Britanya Ordusu'nda asker alımı
.svg) |
| Britanya Ordusu Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri |
|---|
| Parçalar |
| Yönetim |
| Ülke dışı |
| Personel |
| Teçhizat |
| Tarih |
| Birleşik Krallık portalı |
Britanya Ordusu'nda asker alımı, 1707 yılında İngiltere Krallığı ile İskoçya'nın Büyük Britanya Birleşik Krallığında birleşmesinden itibaren günümüze kadar Britanya Ordusundaki silah altına alma politikasını anlatır. Genellikle gönüllülere dayanan asker alımı politikası sadece I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru ve II. Dünya Savaşı sırasında değişmiş, bu savaşlarda genel seferberlik ilan edilmiştir.
18. ve 19. yüzyıllar[değiştir | kaynağı değiştir]
18.yüzyılın başlarında Britanya Ordusu Ryswick Antlaşması ile ülkede 7 bin ve deniz aşırı sömürgelerde 14 bin asker bulundurma hakkıyla sınırlandırılmıştı.[1] Orduya alımlar 17 ila 50 yaşlar arasındaydı. Ordu, siyasete karışması ve hükûmete karşı ayaklanması ihtimaline karşı küçük çaplı tutulmuştur.[2][3] 18.yüzyıl boyunca orduya asker alımı çeşitli kaynaklardan sağlanmaktaydı. Orduda çoğunlukla Danimarkalı, Hannoverli ve Hessenli çok sayıda paralı asker bulunuyordu.[1] Bu paralı askerler kıta Avrupası'ndaki diğer hükümdarlardan sözleşme üzerinden sağlanıyordu. Orduya katılan diğer yabancı askerler arasında gönüllü Fransız Huguenotlar bulunuyordu.1709 yılında Britanya Ordusunun toplam 150 bin askerinden 80 bini yabancı paralı askerlerden oluşuyordu.[1] Ordunun geriye kalan kısmı Britanya’dan ve genellikle toplumun en yoksul tabakalarından toplanırdı. Her alay kendi askerlerini sağlamak durumunda olduğundan genellikle alay komutanları kentlere ve kasabalara giderek askere alım yapardı. Ancak düşük maaş, aşırı disiplin ve kırbaç cezası gibi uygulamalar yüzünden askerlik genelde tercih edilen bir meslek değildi ve istenilen sayıda asker genelde sağlanamazdı.[2]
Amerikan Devrimi sırasında askere alım ile ilgili olarak 1778 ve 1779 yıllarında iki yeni yasa yürürlüğe girer. Tepki çeken bu yasalara göre adi suçlardan hüküm giyen kişiler cebren askere alınıyordu. Zorla askere alınmak için kamuya açık yerlerde sarhoşken bulunmak veya güvenlik güçlerine direnmek yeterli sebepti. Ayrıca hapisteki bazı hükümlüler, askere gitmeyi kabul etmeleri karşılığında affedilmekteydi.[4] Bu uygulamaların yanı sıra yanlış belgeleri imzalayarak ömür boyu askerlik mesleğini kabul ettiğini sonradan anlayanlar da bulunuyordu.[5]
Amerikan Devrimi sırasında Britanya Ordusunun yenilerek kolonilerin bağımsızlıklarını kazanmasının ardından orduda çöküş yaşanır. Asker sayısı çok azaltılır, moral ve disiplin aşağı seviyelere düşer.[6] Tarihindeki en kötü dönümünü yaşayan ordunun 1793 yılındaki mevcudu 40 bin seviyesindedir.[6]
Napolyon Savaşları[değiştir | kaynağı değiştir]
