Balangoda İnsanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Balangoda İnsanı ya da Balangoda Adamı, Sri Lanka'nın Geç Kuvaterner dönemine ait homininleri ifade eder.[1] Terim başlangıçta adanın Mezolitik 'Balangoda Kültüründen' sorumlu olan Balangoda yakınlarındaki alanlardaki anatomik olarak modern Homo sapiens'e atıfta bulunmak için ortaya atıldı.[2] Balangoda İnsanı'nın mağaralardaki ve diğer yerlerdeki arkeolojik serilerden elde edilen en eski kanıtı, 38.000 GÖ'ye[3] ve bulunan iskelet kalıntılarında 30.000 GÖ'ye kadar uzanmaktadır; bu, aynı zamanda Güney Asya'daki anatomik olarak modern insanların güvenilir bir şekilde ortaya çıkarılmış en erken tarihli kaydıdır.[4][5][6] İskelet parçalarının yanında keşfedilen kültürel kalıntılar arasında 28.500 GÖ'ye tarihlenen geometrik mikrolitler yer almaktadır ve bunlar Afrika'daki bazı alanlarla birlikte bu tür taş aletlerin en eski kaydını temsil etmektedir.

Balangoda İnsanı'nın kalın kafatasları, göze çarpan göz üstü çıkıntıları, çökük burunları, ağır çeneleri, kısa boyunları ve dikkat çekici derecede büyük dişleri olduğu tahmin edilmektedir.[1][7] Farklı dönemlerde yerleşim görmüş mağara alanlarından çıkarılan iskelet parçalarının metrik ve morfometrik özellikleri, yaklaşık 16.000 yıllık bir zaman çerçevesinde nadir bir biyolojik afinite ve günümüz Vedda yerlileri için kısmi bir biyolojik süreklilik olasılığı olduğunu göstermiştir.[8]

Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

Homo Sapiens'in Sri Lanka'da ortaya çıkışı 125.000 yıl önceye dayanır. İnsan yerleşimlerinin kanıtı ise yaklaşık 34.000 yıl önce gibi daha yakın bir tarihe denk geliyor. Bununla ilgili veriler, ovadaki nemli bölgedeki mağara kazılarından gelmektedir. Anotomik olarak bu modern prehistorik insanlar, Balangoda kültürleri olarak adlandırılan kültüre aitti.

Mezolitik insanın adadaki varlığına dair elimizde kalan kanıt, birkaç kuvars ve kemik alettir. Balangoda kültürlerinin taş işleme teknolojisi protohistorik zamanlara kadar devam ediyor gibi görünüyor. Balangoda kültürlerinin, Mezolitik dönemde, ada çapında yayılım gösterdiği görülmekte. Muhtemelen, Neolitik dönemde ilkel tarım bilgisi bulunmakta. Açık ki, Balangoda Adamı – Mağara Adamı – nasıl ateş yakılacağını bilmekte idi. Bununla birlikte, yiyecek kalıntıları arasında kalsine edilmiş kemiklerin azlığı, etin genellikle çiğ yendiğini ve yamyamlığın olduğuna dair bir işaret.

Fiziksel özellikler bakımından, ağırlıklı olarak Australoid ve Neanderthaloid arasında bir türdü. Sri Lanka'nın Vedda yerlileri, bugün hâlâ adada yaşayan etnik gruplar arasından Balangoda Adamına fiziksel olarak en yakın olanlardır. Mezolitik Balangoda kültüründen, Erken Demir Çağı'na geçiş Sri Lanka’da pek iyi belgelenememiştir. Demir Çağı’nın Sri Lanka’da en erken tezahürünün MÖ 1000–800 civarında olduğuna inanılır. Erken Demir Çağı ile birlikte sığır, at, çeltik ekimi ve çanak çömlekler ortaya çıktı. Demir teknolojisi adada daha fazla insanın yaşamasına büyük ölçüde katkı sağladı. Ekvator yağmur ormanlarını temizlemek artık daha kolay olmuştu.[9]

Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Balangoda Adamını boyu, erkekler için 174 cm ve kadınlar için 166 cm civarıydı. Balangoda Adamının kemikleri sağlamdır, kalın kafatası kemikleri, basık geniş burunları, ağır çeneleri ve kısa boyunları vardır. Dişleri belirgin şekilde büyüktür. Bu özellikler, Veddalar ve bazı Sinhalese grupları arasında çeşitli değişmelere uğrayarak hayatta kalmıştır.

Yıllık yiyecek arama döngüsünde bir yerden bir yere hareket ediyor olmaları muhtemeldir. Mağaralardan ve Bellanbandi Palassa’dan elde edilen iyi korunmuş kanıtlar, çok çeşitli besin bitkilerinin ve hayvanların tüketildiğini göstermektedir. Bulgular; fillerden yılanlara, farelerden salyangozlara ve küçük balıklara kadar akla gelebilecek her tür hayvanın yendiğini öne sürüyor.[10]

Tarih öncesi mağaraların ve yerlerin listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Deraniyagala (1996). "Pre- and Protohistoric settlement in Sri Lanka". Congress of the International Union for Prehistoric and Protohistoric Sciences. 5 (16): 277-285. 
  2. ^ Deraniyagala, P. E. P. (1963). "Prehistoric Archaeology in Ceylon". Asian Perspectives. 7: 189-192. 
  3. ^ Premathilake, Rathnasiri (2012). "Human used upper montane ecosystem in the Horton Plains, central Sri Lanka – a link to Lateglacial and early Holocene climate and environmental changes". Quaternary Science Reviews. 50: 23-42. doi:10.1016/j.quascirev.2012.07.002. 
  4. ^ Kourampas (2009). "Rockshelter sedimentation in a dynamic tropical landscape: Late Pleistocene-Early Holocene archaeological deposits in Kitulgala Beli-lena, southwestern Sri Lanka". Geoarchaeology. Wiley Subscription Services, Inc. 24 (6): 677-714. doi:10.1002/gea.20287. 
  5. ^ Kennedy, Kenneth A. R. (1989). "Fossil remains of 28,000-year-old hominids from Sri Lanka". Current Anthropology. 30 (3): 394-399. doi:10.1086/203757. 
  6. ^ Kennedy, Kenneth A. R. (1987). "Upper Pleistocene Fossil Hominids From Sri Lanka". American Journal of Physical Anthropology. 72 (4): 441-461. doi:10.1002/ajpa.1330720405. PMID 3111269. 
  7. ^ The prehistory of Sri Lanka: an ecological perspective. Department of Archaeological Survey, Government of Sri Lanka. 1992. 
  8. ^ Connections and complexity: New approaches to the archaeology of South Asia. 2013. ss. 35-44. 
  9. ^ K. M. De Silva (1981). A History of Sri Lanka (İngilizce). unknown library. University of California Press. ss. 6-7. 
  10. ^ "Early Man and the Rise of Civilisation in Sri Lanka: The Archaeological Evidence". vedda.org. 22 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Balangoda_İnsanı&oldid=32212051" sayfasından alınmıştır