Barış Süreci
Barış Süreci, Terörsüz Türkiye Süreci, Barış ve Demokratik Toplum Süreci, 2. Çözüm Süreci veya bazı muhaliflerce kullanımıyla İhanet Süreci, Türkiye-PKK çatışmasını çözmeye yönelik Türkiye hükûmeti-MHP tarafından başlatılan sürecin adıdır. 2015'te çözümlenmeden sonlandırılan Çözüm Süreci'nin ardılı olarak görülmektedir. 2024 yılının Ekim ayında Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin çağrısıyla başlamış ve PKK'nin silah bırakması hedefiyle devam etmektedir.[1][2][3][4][5][6][7][8]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]2013-2015 yılları arasında yürütülen Çözüm Süreci, Temmuz 2015'te sona ermiş ve çatışmalar yeniden başlamıştı. Bu süreçten sonra Kürt meselesine dair çeşitli siyasi aktörler farklı yaklaşımlar benimsemiş, ancak resmi bir müzakere süreci tekrar başlatılmamıştı.[9]
2024 yılına gelindiğinde, Türkiye'nin iç ve dış politikasındaki gelişmeler, Irak ve Suriye’deki siyasi dengeler yeni bir çözüm sürecine yönelik tartışmaların yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde Trump'ın seçimi kazanması ve İsrail-Hamas çatışması süreci tekrardan gündeme getiren olaylardan bazılarıdır.[9][10][11]
Süreç
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk çağrı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 2024'te Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin çağrısıyla başlamıştır.[10][12][13] 27 Şubat 2025'te PKK lideri Abdullah Öcalan, PKK'ya silah bırakma çağrısı yapmıştır.[14] 1 Mart 2025'te PKK Yürütme Komitesi tarafından ateşkes ilan edilmiştir.[15] 25 Mart 2025'te KCK eş başkanı Bese Hozat kod adlı Hülya Oran "hukuki zemin olmadan PKK silah bırakmaz" açıklamasını yapmıştır.[16] Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'dan oluşan İmralı Heyeti 10 Nisan 2025'te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşme yapmıştır.[17][18]
Sırrı Süreyya Önder'in ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]2024'te başlatılan Barış Süreci'nde İmralı Heyeti üyesi olan ve aynı zamanda bir önceki Çözüm Süreci'nde de rol alan Önder, Recep Tayyip Erdoğan'la yapılan görüşmeden 5 gün sonra 15 Nisan 2025'te kalp krizi geçirmiş, hastaneye şuuru kapalı ve nabızsız bir şekilde getirilmiş ve yapılan acil müdahalelerle yeniden dolaşımı sağlanmıştır. On sekiz gün boyunca yoğun bakımda tedavisi devam eden Önder, geçirdiği operasyon sonrasında gelişen komplikasyonlar nedeniyle çoklu organ yetmezliğine girdi ve 3 Mayıs 2025 tarihinde tedavi gördüğü Florence Nightingale Hastanesi'nde öldü.[19][20][21][22] TBMM başkanvekili olan Önderin ölümünden sonra Barış Süreci'ni yönetenler arasında Recep Tayyip Erdoğan, Devlet Bahçeli, Abdullah Öcalan ve birçok hükümet görevlisi başsağlığı dilemiştir.[23][24][25] 4 Mayıs 2025'te AKM'de yapılan Önder'i anma programında süreç hakkında konuşan İmralı Heyeti üyesi Pervin Buldan "Türk annesiyle Kürt annesinin, polis annesi ile gerilla annesinin ellerini birbirine kenetleyeceğiz, Sana söz, Sırrı yoldaş, büyük barış bu ülkeye gelecek. Bunu gerçekleştirmek, Türkiye halklarının boynunun borcu olsun." demiştir.[26][27]
