Azerbaycan Millî Komitesi
Azerbaycan Milli Komitesi (Azerice: Azərbaycan Milli Komitəsi, Almanca: Nationales Komitee von Aserbaidschan), Azerbaycanlı siyasi göçmenler tarafından Berlin'de oluşturulan bir organizasyondu. 1941'in sonlarında kurulan komitenin ana hedefi, Nazi Almanyası'nın bağımsız bir Azerbaycan'ı tanımasını sağlamak ve Almanya'nın Kafkasya'yı bir bütün olarak ilhakını durdurmaktı. Bu dönemde Alman kuvvetleri, Sovyetler Birliği'ne karşı Barbarossa Harekâtı'nda büyük bir başarı elde etti, bu nedenle devlet yetkilileri, Wehrmacht'ın ek bir yerel yardıma ihtiyaç duymadan savaşı kazanabileceğine ikna oldu. Nazi Alman hükûmetiyle bağ kuramayan komite Ağustos 1943'te dağıtıldı.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuruluş[değiştir | kaynağı değiştir]
Siyasi komite 1941'de Berlin'de kuruldu. Almanya Dışişleri Bakanlığı, Bükreş'te ikamet eden Mustafa Vakilov, Mir Yagub Mehdiyev, Khosrov bey Sultanov ve Hilal Münşi'yi Berlin'e davet etti. Komitenin sadece dört üyesi vardı. Kompozisyonu onay için Alman Dışişleri Bakanlığı'na sunuldu. Kompozisyonu, onay için Alman Dışişleri Bakanlığı'na sunuldu. Bu belgenin yanı sıra, Mehmed Emin Resulzade'nin Azerbaycan'ın bağımsızlığının Nazi Almanyası tarafından derhal tanınması ve birleşik bir Azerbaycan ordusu kurulması da dahil olmak üzere geniş önerileri de bakanlığa sunuldu.[1]
Faaliyeti[değiştir | kaynağı değiştir]
Komite, Nazi Alman liderliği ile olası işbirliğini yalnızca Kafkasya konusunda değerlendirdi. Nazi güçlerinin Komünist rejimi devirdikten sonra Kafkasya'ya girmeyeceği ve bölgenin kaderinin yerel halk tarafından belirleneceği öne sürüldü. Ancak Nazi Alman hükûmeti bu önerileri kabul etmedi. Resulzade'nin tekliflerinin Hitler tarafından kabul edilmemesinin ana nedeni, Barbarossa Harekâtı'nın geleceği hakkındaki Alman yanılgısıdır. Nazi yetkilileri, ek yardım olmadan kazanacaklarına ikna oldular. Sonuç olarak, Nazi hükûmeti ile bir anlaşmazlık oldu ve komitenin Üçüncü Reich ile işbirliği gerçekleşmedi. Komite Ağustos 1943'te dağıtıldı.[1]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Alıntılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- İbrahimli, X. (1997). Azərbaycan siyasi mühacirəti (1920-1991) (Azerice). Baku.
- Qasımov, M. (2005). Güney Kafkasya Böyük devletlerin mengenesinde: Azerbaycan tarihi 1920-1945 yılları. İstanbul.