Bolu (il)

Koordinatlar: 40°40′45″K 31°33′30″D / 40.67917°K 31.55833°D / 40.67917; 31.55833
Vikipedi, özgür ansiklopedi
07.33, 13 Aralık 2016 tarihinde 78.166.63.206 (mesaj) tarafından oluşturulmuş 17930509 numaralı sürüm (→‎İlçeler)
Bu madde Bolu il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Bolu (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Bolu
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeKaradeniz
İdare
 • ValiAydın Baruş
Yüzölçümü
 • Toplam7.410 km²
Nüfus
 • Toplam284.789
 • Yoğunluk36.54/km²
 • Kır
89.432
 • Şehir
195357
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu374
İl plaka kodu14
Resmî site
bolu.gov.tr

Bolu, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümü'nde yer alan bir ildir. 2012 yılında yapılan nüfus sayımında nüfusu 281.080'dır. Bolu Belediye Başkanı 28 Mart 2004 yılından itibaren Alaaddin Yılmaz'dır. Bolu'nun ilçeleri Bolu, Dörtdivan, Gerede, Göynük, Kıbrıscık, Mengen, Mudurnu, Seben, Yeniçağa'dır. Plaka numarası 14'tür.

Tarihçe

Bolu yöresine ilk yerleşenlerin Bebrikler olduğu sanılmaktadır. Bebrikya adıyla anıldığı sanılan bu yöreye MÖ 8. yüzyıl sonra batıdan gelen Bithynialılar yerleşti. Daha sonra Bithynia olarak adlandırılan bu topraklardaki başlıca yerleşme yerleri Kienos (daha sonra Prusias, bugün Konuralp) ile Bithynion (bu günkü Bolu)’du. İskender’in ölümünü izleyen dönemde Bolu yöresinde bağımsız Bitinya Krallığı kuruldu.

Roma döneminde Bithynium olarak anılan kente İmparator Claudius’un hüküm sürdüğü yıllarda Claudiopolis adı verildi. M.S. 12. yüzyıl başlarında İmparator Hadrianus’un sevgilisi Antinoos’un doğum yeri olması nedeniyle önem kazanan kent daha sonra Hadrionapolis olarak adlandırılmaya başlandı. Bir piskoposluk merkezi olan ve Bizans döneminde Polis denen kenti, 11. yüzyılda yöreye gelmeye başlayan Türkmenler Bolu olarak adlandırdılar.

Roma döneminde önemi artan Bithynia, Bizans yönetimi altındayken elverişli doğal konumu sayesinde 7. ve 9. yüzyıllardaki Arap akınlarından etkilenmedi. 11. yy’dan sonra Bizanslılar ile Anadolu Selçuklular arasında el değiştiren yöre 13. yüzyılda Anadolu Selçuklularının, daha sonra İlhanlıların eline geçti. Osman Gazi döneminde (1299-1324) Konur Alp tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve sancak merkezi yapıldı. 1324-1692 dönemine Bolu'yu yöneten sancak beyleri arasında Konur Alp, Gündüz Alp, I. Süleyman (Kanuni) ve Zor Mustafa Paşa dikkat çeker.

Bu dönemde, bir ara İsfendiyaroğulları’nın istila ettiği Bolu, 1692'de sancak beyleri yerine atanan Voyvodalarca yönetildi. 1811'de II. Mahmud voyvodalığı kaldırınca, Bolu-Viranşehir adıyla yeniden sancak oldu. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Bolu Sancağı Kastamonu Vilayeti'ne bağlandı. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Bolu Kastamonu’ya bağlı olduğundan, ilk Bolu Mebusları Kastamonu mebusları arasında yer almıştır. II. Meşrutiyetten (1908) Cumhuriyet dönemine kadar bağımsız sancak olarak yönetilen Bolu, 1923’te Vilayet haline getirildi. Bolu’nun son Mutasarrıfı Ahmet Fahrettin Bey, Bolu’nun ilk valisi oldu.

Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.[2]

Coğrafya

Bolu yaylalarından bir görünüm

Türkiye yüzölçümünün %1,015'lik bölümünü kaplayan Bolu İli, 8.276 km² (827.600 Ha.) yüzölçümü ile Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde yer alır. İl arazisinin yaklaşık % 18’in tarım alanlar oluşturmaktadır. Orman alanları ise % 59’luk bir oran ile Türkiye ormanları içinde % 2,55’lik paya sahiptir. Çayır ve meraların kapladığı alan yaklaşık % 15’tir. Geriye kalan % 8 dolayında alan ise tarım dışı alanlardır.

Ortalama rakım 1000 m., merkez ilçe rakımı ise 725 m. civarındadır. Matematiksel konum açısından 30 derece 32 dakika - 32 derece 36 dakika doğu boylamları ile 40 derece 06 dakika - 41 derece 01 dakika kuzey enlemleri arasındadır.

Bolu, Karadeniz iklimi ile karasal iklim arasındaki geçiş alanında bulunur. Karadeniz kıyısındaki ilçelerde Karadeniz ikliminin özellikleri ağır basarken; iç bölgelere gidildikçe, kıyıya paralel uzanan dağların Karadeniz üzerinden gelen nemli havanın önünü kesmesiyle iklim karasallaşır. Seben, Mudurnu ve Kıbrısçık, Gerede'nin en güneyi ve Dörtdivan'ın güneyinde karasal iklim özellikleri ağır basmaktadır.

Bolu, iklimlerin kesiştiği bir il olmasından ötürü çok çeşitli flora ve fauna özelliklerine sahiptir. Kıyılardaki otsu bitkiler yıl boyu yeşil kalırken; karasal iklimin görüldüğü güney kesimlerde yaz kuraklığı ile sararırlar. Orman oranı açısından en zengin illerimizden biridir. Karadeniz iklimin görüldüğü kıyı bölgelerde kayın ve meşe, yüksek yerlerde göknar ve sarıçam türleri ağır basmaktayken; karasal olan iç bölgelerde antropojen bozkırlar görülür. Karasal yerlerdeki yüksek dağlarda yer yer karaçam ve meşe topluluklarına rastlanmaktadır.

Bolu İl Merkezine göre; Dörtdivan, Yeniçağa ve Gerede İlçeleri doğuda, Mengen kuzeydoğuda, Göynük ve Mudurnu İlçeleri güneybatıda, Seben ve Kıbrıscık İlçeleri ise güneyde yer almaktadır. Bolu’nun, batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir, güneyinde Ankara, doğusunda Çankırı, kuzeyinde Zonguldak ve kuzey doğusunda Karabük İlleri yer alır. İl sınır uzunluğu 621,4 km.dir.

Düzce’nin 584 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile (09.12.1999 tarih ve 23901 sayılı R.G.) il olarak ayrılmasıyla, Bolu’nun denizle bağlantısı kalmamıştır.

Nüfus

Bolu il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[3] 218.246 23
  %10     21.929
196.317     %90  
1935[4] 248.027 31 %14
  %10     25.527
222.500     %90  
1940[5] 257.393 32 %4
  %10     26.456
230.937     %90  
1945[6] 276.367 33 %7
  %10     28.144
248.223     %90  
1950[7] 303.111 31 %10
  %11     31.944
271.167     %89  
1955[8] 318.219 35 %5
  %13     41.322
276.897     %87  
1960[9] 353.004 37 %11
  %15     54.136
298.868     %85  
1965[10] 383.939 37 %9
  %18     70.459
313.480     %82  
1970[11] 403.766 38 %5
  %21     84.321
319.445     %79  
1975[12] 428.704 39 %6
  %23     96.780
331.924     %77  
1980[13] 471.751 38 %10
  %24     113.569
358.182     %76  
1985[14] 504.778 39 %7
  %28     143.787
360.991     %72  
1990[15] 536.869 38 %6
  %38     203.122
333.747     %62  
2000[16] 270.654 62 -%50
  %53     142.685
127.969     %47  
2007[17] 270.417 62 -%0
  %58     157.938
112.479     %42  
2008[18] 268.882 62 -%1
  %63     169.486
99.396     %37  
2009[19] 271.545 62 %1
  %63     170.071
101.474     %37  
2010[20] 271.208 62 -%0
  %63     169.962
101.246     %37  
2011[21] 276.506 61 %2
  %63     175.553
100.953     %37  
2012[22] 281.080 61 %2
  %65     181.613
99.467     %35  
2013[23] 283.496 61 %1
  %67     190.276
93.220     %33  
2014[24] 284.789 61 %0
  %69     195.357
89.432     %31  
2015[25] 291.095 60 %2
  %70     203.696
87.399     %30  
2016[25] 299.896 59 %3
  %71     213.544
86.352     %29  
2017[25] 303.184 59 %1
  %72     218.001
85.183     %28  
2018[25] 311.810 59 %3
  %71     220.274
91.536     %29  
2019[25] 316.126 59 %1
  %72     226.629
89.497     %28  
2020[25] 314.802 59 -%0
  %72     227.724
87.078     %28  
2021[25] 320.014 59 %2
  %73     234.554
85.460     %27  
2022[25] 320.824 59 %0

