Bayırku Seferi
| Bayırku Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Bayırkular |
 İkinci Göktürk Kağanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Hsieh-chih-lüeh |
Kapgan Kağan (ölü) | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||||
Bayırku seferi, Kapgan Kağan'ın Dokuz Oğuzlar'dan Bayırkular üzerine düzenlediği ve zaferle sonuçlandırdığı son seferidir.
Öncesi
Göktürk Kağanlığı büyük bir siyasi kargaşa içerisindeydi. Çin imparatoru Hsüan Tsung, Kapgan Kağan'ı tümüyle ortadan kaldırmak ya da ele geçirmek istiyordu. Bu amaçla Göktürk ülkesinde üç ayrı bölgede bulunan ve Çin ile daha önce ittifak kurmuş olan Türk boylarının önderlerine daha önce de yapıldığı gibi çeşitli unvanlar ve armağanlar sunuldu.[1] Böylece Türk boyları, Göktürk Kağanlığı'na karşı ayaklanmaları için kışkırtılıyorlardı. 709 yılında Çikler ve Kırgızlar, 711 yılında Türgişler, 714 yılında da Karluklar ayaklanmıştı ve ayaklanmalar birbiri ardınca devam ediyordu. Üstüne üstlük Kapgan Kağan'ın acımasızca bütün ayaklanmaları bastırması durumun daha da kötü bir hale gelmesine neden oldu. Birçok Türk boyu Çin'e sığındı. Hatta bir süre sonra Kapgan Kağan'ın öz damadı Aşide Hu-lu da Çin'e bağlılığını bildirdi.
Savaş
Ayaklanmalar ardı ardına devam ederken bu sefer de Göktürk Kağanlığı'nın omurgasını oluşturan Dokuz Oğuzlar'ın ayaklanması devleti iyice fena duruma düşürdü. Kapgan Kağan ayaklanmaları bastırmak için seferden sefere koşuyordu. Kapgan Kağan, Dokuz Oğuzlar'dan Bayırkular'ın ayaklanmaları üzerine ordusuyla onların üzerine yürüdü. Tula Nehri kıyısında yapılan bu savaşta Bayırkular ağır bir yenilgi aldılar. Ancak Kapgan Kağan kendisine fazla güvenmiş ve sefer dönüşünde gerekli güvenlik önlemlerini almamıştı. Ötüken'e dönerken, savaş artığı Bayırkular'ın önderi Hsieh-chih-lüeh,[2] birdenbire söğüt ormanından fırlayarak Kapgan Kağan'a saldırdı ve Kapgan Kağan'ın başını kesti. O sırada Ta-wu'chün ordusunda Tzu-chiang rütbesini taşıyan Ho-Ling-ch'üan, Çin elçisi olarak Göktürk ülkesinde bulunuyordu. Hsieh-chih-lüeh, Kapgan Kağan'ın kesik başını Çinli elçi Ho-Ling-ch'üan'a verdikten sonra onunla birlikte Çin sarayına gitti. (716 yılı, 6. ay) Çin imparatoru Hsüan-tsung, Kapgan Kağan'ın kesik başının Çin başkenti Çangan'ın ana caddesinde bir direğe asılıp halka gösterilmesini emretti. Bundan sonra Bayırkular, Uygurlar, Tongralar, Hsiler ve Bugular olmak üzere beş ayrı Türk boyu Göktürk Kağanlığı'ndan ayrılıp Çin'e bağlanmaya geldi. Çin imparatoru Hsüan-tsung bu boyların kendisine bağlanma isteklerini kabul ettiği gibi onları Ta-wu-chün ordusunun kuzeyindeki yerlere yerleştirdi. Böylece Bayırku Seferi, Kapgan Kağan'ın zaferle sonuçlanan son askeri seferi oldu.
Sonuç
Çin'in kışkırtmalarıyla ayaklanan Türk boylarının ayaklanmalarının acımasızca bastırılması, Türk boylarının Çin'e sığınmasına ve Göktürk ülkesinin kısa sürede boşalmasına neden oldu. Kapgan Kağan'ın Bayırku Seferi dönüşünde suikaste uğrayıp öldürülmesi ile de devlet çöküşün eşiğine geldi. Kapgan Kağan'dan sonra yerine geçen oğlu İnel Kağan da devleti toparlayamadı. Bu kötü durum Kül Tigin ve Bilge Kağan'ın yapacakları askeri darbeye kadar devam edecekti.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- Ahmetbeyoğlu, Ali (2015). Sorularla Eski Türk Tarihi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. ss. 112,113,114,115. ISBN 978-605-5200-41-1.
- Osman Fikri Sertkaya, Göktürk Tarihinin Meseleleri, s. 87-88.