Geciken Adalet

Geciken Adalet
Call Northside 777
	"Geciken Adalet" (Call Northside 777) filminin özgün sinema afişi
Yönetmen	Henry Hathaway
Yapımcı	Otto Lang
Senarist	Jerome Cady; Jay Dratler; James P. McGuire (makaleler)
Oyuncular	James Stewart; Richard Conte; Lee J. Cobb
Müzik	Alfred Newman
Görüntü yönetmeni	Joseph MacDonald
Kurgu	J. Watson Webb Jr.
Stüdyo	20th Century Fox
Dağıtıcı	20th Century Fox
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Kara film, suç, dram, gizem, tarihi
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	1948
Çıkış tarih(ler)i	1 Şubat 1948, ABD
Süre	111 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce
Diğer adları	Geciken Adalet (Türkiye); Appelez nord 777 (Fransa); Chiamate Nord 777 (İtalya); Yo creo en ti (İspanya); Kennwort 777 (Almanya); Calling Northside 777 (alternatif ad)

Geciken Adalet,^[1] 1948 ABD yapımı kara filmdir. Özgün adı Call Northside 777 olan film sinemalardan yıllar sonra TRT Televizyonunda da aynı Türkçe adla gösterilmiştir.

Gerçekten yaşanmış bir olaya dayanan film, James P. McGuire adlı gazetecinin kaleme almış olduğu makalelere dayanarak, Leonard Hoffman ve Quentin Reynolds'un uyarlamasını yaptığı ve Jerome Cady ile Jay Dratler'in birlikte yazdıkları senaryodan filme çekilmiştir. Yönetmenliğini Henry Hathaway'in yaptığı filmin başlıca rollerinde James Stewart, Richard Conte, Lee J. Cobb ve Helen Walker oynamışlardır. Filmin özgün müziğini Alfred Newman bestelemiştir.

"Geciken Adalet", 1932 yılında ABD'deki içki yasağı döneminde bir polis memurunu öldürdükleri iddiasıyla yargılanıp hüküm giyen iki adamdan birinin 11 yıl sonra, 1944 yılında suçsuz yere ceza almış olduğuna inanan inatçı bir gazetecinin (James Stewart) gerçekleri ortaya çıkarmak için gösterdiği çabayı anlatmaktadır.

Belgeseli andıran bir tarzda çekilen bu kara filme, 1949 yılında "en iyi film senaryosu" dalında Edgar Ödülü verilmişti.^[2]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Film baştan sona ABD'nin Chicago kentinde geçer. Belgesele yakın bir anlatım tarzı olan bu kara filmin başındaki dış sesin anlattığına göre "Geciken Adalet" filmi bir bakıma bu kentin basınına (gazetelerine) da bir övgüde bulunmaktadır. ABD'de 1920 ve 1933 yılları arasında uygulanan ve başta gangsterlerin palazlanması olmak üzere birçok sosyal sorunu da beraberinde getiren "İçki Yasağı" döneminin sonlarında, 1932 yılında bir polis memuru maskeli iki şahıs tarafından bir bakkal dükkânında katledilir. Yakalanan iki şüpheli kısa bir yargılamanın ardından 99'ar yıl hapis cezası alırlar. O yıllarda her gün ortalama bir kişi içki kaçakçılığı ve buna bağlı çete olaylarında öldürülmektedir. Öldürülenler arasında polislerin sayısı hiç de az değildir.

Aradan 11 yıl geçmiştir. Artık 1944'e gelinmiştir ve içki yasağı çoktan sona ermiş, gansterlerin eski etkinlikleri artık kalmamıştır. Bir gazetenin yazı işleri müdürü Brian Kelly (Lee J. Cobb) gazeteye verilmiş bir küçük ilanın araştırılması görevini acar gazete muhabiri P.J. 'Jim' McNeal (James Stewart)'a verir. Üç satırlık ilanda: "1932 yılında öldürülen polis memuru Bundy'nin katillerini bildirene 5.000 dolar ödül verileceği, ilgilenenlerin Northside 777'yi aramaları" yazılıdır.

Gazeteye ilânı mahkûmlardan Frank W. Wiecek (Richard Conte)'in annesi Tillie (Kasia Orzazewski) vermiştir. Oğlunun masumiyetine inanan kadın, temizlikçilik yaparak hayatını kazanmaktadır. Önceleri Frank'in suçsuz olabileceğine pek inanmayan Jim yine de bundan ilgi çekici bir hikâye çıkabileceğini düşünerek bir makale kaleme alır. Okuyuculardan makaleye gelen yoğun ve olumlu tepkiler üzerine yazı işleri müdürü Jim'den olayın adli yönünü de araştırmasını ister. Frank'in hapishanede yapılan bir yalan makinesi testinden başarıyla geçmesi ve masum olabileceği ihtimalinin güçlenmesi Jim'i şaşırtır ve cinayet dosyası üzerine daha fazla yoğunlaşır. Dosya üzerinde araştırmalarını derinleştirdikçe, ilk soruşturmada yapılmış çok fazla hataya rastlar. Delillerin çoğu eksiktir, olanlar da fazla inandırıcı değildir.