Not: 1999 yılında Düzce ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

İlçeler

2010 TÜIK verilerine göre ilimizde merkez ilçe ile birlikte 8 ilçe, 4 belde ve 511 köy vardır.

Bolu'nun ilçeleri şunlardır:

Bolu ilinde bulunan beldeler şunlardır:

Özel Gün ve Etkinlikler

İzzet Baysal Şükran Günleri

Bolu Valiliği, Bolu Belediye Başkanlığı ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi işbirliği ile, çeşitli sivil toplum örgütlerinin de katılımıyla, her yıl Mayıs ayının 2. haftasında düzenlenen ve bir hafta devam eden günlerdir. Boluluların "Bolu'nun Babası" lütfuna mazhar olmuş Merhum İzzet Baysal, bu günlerde düzenlenen çeşitli sanatsal ve kültürel etkinliklerle anılır.

Aşçılık ve Turizm Festivali

Bolu'nun Mengen ilçesinde, her yıl Haziran ayında düzenlenmektedir. Türkiye'de tek aşçılık okulunun bulunduğu yer olan Mengen'de düzenlenen festivalde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.

Köroğlu Yayla Şenlikleri

Dörtdivan'a bağlı Köroğlu Yaylası'nda her yıl Temmuz ayı içinde düzenlenmekte; halk oyunları gösterileri, yarışmalar, güreş müsabakaları, konserler gibi çeşitli etkinlikler yapılmaktadır.

Atatürk'ün Bolu'ya Gelişi

Atatürk'ün Bolu'ya geliş tarihi olan 17 Temmuz 1934 yılından beri her yıl aynı gün düzenlenmektedir. Atatürk'ün Bolu'ya gelişi, çeşitli sanatsal, kültürel ve sportif etkinliklerle kutlanmaktadır.

Etkinlik ve Günlerin Takvimi

  • İzzet Baysal Günleri: Mayıs ayı 2. haftası (Bolu)
  • Akşemsettin Hazretleri Anma Günü: Mayıs ayı son Pazar günü (Göynük)
  • Babahızır Anma Günü: Haziran ayı son Pazar günü (Mengen)
  • Şair Dertli Anma Günü: Temmuz ayı içinde (Yeniçağa)
  • Şeyh-ül Ümran Günü: Temmuz ayı 1. Pazar günü (Mudurnu)
  • Tekke Ümmi Kemal Günü: Temmuz ayı ilk Cuma günü (Bolu)
  • Hayrettin-i Tokadi Günü: Temmuz ayı 3. Pazar günü (Bolu)
  • Atatürk’ün Bolu’ya Gelişi: 17 Temmuz (Bolu)
  • Ahilik Kültür Haftası: Ekim Ayı 2. haftası (Mudurnu)

Festival ve Şenlikler

  • Karagöl Şenlikleri: Haziran ayı içinde (Kıbrıscık)
  • İpekyolu Kültür Festivali: Haziran ayı içinde (Mudurnu)
  • Aşçılık ve Turizm Festivali: Haziran ayı 3. hafta sonu (Mengen)
  • Dörtdivan Şenlikleri: Temmuz ayı içinde (Dörtdivan)
  • Sarıalan Yayla Şenliği: Temmuz ayı 2. hafta sonu (Bolu)
  • Yamaç Paraşütü Festivali: Temmuz ayı 3. hafta sonu (Abant/Mudurnu)
  • Esentepe Yağlı Güreşleri: Temmuz ayı içinde (Gerede)
  • Elma Festivali: Ekim ayı ilk haftası (Seben)
  • Bolu Beyaz Et Festivali: Temmuz Ayı içinde (Bolu)
  • Marka Şehir Bolu ve Uluslararası Köroğlu Festivali Eylül-Ekim (Bolu) [26]

Bunlar dışında Bolu merkez ve ilçelerindeki yaylaların hemen hemen hepsi, yaz aylarında kendi yaylalarında yayla bayramları düzenlemektedir.