Napolyon Savaşları sırasında Britanya'nın Fransa ile giriştiği ölüm kalım mücadelesi ordunun bir anda çok hızlı şekilde genişletilmesini gerektirir. Geleneksel yollarla istenen asker seviyeleri yakalanamayınca yeni yöntemler geliştirilir: Savaş sırasında kazanacağı yağma vaadiyle kişiler askere alınır, milis kuvvetlerinden gönüllüler orduya kaydırılır ve bazı sosyal topluluklardan askere yazılmaları talep edilir. Üst düzey komutanlar genel bir seferberlik çağrısı yapsa da bu uygulama yapılmaz. Bu dönemde Britanya sanayileşme döneminde olduğu ve diğer ülkelere göre bu aşamada ileride bulunduğu için ordu kuvveti olarak olumsuz etkilenir. Fabrikalarda çalışması gereken nüfus askere alınmaya çalışılıyordu. Daha henüz tarım ekonomisine dayalı olan Fransa’da böyle bir açmaz söz konusu değildi. Ayrıca bir liman işçisinin haftalığı ordudaki er rütbesindeki bir askerin haftalığından dört kat çoktur.[7]
Ayrıca orduya yazılmak hala ömür boyu hizmet etmek anlamına gelmekteydi. Sürmekte olan savaşlar ve denizaşırı görevlerin zorluğu yüzünden bir askerin emekliye ayrılması sık rastlanan bir durum değildi.[8] Britanya Ordusu geçmiş dönemdeki savaşlarda yaralanan ve hayatını kaybedenlerin bile yerini tam olarak dolduramamaktaydı.[9]
Napolyon Savaşları sırasında bu sorunlar yine yabancı askerlerle çözülmeye çalışılmış; Fransız krallık yanlıları, Almanlar, Yunanlar ve Korsikalılar orduya alınmıştır. 1813 yılında ordunun yaklaşık beşte biri olan 52 bin asker yabancıydı.[10] Genel seferberlik ilan eden Fransız ordusunun toplam sayısı 2.6 milyon seviyesindeyken, Britanya Ordusu 270 bin civarındaydı.[11]
Napolyon Savaşlarının ardından[değiştir | kaynağı değiştir]
Napolyon Savaşlarının ardından toplanan Viyana Kongresinde alınan kararla kıta Avrupası'nda yaklaşık 40 yıl sürecek bir savaşsız dönem yaşanır. Bu dönemde Britanya Ordusu yeniden barış dönemi gereklerince küçültülür ve göz ardı edilir. Savaş döneminde yükseltmek durumunda kaldığı düşüren hükûmet orduya kaynak ayırmak istemez. 1815 yılında ordu bütçesi 43 milyon £ iken 1820 yılında 8 milyon £ seviyesindedir.[12] 1815 yılında silah altındaki asker sayısı 233.592 iken 1828 yılında sayı 102.529 seviyelerine geriler. 1838 yılına gelindiğinde sayı 91.388 rakamına kadar düşecektir.[13]
1870 Reformları[değiştir | kaynağı değiştir]
Barış zamanında küçük tutulan ordudaki asker alım esasları 1870’li yıllardaki Cardwell reformları ile değişecektir. Ancak bundan önce yaşanan Kırım Savaşı ordunun örgütlenmesiyle ilgili çok önemli sorunları ortaya çıkartır. Kağıt üzerinde Brtianya’da 70 bin askerin bulunduğu görülse de, sayıya uzak kolonilerdeki ve yoldaki birliklerin de dahil olduğu anlaşılır. Bu askerlerin çoğu ya savaşamayacak kadar hasta veya yaşlı ya da hiç savaş tecrübesi olmayan gençlerden oluşmaktaydı. Sonuç olarak Kırım’a savaşmaya gönderilen 25 bin Britanya askeri aslında imparatorluğun elindeki neredeyse tüm savaşma kabiliyetiydi.[14]
Cardwell reformlarıyla para karşılığı rütbe uygulaması sona erdirilirken, kırbaçlama gibi tepki toplayan disiplin cezaları da kaldırılır. Askere alma esaslarında yapılan değişikliklerle yedek askerlik kurumu getirilirken, savaş durumlarında derhal silah altına alınabilecek yedekler yetiştirilir. Bunun yanı sıra askerlik maaşları artırılarak askerlik daha cazip hale getirilmeye çalışılır.
I. Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Lord Kitchener Wants You
1914 yılına girilirken Britanya Ordusu yedekleriyle beraber toplam 710 bin kişiden oluşuyordu. Bunların 247 bini muharip birlik, 80 bini ise denizaşırı bölgelerdeki birliklerdi.[15] 1914 yılının Ağustos ayında savaş başlayınca orduya asker alımı Horatio Herbert Kitchener tarafından başlatılır. Askere alım çağrıları çok etkili olur ve özellikle gençler gönüllü olarak orduya yazılır. 1915 yılına gelindiğinde barış zamanındaki muharip askerlerin neredeyse tamamı ölmüş yerlerine Kitchner’ın gönüllüleri almıştır. Bu yeni ordunun belirgin bir özelliği Pals adı verilen taburların kurulmasıydı. Birlikte savaşmalarına izin verilen binlerce genç toplu şekilde askere yazılmıştı.[16] Ancak yoğun başvuruya rağmen Britanya Ordusu gönüllü askerleri özelliklerine göre seçerek belirli alanlara yerleştirmemenin acısını ileride çekmeye başladı. 1916 yılı başlarında yürürlüğe giren yasaya göre askere alım esasları yeniden düzenlenirken 18-41 yaş arası bekarlara öncelik verildi. Savaşın sonunda Britanya çapında her dört erkekten birisi silah altına alınmıştı, bu dönemde ordu toplamının 5 milyon kişiye çıktığı tahmin edilmektedir.
1919-1938 dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaştan sonra yine beklenen olur ve ordu bütçesinde kesinti yapılır. Silah altındaki asker sayısı da azaltılarak 1920 yılına gelindiğinde 370 bin seviyelerine iner. Yeni oluşturulan Kraliyet Hava Kuvvetleri sayesinde çok daha geniş bölgeler daha az kişiyle korunurken, deniz aşırı sömürgelerin güvenliği daha az sayıda askerle sağlanabilir hale gelir. 1930’lu yılların sonuna doğru Nazi Almanyasının silahlanmasıyla beraber Britanya Ordusu yeniden asker alımı hızlandırır.[17]
II. Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaş öncesinde Britanya Ordusu gönüllülerden oluşmaktadır. Silah altına alınmak isteyenler kısa bir mülakatın ardından tercih ettikleri birliğe alınırdı. Dönemin modern ordularındaki gibi adayın özelliklerinin bilimsel olarak değerlendirilmesi henüz yerleşmemişti. 1941 yılında Beveridge Komisyonunun oluşturulması bu sıkıntıyı giderecek ve askerler kabiliyetlerine göre birliklere atanacaklardı. 1938 yılında Muhafazakâr Parti milletvekili Leslie Hore-Belisha tarafından önerilmesine rağmen Başbakan Neville Chamberlain tarafından reddedilen seferberlik ilanı, Nazi tehlikesinin büyümesi üzerine 27 Nisan 1939 tarihinde çıkartılan yasayla uygulamaya konulur. Ilk başta 20-23 yaş aralığını kapsayan seferberlik savaş ilerledikçe genişletilecektir.[18]
Savaş başladığında 897 bin askeri olan Britanya Ordusunun mevcudu 1939 yılı sonunda 1.1 milyona çıkar. 1940 yılı Haziran ayında ise 1.65 milyon İngiliz silah altındadır.[19] Savaşın sonuna gelindiğinde ise orduda 3.5 milyon asker vardır.[20]
Savaş sırasında cephe görevi yapamayacak kadar yaşlı olanlar 1940 yılıyla beraber ''Home Guard'' adı altında silah altına alınır. Birlik özellikle olası bir Nazi işgaline karşı direniş için örgütlenmiştir.
Soğuk Savaş ve profesyonel orduya geçiş[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaşın ardından yeniden asker sayısı düşer. 1947 yılında Hindistan’ın bağımsızlığını kazanmasının ardından Britanya Ordusu bu ülkedeki askerlerini kaybeder. Özellikle Soğuk Savaş döneminde yeterli asker sayısına ulaşabilmek için 1947 yılında çıkartılan yasa çerçevesinde Britanya tarihinde ilk kez barış zamanında gönüllülüğünün dışında askere alım başlar. 1963 yılına kadar süren uygulama sonrasında profesyonel ordu uygulamasına geçilecektir.[21] Özellikle Soğuk Savaşın sona ermesi ve Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından yeniden bir değerlendirme yapan Savunma Bakanlığı asker sayısında yeniden bir azalma öngörür. Bu şekilde 50 bin askeri terhis eden Britanya Ordusunun günümüzdeki mevcudu 102 bin seviyesindedir.[22]
Günümüzdeki durum[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde ordu genellikle Birleşik Krallık bünyesinde askere alım gerçekleştirir, yıllık hedef 25 bin seviyelerindedir. Britanya çapında işsizlik oranlarının düşmesi ile asker bulmakta zorlanan ordu bünyesinde İngiliz Milletler Topluluğu vatandaşlarının sayısı artmaktadır.
