Bir insan yüzü ile sosyalizm
Alexander_Dubcek_B.jpg)
Bir insan yüzü ile Sosyalizm (Çekçe: socialismus s lidskou tváří, Slovakça: socializmus s ľudskou tvárou) Alexander Dubček ve meslektaşlarının Ocak 1968'de Çekoslovakya Komünist Partisi başkanı olduktan sonra Nisan 1968'de Çekoslovakya Komünist Partisi Başkanlığında kabul ettikleri[1] ve Alexander Dubček tarafından açıklanan bir siyasi programdı. Radovan Richta bu sloganın ilk yazarıydı. Demokratik Çekoslovak geleneğine değer veren gelişmiş bir sosyalist toplum kurmaya çalışan hafif bir demokratikleşme ve siyasi liberalleşme süreciydi.[2] Yine de Komünist Partinin gerçek gücü sürdürmesini sağlayacaktır. 20-21 Ağustos 1968 gecesi, Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'ya müdahalesi tarafından durdurulan Prag Baharı'nı başlattı.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Program, Çekoslovakya halkının o zamanki siyasi ve ekonomik durumla ilgili hayal kırıklığının üstesinden gelme girişimiydi. Adından da anlaşılacağı gibi, plan, son yirmi yılın hükûmet politikaları nedeniyle halk desteğini kaybetmiş sosyalizm ideallerine yeni bir soluk getirmekti. Piyasa kapitalizmini asla geri getirmeyi amaçlamamış olsa da, Alexander Dubček hem Batı hem de Sovyet güçleriyle ticaret yapmayı ve çok partili demokratikleşmiş sosyalizme geçişi önermişti.[2]
Program[değiştir | kaynağı değiştir]
Program başlangıçta komünist partinin çatısı altında halkın yerel siyasete ve ülke siyasetine daha fazla katılımını, basın ve kültür özgürlüğünün artırılmasını ve ekonomide kişisel inisiyatif ihtiyacını vurguladı. Önceki yönetim tarzının en nefret edilen temsilcilerinin gitmesi için çalışıldı.
Program bağımsız siyasi partilerin veya şirketlerin özel mülkiyetinin varlığını önceden düşünemedi. Doğu Bloku ülkelerine katılım sorgulanmamıştır. Prag Baharı olayları, özellikle o olayların hızları ve tırmanışları, orijinal programın yazarlarını şaşırttı ve dehşete düşürdü.
Prag Baharı ve Sovyet müdahalesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Sonraki gelişmeler, Prag Baharı ve Prag Baharı'nın 20-21 Ağustos 1968 gecesi Varşova Paktı'nın Çekoslovakya işgali tarafından durdurulması olarak bilinir. Sovyetler Birliği ülke üzerindeki kontrolünü kaybetmekten korktu ve 21 Ağustos'ta 200.000 asker ve 5.000 tankla Çekoslovakya'yı işgal etti.
Liberalleştirici reformlar adım adım ortadan kaldırıldı ve ülke sonunda politik ve ekonomik yaşamın her yönünü örgütleyen Komünist Parti ile merkezi modele döndü. Programa katılan etkili insanların çoğu siyasi güçlerini kaybetti ve zulüm hedefi oldu.
Hayatta kalan tek değişiklik ülkenin federalleşmesiydi (1969'da Çek Sosyalist Cumhuriyeti ve Slovak Sosyalist Cumhuriyeti'nin yaratılmasıyla). Komünist Parti kısa bir süre sonra "Bir insan yüzü ile Sosyalizm"'i, "sosyalist toplumun avantajlarını yok etme ve eski sömürme sistemini geri getirme girişimi" olarak nitelendirdi ve Batı emperyalizmi ile batılı göçmenleri programı başlatmak ve beslemek için suçladı.
Gorbaçov'un 1987'de Prag'ı ziyareti sırasında Gorbaçov'un sözcüsü Gennady Gerasimov'a, Prag Baharı ve perestroyka arasındaki farkın ne olduğu soruldu; "on dokuz yıl" diye cevap verdi.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Prag Baharı, 1968". Library of Congress. 23 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.
- ^ a b Lazarowitz, Arlene; Bingham, Emily (1 Şubat 2005). "Socialism With a Human Face: The Leadership and Legacy of the Prague Spring". History Teacher. 38 (2). s. 273. doi:10.2307/1555723. ISSN 0018-2745. JSTOR 1555723.
- ^ Jacques Levesque, 1989 Gizemi: SSCB ve Doğu Avrupa'nın Kurtuluşu (Berkeley-Londra: Berkeley, California Üniversitesi Yayınları, 1997), syf. 62.