Teatro alla Scala Orkestra ve korosu	Audio CD: Naxos Cat: 8.110714-15
1953	Zinka Milanov, Jussi Björling, Robert Merrill Margaret Roggero	Renato Cellini RCA Victor Orkestrası	Audio CD: RCA Cat: CD 6510-2-RG
1953	Maria Callas, Giuseppe Di Stefano, Rolando Panerai, Ebe Ticozzi	Tullio Serafin Teatro alla Scala Orkestra ve korosu	Audio CD: EMI Cat: 7243 5 56287 2 5
1962	Victoria de Los Angeles, Franco Corelli, Mario Sereni, Corinna Vozza	Gabriele Santini Orchestra dell'Opera di Roma	Audio CD: EMI Cat: 72438-19968-2-9
1965	Fiorenza Cossotto, Carlo Bergonzi, Giangiacomo Guelfi, Maria Gracia Allegri	Herbert von Karajan Teatro alla Scala Orkestra ve korosu	Audio CD: Deutsche Grammophon Cat: CD 419 257-2
1977	Renata Scotto, Placido Domingo, Pablo Elvira, Isola Jones	James Levine National Filarmonik Orkestra	Audio CD: RCA Victor Cat: RCA RD 83091
1979	Montserrat Caballé, José Carreras, Matteo Manuguerra, Astrid Varnay	Riccardo Muti Philharmonia Orkestrası	Audio CD: EMI Cat: EMI CMS 7 63650 2
1989	Agnes Baltsa, Plácido Domingo, Juan Pons, Vera Baniewicz	Giuseppe Sinopoli Philharmonia Orchestrası	Audio CD: Deutsche Grammophon Cat: CD 429 568-2

Medya

Pietro Mascagni - Cavalleria Rusticana: Senfonik intermezzo

Sinema uyarımaları

Sahnelenen temsilerin videoya cekilmesi ile yapilan video kayitlari yaninda Cavalleria rusticana icin ozel olarak sinama yapimlari bulunmaktadir:

1916: Direktör:Ugo Falena Başrol:Gemma Bellincioni Mascagni'nin partasyon notlarina uyan sessiz film. Basroldeki aktris ayni zamanda sarkici olup Santuzza Italya disindaki promiyerlerde de rol almistir.
1953: Direktör:Carmine Gallone. Aktorler goiruntu opara sarkicilari sesi saglamislardir. Ornegin Alfio rolu Anthony Quinn oynanmis sesi Tito Gobbi tarafından saglanmistir. ABD'de sinemalarda Fatal Desire adiyla gosterilmistir.
1968: Direktör: Åke Falck Roller: Fiorenza Cossotto- Santuzza; Gianfranco Cecchele - Turiddu; Giangiacomo Guelfi- Alfio ve Anna di Stasio-Lucia. (Orkestra ve koro La Scala, Milano orkestra sefi: Herbert Von Karajan.)
1982: Direktör: Franco Zeffirelli Roller: Plácido Domingo- Turiddu; Yelena Obraztsova - Santuzza; - Renato Bruson - Alfio ve Fedora Barbieri - Lucia.

Dipnotları

^ Schweisheimer, W., 1946
^ Willard, A., 1893
^ Uyarlama kaynağı Kobbé,G.'nin 1919 basımlı The Complete Opera Bookadli kitabi
^ Tam nir diskografi icin kaynak: Mascagni.org (Erişme tarihi:14.6.2009)

İçsel kaynaklar

Dışsal kaynaklar

[1] Cavalleria Rusticana orijinal libretosu (İtalyanca) (Erişme tarihi: 8.6.2009)
[2] Cavalleria RusticanaIMDb sitesinde (Erişme tarihi:14.6.2009)
[3] Resmi Pietro Mascagni web sitesi. (Erişme tarihi:14.6.2009)

[1] Schweisheimer, W., 1946

[2] Willard, A., 1893

[3] Uyarlama kaynağı Kobbé,G.'nin 1919 basımlı The Complete Opera Bookadli kitabi

[4] Tam nir diskografi icin kaynak: Mascagni.org (Erişme tarihi:14.6.2009)

[1]

[2]

[3]

[4]