Askere alım için en düşük yaş 16 olsa da 18 yaşından küçüklere aktif görevler verilmemektedir. 2007 yılı verilerine göre en sık askere alım yapılan yaş aralığı 26-33 yaşlarıdır. Askere alınan kişinin ayrılmadan önce en az 4 yıl hizmet etmiş olması zorunludur.
Subaylar ve asiller[değiştir | kaynağı değiştir]
Britanya Ordusunda subaylar toplumun çok dar bir sınıfından seçilmekteydi. Toprak sahibi aristokratların eğitim görmüş çocukları subaylık için tercih edilmekteydi. Ayrıca para karşılığı rütbe satın alımı da bu sınıfsal tercihi destekler yöndeydi. Bu uygulamanın Cardwell reformlarıyla kaldırılmasına rağmen Britanya Ordusunda subaylık hala sınıfsal bir simge halindedir.
Kraliyet ailesi üyeleri geleneksel olarak Britanya Ordusunda görev yapmışlardır. Özellikle cephede Kraliyet ailesinin bir üyesinin bulunması askerî stratejileri etkileyen bir faktör olmuştur.[a] 21.yüzyılda da gelenek sürmüş, Prens Henry ve Prens William orduya subay olarak katılmışlardır.[b]
Yabancı ülkelerin asilleri ve kraliyet aile mensupları da Britanya Ordusunda yer almıştır. III. Napolyon’un oğlu Eugene topçu birliğinde görev yapmış ancak 1879 yılında Zulu Savaşında ölmüştür. 20.yüzyılda ise Ürdün kralı II. Abdullah üsteğmen olarak 13. Kraliyet Muhafız Alayında görev yapmıştır.[23]
İmparatorluk ve İngiliz Milletler Topluluğu kaynaklı alım[değiştir | kaynağı değiştir]
İki dünya savaşı sırasında da Britanya İmparatorluğu, deniz aşırı sömürgelerinden asker sağlamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında kendi ordularını oluşturan sömürgeler askerlerini İngiliz komutasına vermiştir. Savaş sırasında toplam 2.5 milyon kişi sömürgelerden Britanya için savaşmak için getirilmiştir.[24]
Barış döneminde sömürgelerin güvenliği için yerel kuvvetler silah altına alınmış, ordunun kaynakları kullanılmamaya çalışılmıştır.
Hindistan[değiştir | kaynağı değiştir]
Sömürgelerdeki en büyük ordu Britanya Hindistanı Ordusuydu. Hindistan’ın bağımsızlığına kadar ordu gönüllüğe dayanıyordu, yerel halk asker olarak alınıyor komuta İngiliz subaylarda bulunuyordu. İki dünya savaşında da bu ordu çok çeşitli cephelerde savaştı.[c] II. Dünya Savaşı sırasında Hintler de subaylığa hak kazanmıştır.
Gurkalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Gurkalar 19.yüzyıldan beri Britanya Ordusunun asli bir unsuru olarak askere alınmaktadır. Günümüzde Britanya Ordusunda bulunan yaklaşık 3500 Gurka bulunmaktadır. Nepal’deki kötü yaşam koşullarının da etkisiyle Britanya Ordusunda yer almak için yapılan başvurularda büyük bir yoğunluk yaşanmaktadır. Ayrıca son dönemde emekli olan Gurkaların haklarının iyileştirilmesi için çeşitli eylemler yapılmıştır.[25]
İrlanda[değiştir | kaynağı değiştir]
İrlandalılar, İrlanda bağımsız olana dek yaklaşık iki yüz yıl boyunca Britanya Ordusunun belkemiğini oluşturmuştur. 19.yüzyılın çoğunda orduda İrlanda doğumlular önemli bir toplamı oluşturacak ancak Büyük İrlanda Patates Kıtlığından sonra sayı azalacaktır. 20.yüzyıl başlarında İrlandalılar arasında bağımsızlık isteğinin artmasıyla beraber İrlandalıların orduya alım sayısında yine bir azalma görülür. I. Dünya Savaşı sırasında 65 bin İrlandalı Britanya Ordusunda yer alır. İrlanda’nın bağımsızlığının ardından II. Dünya Savaşına Britanya Ordusu saflarına İrlanda’dan 70 bin kişi katılır.[26]
Günümüzdeki durum[değiştir | kaynağı değiştir]
2008 yılı itibarıyla İngiliz Milletler Topluluğu Britanya Ordusunun %6,7’sini oluşturur. Gurkalar haricinde 42 değişik ülkeden 6.600 asker orduda yer alır. Gurkalardan sonra en çok asker veren ülke 1.900 askerle Fiji’dir. Ayrıca Kuzey İrlanda’da milliyetçiliğin yükselmesi orduya da yansımış ve gönüllülerin sayısı artmıştır.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ 1882 yılında Mısır’da yapılan Tall al Kabir Muharebesinde Britanya Kraliçesi I. Victoria’nın üçüncü oğlu Connaught Dükünün bağlı bulunduğu birliği korumak için bir muhafız alayı kullanılmak zorunda kalınmıştır.
- ^ Prens Henry’nin Afganistan Savaşında yer aldığı ortaya çıkınca Prens, bağlı bulunduğu birliğin güvenliğini tehlikeye atmamak için cephe görevinden geriye çağrılmıştır.
- ^ I. Dünya Savaşı'nda 1,3 milyon, II. Dünya Savaşı'nda ise 2,5 milyon Hintli savaşmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Young, s.25
- ^ a b İlgili çalışma 30 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Michigan Üniversitesi (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 1689 yılında yapılan yasaya göre barış döneminde ordu bulundurmak için parlamento onayı gerekmekteydi
- ^ Lindsay, s.183
- ^ American Devrimi ile ilgili siteden bilgiler 25 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ a b Chandler, s.132
- ^ Chandler, s.137
- ^ Örneğim İngiltere’nin sömürgesi konumundaki herhangi bir Karayipler adasında görevlendirilmek dolaylı olarak ölüm cezasına çarptırılmakla eş değerdi.Chandler, s.138
- ^ 1794 yılı itibarıyla 18.596 asker savaşta hayatını kaybetmiş, 40.639 asker ise yaralanarak ordudan ayrılmıştır. Chandler, s.137
- ^ Chandler, s.138
- ^ Cookson, s.113
- ^ Chandler, s.163
- ^ Chandler, s.164
- ^ McElwee, s.71-73
- ^ Chandler, s.211
- ^ Young, s.216
- ^ Chandler, s.258
- ^ Döneme dair değerlendirme 2 Mart 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi BBC (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ İlgili makale 9 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Döneme dair değerlendirme 19 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi BBC (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ İlgili makale 21 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Chandler, s.343
- ^ Resmi özgeçmişinden 23 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Kanada 418 bin, Avustralya 322 bin, Güney Afrika 230 bin, Yeni Zelanda 124 bin asker göndermiştir
- ^ 28 Mart 2007 tarihli 8 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC haberi (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Ruth Dudley Edwards, Bridget Hourican, An Atlas of Irish History, Routhledge s.141 Google Books 22 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konuyla ilgili yazılan eserler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Chandler, David, I.F.W. Beckett (2003), The Oxford History of the British Army, Oxford Paperbacks. ISBN 9780192803115 Google Books 22 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Cookson, J.E. (1997), The British Armed Nation, 1793-1815, Oxford University Press ISBN 0-19-820658-5 Google Books 19 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Lindsay, J. O (1957), The New Cambridge Modern History: Vol. 7: The Old Regime, Cambridge University ISBN 9780521045452 Google Books 6 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- McElwee, William (1974), The Art of War: Waterloo to Mons, Londra, Purnell ISBN 0253310750
- Young, Peter; J.P. Lawford (1970), History of the British Army, Littlehampton Book Services ISBN 0213000504
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Britanya Ordusu resmî asker alımı sayfası 11 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 2 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir