Cımbızlama safsatası
Cımbızlama safsatası, bastırılmış kanıt[1] veya cherry picking,[2][3] belirli bir görüşü onaylayan durum veya verilerin kullanılmasını, ancak konu ile ilişkili ama bu görüşle çelişki içinde olabilecek önemli miktarda durum veya verinin görmezden gelinmesini tanımlayan safsata. Cımbızlama, kasıtlı veya kasıtsız olarak gerçekleştirilebilir. Safsata, kamuoyu tartışmalarında yer alan önemli bir problem olarak tanımlanmıştır.[4]
İngilizceden Türkçeye geçmiş cherry picking terimi Türkçe kiraz toplamak anlamına gelmektedir. Meyve toplayan kişinin sadece en olgun ve sağlıklı duran meyveleri toplaması nedeniyle, sadece seçilmiş meyveleri gören bir gözlemcinin çoğu veya tüm meyve ağaçlarının kendisine seçilerek verilmiş meyveler gibi iyi durumda meyveler ürettiğini düşünecek olması sonucunda bu bağlantı ve isimlendirme oluşmuştur.[kaynak belirtilmeli] Bu durumda toplanmış kirazlar temsili örnek yerine elverişlilik örneği oluşturur.
Cherry picking pek çok mantık safsatasında yer alır. Örneğin Anektod temelli kanıtlar safsatası, bireyin büyük miktarda veriyi görmezden gelerek kendisinin bildiği/deneyimlediği verilere önem vermesini tanımlar. Yanlış ikilem, ikiden fazla seçenek varken seçeneklerin sadece iki taneymiş gibi gösterildiği önermelerdir. Internet Encyclopedia of Philosophy, bastırılmış kanıtı doğrulama yanlılığın da üyesi olduğu bir seçici dikkat safsatası olarak ele alır.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Türkoğlu, Faruk (3 Mart 2014). Gazeteci Oluyorum: Duayen gazeteci Faruk Türkoğlu’ndan mesleğin incelikleri. Optimist Yayın Grubu. ISBN 978-605-2202-60-9. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ "'İşimize geleni' mi teyitliyoruz?". Teyit.org. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ "İBB Başkan Adaylarının ortak canlı yayınında en çok hangi kelimeler kullanıldı? | Teyit". teyit.org. 19 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ Klass, Gary. "Just Plain Data Analysis: Common Statistical Fallacies in Analyses of Social Indicator Data. Department of Politics and Government, Illinois State University" (PDF). statlit.org. ~2008. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014.
- ^ "Fallacies | Internet Encyclopedia of Philosophy" (İngilizce). 29 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