Örgütün kendisini feshetmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]PKK 5-7 Mayıs 2025 tarihlerinde Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne ait Medya Savunma Alanları olarak isimlendirilen bölgede toplanarak 12. Kongresini yapmıştır.[28][29][30] Türkiye için bir dönüm noktası olarak görülen kongrenin yapıldığının açıklanmasından sonra DEM Parti Merkez Yürütme Kurulu yaptığı açıklamayla, Devlet Bahçeli'ye, Recep Tayyip Erdoğan'a, Özgür Özel'e ve Abdullah Öcalan'a sürece verdikleri katkılardan dolayı teşekkür etmiştir.[31]
Kongre Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne ait ve PKK’nın "Medya Savunma Alanları" olarak adlandırdığı alanda iki farklı bölgede eşzamanlı olarak yapıldı. Kongreye, PKK yöneticileri, KCK ve PKK'nın alt örgütlerinin üyeleri katılmıştır. Yapılan tartışmaların ardından fesih kararı oybirliği ile alınmıştır.[32][33][34][35]
PKK, 12 Mayıs 2025 tarihinde örgütü feshetme ve silahlı mücadeleye son verme kararı aldığını açıklamıştır.[36] Fesih kararı sonrası birçok siyasetçi ve Barış Süreci'ni başlatan Devlet Bahçeli destek mesajları gönderdi. Devlet Bahçeli, Abdullah Öcalan'a teşekkür etti.[37]
Öcalan'ın perspektif metni
[değiştir | kaynağı değiştir]Abdullah Öcalan, PKK’nın yayın organı Serxwebûn'un 521. ve son sayısında, 25 Nisan 2025'te kaleme aldığı Perspektif metni yayınlanmıştır. PKK'nın fesih konusunu tarihsel bağlamda ele alan Öcalan, metinde Kürtlere çöplük toplum, Kürtçeye ise işlevsel olmayan bir dil demiştir. Barzanilere, Bedirhanilere, Şeyh Sait’in torunları ve Seyit Rıza’nın bazı torunlarına ihanetçi anlamına gelen Judenrat ifadesini kullanmıştır. Metnin ana konusu PKK'nın 1978-1991 yılları arasındaki "Bağımsız, birleşik, Kürdistan" ülkesini kurma hedefinin tamamen hata olduğundan ulus devletin başlıbaşına bir sorun olduğundan bahsetmiştir. Öcalan'ın perspektif metnine HAK-PAR ve PWK tepki göstererek Öcalan'ın Kürtlerden özür dilemesini istemişlerdir.[38][39][40][41][42]
PKK'nin silah bırakma süreci
[değiştir | kaynağı değiştir]Sırrı Süreyya Önder'in ölümü sonrası Öcalan'ın isteği üzerine yerine HDP eski eş başkanı Mithat Sancar geçmiştir.[43][44][45] 6 Temmuz 2025'te İmralı'ya giden heyet, sürecin yeni bir boyuta evrildiğini vurgulamış ve PKK'nın yakında silah bırakmaya başlayacağı sinyalini vermişlerdir.[46][47][48][49]
İlk silah bırakma görüntülerinden önce ANF tarafından 9 Temmuz 2025’te Öcalan'ın videolu açıklaması yayımlanmıştır. Öcalan kamera karşısında yanındaki diğer PKK'lı tutuklularla birlikte görüntü vermiştir. Öcalan yaptığı açıklamada ulus Kürt devletini kurma hedefinin sonlandığını bu yüzden PKK'nın feshedildiğini tekrarlamıştır.[50][51][52][53]
11 Temmuz 2025’te Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Süleymaniye şehrinin Cesene Mağarası’nda KCK eş başkanı Bese Hozat liderliğindeki 30 kişilik HPG/YJA-STAR mensubu PKK militanları, silahlarını bırakmış ve toplanan silahlar yakılmıştır.[54] 12 Temmuz 2025'te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan "Biz AK Parti, MHP ve DEM Parti olarak bu yolu beraber yürümeye karar verdik" demişken, İmralı Heyeti üyesi Pervin Buldan ise bu ittifakın yalnızca Barış Süreci ittifakı olduğunu açıklamıştır.[55][56] PKK'nın 11 Temmuz'da ilk silah bırakma törenine değinen Erdoğan, tarihte yeni bir sayfa açıldığını belirtmiştir.[57][57][58]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]
– Zafer Partisi (ZAFER) genel başkanı Ümit Özdağ sürecin amacının barış olmadığı, esas amacın PKK'yı meşrulaştırma ve Adalet ve Kalkına Partisi (AK Parti) hükümetinin hedeflediği yeni anayasayı geçirme amacıyla mecliste DEM Parti desteği alma olduğunu iddia ederek süreci eleştirmiştir.[59]
– İYİ Parti genel başkanı Müsavat Dervişoğlu partisinin duruşunun net bir şekilde sürece karşı olduğunu bildirmiş, süreci "ihanet süreci" olarak nitelemiştir. Dervişoğlu ayrıca "Türkiye’nin bölünmez bütünlüğünü hedef alan ve terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan’ın özne olduğu hiçbir konunun içinde olmayacaklarını ve sürece karşı mücadelelerini sürdüreceklerini" belirtmiştir.[7]
– PKK'nın öncülüğünü yaptığı Halkların Birleşik Devrim Hareketi'nin üyesi olan Marksist-Leninist Komünist Parti (MLKP), PKK'nin silah bırakma kararına karşı çıkmış; tasfiyeci, teslimiyetçi, revizyonist ve sapmacı olarak gördüğünü açıklamıştır. HBDH'nin kurucularından ve PKK yöneticisi Duran Kalkan ise MLKP'ye karşı "Kürtlerin ömrü hep savaşla mı geçecek? Bazıları çok akıllı. Bu kadar savaş istiyorlarsa kendileri savaşsınlar." açıklamasıyla tepki göstermiştir.[60][61][62]
– Cumhur İttifakı'nın bileşeni olan Büyük Birlik Partisi (BBP) süreçe karşı çıkmış ve başlamadan sonlanmasını istemiştir.[63][64]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "'Terörsüz Türkiye', 'Barış ve Demokrasi Süreci' demogojileriyle halkımıza yutturulmaya çalışılan ihanet sürecinin, BOP'un Türkiye ayağının hayata geçirilmesi süreci olduğunun açık bir kanıtı daha". HKP. 3 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ "Dr. A. Murat Fırat | Yeni süreç ve aktörlerin tutumları üzerine". Independent Türkçe. 16 Ekim 2024. 27 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ "İYİ Partili Selçuk Türkoğlu: "Devlet vicdanını da hukukunu da kaybetmiştir, ihanet süreci yeniden dayatılamaz"". CUMHA. 9 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ "Süreç olmayan süreçte yeni dönemeç". Agos. 1 Ağustos 2025. 27 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ "Öcalan: İmralı'ya giden DEM Parti heyeti görüşmeyi nasıl değerlendirdi?". BBC News Türkçe. 22 Ocak 2025. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ "Ayşegül Doğan: Önceliğimiz Barış ve Demokratik Toplum Sürecine ivme kazandırmak". demparti.org.tr. Erişim tarihi: 30 Haziran 2025.
- ^ a b "İYİ Parti'nin yeni çözüm süreci için kurulacak komisyona kapısı kapalı: 'Partinin duruşu net'". Ege Postası. 26 Haziran 2025. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ "İYİ Parti'den 'PKK kongresi' açıklaması". Rudaw. 10 Mayıs 2025. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ a b Tatlı, Mehmet (3 Şubat 2025). "İnfografik: Yeni Çözüm Süreci'nin kronolojisi". Medyascope. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ a b "'Yeni' süreç tartışmaları nasıl başladı, neler yaşandı?".
