Aysulu Tokombayeva
Aysuluu Tokombayeva | |
|---|---|
 Aysulu Tokombayeva | |
| Doğum | 1947 Frunze, Kırgızistan SSC |
| Milliyet | Kırgızistan |
| Meslek | Balerin |
Aysuluu Asanbekovna Tokombayeva (Kırgızca: Айсулуу Асанбековна Токомбаева / Aysuluu Asanbekovna Tokombayeva) (d. 22 Eylül 1947; Frunze, Kırgızistan SSC), Kırgız balerin.
Çağdaş bale yöntemlerini kullanarak ulusal Kırgız balesini oluşturmak için çalıştı; 1976'da SSCB Devlet Ödülü'nü, 1981'de Sovyetler Birliği Halk Sanatçısı ünvanını aldı. 1995 yılında dönemin Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanının ve kültür bakanının daveti üzerine Türkiye'ye gelerek Ankara Devlet Konservatuvarı'nda bale öğretmeni olarak görev yaptı, birçok öğrenci yetiştirdi.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
1947 yılında Bişkek'te doğdu.[1] Sanat eğitimine 1954 yılında, Sovyetler Birliği döneminde Frunze'de (bugünkü Bişkek, Kırgızistan) Şubin Müzik Okulunda başladı. 11 yaşındayken Leningrad'taki Vaganova Bale Okulu'ndan gelen bale öğretmenleri tarafından bale öğrencisi olmak üzere seçildi[1] ve eğitimine Leningrad Vaganova Devlet Akademik Koreografi Okulunda devam etti.
1966'da okul bitimine müteakip, Kırgızistan Devlet Lenin Akademik Opera ve Balesi dansçısı olarak çalışmaya başladı. Uzun yıllar ünlü Kırgız balet Cholponbek Bazarbayev'in partneri olarak[2] dans etti. Kırgız balesinin önde gelen eğiticisi ve koreografı Inga E. Levchenko ile çalıştı. 1969 yılında, Kırgız Devlet Balesi'nin Moskova turnesi sırasında Bolşoy Tiyatrosu sahnesinde sergilediği Giselle balesindeki rolüyle kariyeri yükselişe geçti.[1] Levchenko, hayatını anlattığı kitabında Aysulu Tokombayeva'dan şu satırlarda bahsetmiştir:[3]
| “ | Aysulu Tokombayeva ve Cholponbek Bazarbayev, Ulusal Tiyatro'nun genç sanatçıları arasında tartışmasız öne çıkan isimlerdir....Genç sanatçılar Giselle, Uyuyan Güzel ve Kuğu Gölü ile klasik bale tarihine geçmiş dans formları geliştirmeye başladılar. Özellikle Aysulu ve Cholponbek'in Kuğu Gölü ve La Bayadere'deki teknik uyumları ile ortaya koydukları ruh diğer başrol oynayan sanatçılardan farklı bir performans ortaya koydu. | ” |
Aysulu Tokombayeva kendisini çağdaş bale yöntemlerini kullanarak ulusal Kırgız balesini oluşturmaya adadı. Ulusal bir tarz oluşturabilmek için sürecin başını çekti. Oyunculukta gerçekçiliği benimsedi, kendisinden sonra gelen oyuncu kadrolarına öncülük etti. Yaratıcı ve araştırmacı özelliği sonucu edindiği ilham kaynaklarını birleştirdi. Ortaya getirdiği sanatsal ürünler Kırgız ulusal dans sanatı için yeni bir soluk olarak değerlendirildi.
1975 yılında 28 yaşındayken Cengiz Aytmatov'un Toprak Ana romanından uyarlanan bale eserinde Dolunay Anne rolüyle Kremlin Ödülü'ne layık görüldü. 1981 yılında yine Moskova turnesi sırasında Cengiz Aytmatov'un Selvi Boylum Al Yazmalım romanından uyarlanan Asel isimli balede sahne aldı ve aynı yıl Halk Devlet Sanatçısı ünvanına değer görüldü. Yazar Cengiz Aytmatov Aysulu Tokombayeva'yı şu sözlerle methetmiştir:
| “ | Yetenekli bir balerin sanatı ile vardır. Aysulu'da benim için en önemli balerinlerden biridir. Yaşamını sanata adamıştır. | ” |
1995 yılında Kuğu Gölü balesi ile jübilesini gerçekleştirdi. Aynı yıl Türkiye'de dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve onun danışmanı olan Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek’in davetleri ve teşviki üzerine bale öğretmeni olarak görev yapmak üzere Türkiye'ye geldi. Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Anasanat Dalında[4] bale öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı.
Elizabeth Sleeman'ın oluşturduğu 2002 Dünyanın Başarılı Kadınları katoloğunda 577'nci sayfada yer almış;[5] 2009 yılında, Kırgızistan faaliyet gösteren Iyyık Ata Jurt (Kutsal Anavatan) Gençler Vakfı ile bilim dergisi Şookum'un yaptığı yarışmada, eğitim alanındaki reformlar ve gençlere devlet kurumlarında istihdam imkanları yarattığı için ödüle değer görülmüştür.[6]
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Prima dansçı olarak oynadığı eserler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Pas de Trois (P. Çaykovski "Kuğu Gölü", 1966)
- La Sylphide (F. Chopin "Chopiniana, 1967)
- Cholpon (M. Rauhverger "Cholpon, 1967)
- Asel (V. Vlasov, "Asel", 1969)
- Aurora (Çaykovski, "Uyuyan Güzel", 1969)
- Frigya (Khachaturian "Spartacus", 1969)
- Masha (P. Çaykovski "Fındıkkıran", 1971)
- Giselle (Adolphe Adam "Giselle", 1973)
- Toprak Ana "Dolunay" (1974)
- Lady Macbeth (K. Molchanov "Macbeth", 1980)
- Şehrazat (F. Amirov "Binbir Gece", 1989)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Kıyıcan, Kuzey (2017). "Sovyetler Birliği Döneminde bale sanatının gelişimi". Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Cholponbek Bazarbayev". 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2010.
- ^ "Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı". adk.hacettepe.edu.tr. 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ "Bale Anasanat Dalı Öğretim Elemanları". 11 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2010.
- ^ "The International Who's Who of Women 2002". Erişim tarihi: 10 Ocak 2010.
- ^ "Faruk Çelik, Kırgızistan'da 'yılın adamı' seçildi". 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2010.