Bulgar millî uyanışı
Bulgar millî uyanışı (Bulgarca: Ранно възраждане), Karlofça Antlaşması'ndan 1807 yılındaki Kabakçı Mustafa İsyanı'na kadar olan süreci kapsayan, Bulgaristan tarihindeki Bulgar ulusal canlanmasının ilk dönemidir.[1] Bu tarihsel aydınlanma döneminde, özellikle Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun kademeli olarak gerilemesi koşullarında, kendini tanımlama ve kendini tanımaya yönelik ilgi uyanmış ve yeniden canlanmıştır.
Geri plan[değiştir | kaynağı değiştir]
İdari olarak Rumeli Eyaleti'ne bağlı olan Osmanlı Bulgaristanı, Osmanlı İmparatorluğu'nun Viyana'da gerçekleştirdiği iki muharebeye kadar Avrupa'da kuruluşu, sağlamlaşması ve fethi için adım attığı temeldir. Daha önce, Mohaç'taki iki savaş, Orta Avrupa'daki Osmanlı varlığının başlangıcını ve sonunu işaret ediyordu.[2]
Uyanışın başlangıcı[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı Macaristanı'nın kaybı, Osmanlı İmparatorluğu'na ezici bir darbe vurdu. 1700 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Rus Çarlığı ile diplomatik ilişkileri kuruldu ve Büyük Petro'nun hükûmet reformundan sonra Rus İmparatorluğu ortaya çıktı. Prusya Krallığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1761'de Yedi Yıl Savaşı sırasında diplomatik ilişkiler kurduğu Avrupa siyasi haritasında yer aldı.
Köprülü devrinin sona ermesinden sonra Bulgar toprakları ve Bulgarlar, Pax Ottomana'nın iki asırlık sükunetinin ardından, Bizans Bulgaristanı zamanındaki ilk üç haçlı seferlerinde olduğu gibi, kendilerini yine Militaris Yolu'nda buldular. Aydınlanma Çağı bağlamındaki bu durum, Bulgarların uyanışının başlangıcına işaret ediyor. Osmanlı tarih yazımında bu zamana Lale Devri dönemi denir. Louis Sauveur Villeneuve şahsında Fransız diplomasisi, Belgrad Antlaşması ve Niş Antlaşması ile II. Süleyman zamanından beri kilit müttefikini istikrara kavuşturmayı başardı, ancak Osmanlı'nın kılıcının ihtişamı on yedinci yüzyılla birlikte geçti.[3]
Bu sırada, Bulgar topraklarındaki ve Bulgarların yaşam ve ruhundaki genel sosyo-ekonomik ve kültürel-manevi değişiklikleri belirten iki önemli eser ortaya çıktı: Stemmatografia ve Istoriya Slavyanobolgarskaya.[4][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "The Bulgarian Revival by Nikolay Genchev, Rector of Sofia University (1991-1993), in Bulgarian, p. 11: The first period of the Bulgarian Revival covers XVIII and the beginning of the XIX century. Conditionally it could be called Early revival" (PDF). 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Nisan 2021.
- ^ Ágoston, Gábor (2010). "Treaty of Karlowitz". Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. ss. 309-10. ISBN 978-0816-06259-1.
- ^ Sugar, Peter F. (15 Kasım 2020). Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354-1804. s. 204. ISBN 9780295803630.
- ^ Bulgaria, R. J. Crampton, Oxford University Press, 2007,p. 30., 0-19-820514-7
- ^ L’Histoire slavo-bulgare de Paisij de Hilendar. Traduction et commentaire 13 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. French translation and commentary by Athanase Popov. INALCO, 2004-2005. (retrieved on 15 November 2020)