- ^ "Kürt Sorunu'nda yeni süreç mi geliyor? Erdoğan'dan "İçeride barışın tesisi önem kazanıyor" çıkışı". VOA Türkçe. 12 Ekim 2024. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ "Uçum'dan 'yeni süreç' açıklaması: 'Devlet inisiyatifi çok net, mutabakat aramak abes' | soL haber". haber.sol.org.tr. 12 Ocak 2025. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ "MHP Genel Başkanı Bahçeli'den "Terörsüz Türkiye" çağrısı". Anadolu Ajansı.com.tr. 2 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2025.
- ^ "AÇIKLAMA GELDİ: İşte Abdullah Öcalan'ın tarihi çağrısı..." Rûdaw. 2 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ "Öcalan: PKK ateşkes ilan etti, silah bırakma ve fesih çağrısına uyacağını açıkladı". BBC News Türkçe. 1 Mart 2025. 1 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ "Besê Hozat: Hukuki zemin olmadan PKK silah bırakmaz". Rûdaw. 25 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2025.
- ^ "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, DEM Parti Van Milletvekili Pervin Buldan ve İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder'i Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde kabul etti". İhlas Haber Ajansı. Erişim tarihi: 12 Nisan 2025.
- ^ "DEM Parti ve DBP'den Diyarbakır'da "çözüm süreci ve Öcalan'a destek" mitingi". VOA Türkçe. 8 Şubat 2025. 12 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ "Sırrı Süreyya Önder hayatını kaybetti". trthaber.com. 3 Mayıs 2025. 3 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Sırrı Süreyya Önder için siyasetçilerden taziye mesajları". BBC News Türkçe. 3 Mayıs 2025. 4 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Siyasi isimler, Sırrı Süreyya Önder'i hastanede ziyaret etti". İstanbul: Demirören Haber Ajansı. 16 Nisan 2025. 27 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Sırrı Süreyya Önder'in sağlık durumu hakkında neler biliniyor?". BBC News Türkçe. 15 Nisan 2025. 15 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Erdoğan: DEM Parti camiasına bağsağlığı diliyorum". Rûdaw. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Devlet Bahçeli: "Terörsüz Türkiye, Sırrı Süreyya Önder'e manevi bir armağan olacak"". ntv.com.tr. 3 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Kurtulmuş: Siyasi nezaketiyle herkesin saygısını kazanmış değerli bir insandı". trthaber.com. 3 Mayıs 2025. 3 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "Pervin Buldan: Polis annesi ile gerilla annesinin ellerini birbirine kenetleyeceğiz". Muhalif. 4 Mayıs 2025. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ Haber, Politika (4 Mayıs 2025). "Pervin Buldan: Toplumsal barışı sağladın, şimdi sıra büyük barışta". Politika Haber. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2025.
- ^ "PKK'den 'kongre' açıklaması". Rûdaw. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025.
- ^ "PKK kongresini topladı: 'Tarihi kararlar alındı'". BBC News Türkçe. 9 Mayıs 2025. 14 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025.
- ^ "PKK: Öcalan'ın çağrısıyla kongre 5-7 Mayıs'ta toplandı! Tarihi bir karar alındı!". Habertürk. 10 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025.
- ^ "Tarihi bir eşik: Barışın ve kardeşliğin yeni şafağı". demparti.org.tr. 9 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025.
- ^ "PKK Kongre Bildirisi açıklandı: PKK adıyla yürütülen çalışmalar sonlandırıldı". Independent Türkçe. 12 Mayıs 2025. 14 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ "PKK kongresinin detayları ortaya çıktı". Rûdaw. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ "PKK silah bırakma ve fesih kararını duyurdu". 12 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ "PKK'nın fesih kararı dünya basınında – DW – 12.05.2025". dw.com. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ "PKK kendini feshettiğini duyurdu, açıklamada hangi mesajlar var?". BBC News Türkçe. 12 Mayıs 2025. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ "Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ'nin, "PKK Terör Örgütünün Feshi ve Silah Bırakmasıyla" ilgili yazılı basın açıklaması. 12 Mayıs 2025". mhp.org.tr. 13 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ "PWK: Öcalan Kürt milletinden özür dilemeli". Rûdaw. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ "HAK-PAR'dan Öcalan'a sert sözler, DBP'den yanıt: Tarihin yanlış tarafında duruyorsunuz". Independent Türkçe. 10 Haziran 2025. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ "Abdullah Öcalan'ın 'Perspektif' metni". bianet.org. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ "Öcalan'dan PKK'ya fesih perspektifi: "50 yıl 1 ay 1 hafta sonunda tarihi bir dönemi geride bırakıyoruz. Artık yeter. 50 yıldır doğru anlaşılmayı bekliyorum"". Serbestiyet. 4 Haziran 2025. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ "SERXWEBÛN'UN MAYIS 2025 (SON) SAYISI ÇIKTI!". Serxwebûn. 26 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ "İmralı heyetinin yeni üyesi Mithat Sancar oldu". Rûdaw. 8 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "İmralı Heyeti'nin yeni üyesi Prof. Dr. Mithat Sancar oldu". bianet.org. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "Öcalan istedi, İmralı heyetinin yeni üyesi Mithat Sancar oldu". Medyascope. 18 Haziran 2025. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "Basına ve Kamuoyuna,". demparti.org.tr. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "DEM Parti heyeti İmralı'ya giderek Öcalan'la görüştü". BBC News Türkçe. 6 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ Merkezi, Haber (6 Temmuz 2025). "İmralı Heyeti, Öcalan görüşmesinin ardından açıklama yayımladı: "Süreç yeni bir aşamaya geçiyor"". Medyascope. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "DEM Parti heyeti Öcalan ile İmralı'da görüştü". Yeni Şafak. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "Öcalan'ın açıklaması". Rûdaw. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "Abdullah Öcalan'dan video mesaj: 'PKK hareketine son verilmiştir'". BBC News Türkçe. 9 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "26 yıl sonra ilk video: Teröristbaşı Abdullah Öcalan'ın yanındakiler kim?". Cumhuriyet. 9 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "Öcalan'dan 26 yıl sonra tarihî video; PKK'ya ikinci kez çağrı yaptı: Silahın değil, siyasetin gücüne inanıyorum, sizi de bu ilkeyi hayata geçirmeye çağırıyorum". T24. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2025.
- ^ "PKK'nın silah bırakma töreni hakkında neler biliniyor?". BBC News Türkçe. 10 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2025.
- ^ "Pervin Buldan'dan Erdoğan'ın "AKP, MHP, DEM birlikte yürüyeceğiz" sözlerine ilişkin: Bu ittifak süreç ittifakı, başka ittifak yok". T24. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2025.
- ^ "Erdoğan üçlemesi: AKP, MHP, DEM". T24. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2025.
- ^ a b "Erdoğan: AK Parti, MHP ve DEM Parti olarak bu yolu beraber yürümeye karar verdik". BBC News Türkçe. 12 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2025.
- ^ Haber7. "Erdoğan'dan 85 milyona çağrı: Her eve asın!". Haber7. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2025.
- ^ "Özdağ: Kurulacak olan komisyon anayasa değişikliğini onaylamaktan başka işe yaramayacak". Rudaw. 14 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ "PKK'nın fesih kararına müttefiki MLKP'den tepki: "Kürdistan ve Türkiye işçi sınıfını, ezilenleri savaşmaya çağırıyoruz"". Serbestiyet. 28 Mayıs 2025. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "PKK'dan MLKP'ye cevap: "Savaş istiyorlarsa kendileri savaşsın"". Haksöz Haber. 29 Mayıs 2025. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "MLKP MK, PKK'nin 12. Kongresinde aldığı kararları değerlendirdi". ETHA. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "BBP Genel Başkanı Destici: Süreç başlamadan sonlandırılmalı". www.rudaw.net. Erişim tarihi: 2025-07-15.
- ^ "BBP'den "kalıcı komisyon" tepkisi: Federalizmin altyapısını kurma çabasıdır". Independent Türkçe. 2025-07-14. Erişim tarihi: 2025-07-15.