Jim McNeal, Frank'in masum olabileceğini gösteren birkaç belgeye ulaşır, 11 yıl önce yalancı şahitlik yapmış olan Wanda Skutnik (Betty Garde)'i de bulur ama kadın o tarihteki ifadesini değiştirmez. Jim, Illinois Eyaleti af kurulu duruşması sırasında Wanda'nın yalan söylediğini kanıtlamak için son şansını kullanacaktır, o da bir gazete fotoğrafında Wanda ve Frank'in 22 Aralıkta birlikte görüldükleri fotoğraftır (oysa Wanda Frank'i o tarihte hiç tanımadığını ileri sürmüştür). Ancak kurul başkanı bu fotoğrafın başka bir tarihte de çekilmiş olabileceğini söyleyince fotoğrafın bir köşesindeki küçük günlük gazete görüntüsü yüzlerce kez büyütülerek faksimile ile kurula gönderilir ve Wanda'nın mahkemede yalancı şahitlik yapmış olduğu böylece ortaya çıkar. Frank affedilerek salıverilir. (Bu arada 1940'lı yıllarda ABD'de gazetelerin ve polis teşkilatı kriminal laboratuvarlarının, şimdi demode gibi görülen ama o zaman için çok yüksek teknolojiyle ve hangi metodlarla çalışıyor oldukları da adeta bir belgesel tarzında sergilenmiş olur).

Film hakkında notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cezaevinde mahkûm Frank (Richard Conte)'e yalan makinesi (poligraf) testi uygulayan şahıs gerçek hayatta bu cihazı icad etmiş olan Leonard Keeler'dır.^[3]
Filmde bugün için çok demode olan ama 1940'lar için yüksek bir teknoloji ürünü olan bazı cihazlar, çok yakın çekimlerle ve detaylarıyla gösterilir. Filmin belgesele yakın tarzına katkıda bulunan bu teknolojik aletler arasında o yıllarda popüler olan yalan makinesi (poligraf), gazete matbaalarındaki linotip makineleri, tek bir görüntüyü bir şehirden diğer bir şehire telefon hatları üzerinden dakikalar süren eziyetli bir süreç sonunda iletebilen devasa faksimile makineleri vb sayılabilir. Bu aletlerin çalışırlarken gösterilmeleri filmin dramatik etkisini güçlendirmekte de kullanılmıştır. Örneğin final sahnesinde bir fotoğraf karesinde minicik gözüken gazeteci çocuğun sattığı günlük gazetenin sırf tarihini öğrenebilmek için fotoğrafın yüzlerce kat büyütülmesine aslında hiç gerek yoktur. Çünkü gazetenin sayfa düzeninden hangi günün gazetesi olduğunu anlamak çok kolaydır. Ama bu teknolojik gösterinin finale eklenmesi gerilimi doruğa çıkartarak dramatik etkiyi güçlendirmiştir.^[3]

Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyuncu	Rolü
James Stewart	P.J. 'Jim' McNeal
Richard Conte	Frank W. Wiecek
Lee J. Cobb	Brian Kelly
Helen Walker	Laura McNeal
Betty Garde	Wanda Skutnik
Kasia Orzazewski	Tillie Wiecek
Joanne De Bergh	Helen Wiecek
Howard Smith	K.L. Palmer
Moroni Olsen	Şartlı Tahlike Kurulu Başkanı
John McIntire	Sam Faxon
Paul Harvey	Martin J. Burns
E.G. Marshall	Rayska

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Dorsay, Atilla (1995). 100 Yılın 100 Yönetmeni. Remzi Kitabevi. ss. sayfa 177. Türkçe isim için referans
^ "Call Northside 777 (1948)" (İngilizce). IMDb. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.
^ ^a ^b "Call Northside 777 (1948)" (İngilizce). IMDb. 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

IMDb'de Geciken Adalet
allmovie.com'da "Call Northside 777"26 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[ATT-1] Dorsay, Atilla (1995). 100 Yılın 100 Yönetmeni. Remzi Kitabevi. ss. sayfa 177. Türkçe isim için referans

[2] "Call Northside 777 (1948)" (İngilizce). IMDb. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.

[TRI-3] "Call Northside 777 (1948)" (İngilizce). IMDb. 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.

[1]

[2]

[3]