Panayırlar

Bolu'da, Temmuz-Ağustos ayları içinde yaklaşık 1 ay boyunca devam eden panayır düzenlenmekte iken, depremden sonra panayır kaldırılmış, sadece lunapark eğlencesi devam etmektedir. Bazı ilçelerde de her yıl düzenli olarak panayırlar açılmaktadır. Bolu'nun olduğu kadar Türkiye'nin de en ünlü panayırları arasında yer alan Gerede Panayırı bunların en önemlisidir.

Bolu'ya özgü özelikler

Sisli bir günün sabahı, Bolu kırsalından bir kare.
  • Abant, Yedigöller, Gölcük, Gölköy, Aladağ, Köroğlu Dağları, Kartalkaya, Akkayalar, Seben Elma Festivali
  • Göynük, Mudurnu tarihi özellikleri
  • Kökez suyu
  • Seben Gölü
  • Nakış İğnesi
  • Mudurnu el sanatları
  • Aşçılık
  • Maden suları: Akmina ve Çelik Bolu'dan çıkmaktadır.
  • Türkiye'nin en büyük ormanlık alanı Bolu ilinde bulunmaktadır.
  • Bolu, Seben ve Mudurnu kaplıcaları
  • Tokat-i Hayrettin Hazretleri Türbesi
  • Kartalkaya Kayak Merkezi
  • Sarıalan Yaylası
  • At Yaylası
  • Köroğlu Dağı
  • Kıbrıscık Yaylası
  • Sinnecük Yaylası
  • Tembel Yaylası
  • Ardalan Yaylası
  • Yazıca Yaylası
  • Saçlık Tepesi
  • Tarihi Kıbrıscık Evleri
  • Göynük Zafer Kulesi
  • Göynük Gazi Süleyman Paşa Camii
  • Göynük Gazi Süleyman Paşa Hamamı
  • Göynük Akşemsettin Hz.Türbesi
  • Göynük Ömer Sıkkiyn (Bıçakcı)Türbesi
  • Göynük Debbağ Dede (Tabak Dede) Türbesi
  • Göynük Çubuk Gölü
  • Göynük Sünnet Gölü
  • Gavur Evleri

Bolu'da Yerel Medya

Bolu Yerel TV Kanalları

  • Köroğlu TV

Bolu Ulusal Kanalları

  • Abant TV

Bolu Yerel Radyo Kanalları

  • Yankı FM (91.0)
  • Kartal FM (93.7)
  • Bolu FM (95.7)
  • Radyo Şafak (96.5)
  • Bolu Polis Radyosu (97.1)
  • Gerede FM (92.3)

Bolu Yerel Gazeteleri

  • Bolu Gazetesi
  • Bolu Köroğlu Gazetesi
  • Bolu Express Gazetesi
  • Bolu Haber Gazetesi
  • Bolu Şampiyon Gazetesi
  • Bolu Gündem Gazetesi
  • Bolu Olay Gazetesi
  • Bolu Takip Gazetesi
  • Bolunun Sesi Gazetesi
  • Bizim Bolu Gazetesi
  • Boluda Yeni Hayat Gazetesi
  • Gerede Haber Gazetesi
  • Gerede MedyaTakip Gazetesi
  • Geredemiz Gazetesi
  • Gerede Hayat Gazetesi
  • Gerede Gazetesi (Mercan Medya)
  • Yeni Ufuk Gazetesi
  • Üniversitenin Sesi Gazetesi
  • Mudurnu Haber Gazetesi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  2. ^ Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996)
  3. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  4. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  6. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  10. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f g h
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Bolu Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Bolu Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Bolu Nüfusu". nufusubu.com. 
  26. ^ Uluslararası Köroğlu Festivali

Dış bağlantılar

Şablon:Portal

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolu_(il)&oldid=17930509" sayfasından alınmıştır