Avusturya Silezyası

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Avusturya Silezyası
Herzogtum Ober- und Niederschlesien
Vévodství Horní a Dolní Slezsko
1742-1918
Avusturya Silezyası bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
1918'e dek Avusturya-Macaristan sınırları içerisindeki Avusturya Silezyası (kırmızı işaretli bölge)
1918'e dek Avusturya-Macaristan sınırları içerisindeki Avusturya Silezyası (kırmızı işaretli bölge)
TürPrenslik
BaşkentTroppau (Opava)
Resmî dil(ler)Almanca, Lehçe, Çekçe
Tarihçe 
• Kuruluşu
1742
• Dağılışı
1918
Yüzölçümü
19105,147 km2
Nüfus
• 1910 tahminî
756,949
Günümüzdeki durumuÇekya, Polonya

Avusturya Silezyası,[Not 1] resmen Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı,[Not 2] Bohemya Krallığı ve Hasburg Monarşisi (1804'ten sonra Avusturya İmparatorluğu, 1867'den sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ya da Cisleytanya) arasında varlığını sürdürmüş özerk bölgedir. Günümüzde Çek Silezyası ile komşudur ve tarihsel olarak Silezya bölgesinin bir parçasıdır.[1][2]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Avusturya Silezyası (sarı renkli), Richard Andree, 1880.

Avusturya Silezyası, Moravya bölgesindeki Ostrava sınırları içerisinde bulunan Ostravice Nehri ve Oder Nehri ile bölünmüş iki bölgeden oluşmaktaydı. Ostravice'nın doğusundaki Cieszyn bölgesi, güneyde Macaristan Krallığı ile sınır olan Batı Karpatlar'ın (Silezya Beskidi) tepelerinden, Olza ve yukarı Vistül nehirleri boyunca kuzeydeki Silezya Vilayeti'ne dek uzanmaktaydı. Oder Nehri'nin batısındaki bölge Opava şehrinden Bila Voda köyüne dek uzanan bölgeden oluşmaktadır.[3]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölge Orta Çağ'da Polonya Piast Krallığı'na bağlı olan Silezya Dükalığı'nın güneydoğu tarafını oluşturuyordu. 14. yüzyılda Silezya Düklerinin birçoğu kendisini Bohemya derebeyi ilan etmişti.

Bohemya Krallığı'nın bir parçası olan Silezya, Bohemya'nın son Jagiellon kralı II. Lajos'un Mohaç Muharebesi'nde ölmesi sonrası, Habsburg arşidükü I. Ferdinand tarafından miras alındı. Habsburg imparatoriçesi Maria Theresia'nın 1740'da tahta çıkmasıyla Prusya kralı II. Friedrich, Silezya toprakları üzerinde hak iddia etti ve yanıt beklemeden 16 Aralık günü Birinci Silezya Savaşı'nı (1740-1742) başlattı. Bu aynı zamanda Avusturya Veraset Savaşı'nın da başlangıcı kabul edilir. Chotusitz Muharebesi'ni Prusya'nın kazanmasıyla sefer sonuçlandı. Bu savaş sonucu imzalanan Berlin ve Breslau Antlaşmaları ile birlikte Silezya bölünmüş oldu.[4]

Avusturya Silezyası'nın yapısı

Antlaşma koşullarına göre; Prusya Krallığı, Bohemya'nın Kladsko ilçesi de dahil olmak üzere toprakların büyük bir kısmını aldı. Güneydoğu Silezya'nın sadece küçük bir kısmı Habsburg Monarşisi yönetiminde kaldı. Buralar:

  • Yukarı Silezya Teschen Dükalığı (Cieszyn)
  • Opava Nehri'nin güneyindeki eski Moravya bölgesinin içinde kalan Krnov Dükalığı ve Opava Dükalığı'nın parçaları
  • Aşağı Silezya'nın güney kısmında yer alan Nysa Dükalığı'dır.

1804 yılında Habsburg üyesi II. Franz, Avusturya İmparatorluğu'nu kurduğunda "Yukarı ve Aşağı Silezya Dükü" unvanını da aldı. Avusturya Silezya'sı demiryolu ile Avusturya'nın başkenti Viyana'ya bağlandı.

Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı arması, (1851–1919), Hugo Gerard Ströhl tarafından

Kasım 1918'de İkili Monarşi (Avusturya-Macaristan) feshedildi. Avusturya Silezyası'nın büyük bir kısmı Saint-Germain Antlaşması ile Çekoslovakya devletine devredildi. Cieszyn Silesia bölgesindeki sınır anlaşmazlığı savaşa dönüştü ve Polonya-Çekoslovakya savaşı sonrası 1920'de Olza nehrinin doğusuna düşen kısım Özerk Silezya Voyvodalığı olarak Polonya'ya kaldı. Prusya Silezyası'nın sınırında kalan Hlučín Bölgesi ise Çekoslovakya'ya düştü.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

1910'da yapılan nüfus sayımına göre 756.949 kişinin konuştuğu diller şunlardı:[5]

Büyük Şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

1880 yılına göre 5.000'den fazla nüfusu olan şehirler:

Şehir Almanca Adı Nüfus
Opava Troppau 20,563
Bielsko Bielitz 13,060
Cieszyn/Těšín Teschen 13,004
Krnov Jägerndorf 11,792
Bruntál Freudenthal 7,595
Frýdek Friedek 7,374 (1890)

Dilsel dağılım (1851 - 1910)[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Almanca % Lehçe % Çekçe % Diğer %
1851 438,569 209,512 47.8% 138,243 31.5% 88,068 20.1% 2,746 0.6%
1880 565,475 269,338 47.6% 154,887 27.4% 126,385 22.4% 14,865 2.6%
1890 605,649 281,555 46.5% 178,114 29.4% 129,814 21.4% 16,166 2.7%
1900 680,422 296,571 43.6% 220,472 32.4% 146,265 21.5% 17,114 2.5%
1910 756,949 325,530 43.0% 235,224 31.1% 180,341 23.8% 15,854 2.1%

Bölgelere göre dil dağılımı (1910)[değiştir | kaynağı değiştir]

Dil (Semt) Lehçe isim Çekçe isim Bölge

(km²)

Nüfus Almanca % Lehçe % Çekçe % Diğer %
Bielitz Bölgesi Bielsko Bílsko 758.13 82,835 17,631 21.3% 63,580 76.8% 663 0.8% 961 1.2%
Bielsko-Biała Bielsko Bílsko 4.97 18,568 15,144 81.6% 2,568 13.8% 136 0.7% 720 3.9%
Freystadt Frysztat Fryštát 316.89 122,030 15,159 12.4% 75,462 61.8% 28,103 23.0% 3,306 2.7%
Freiwaldau Frywałdów Frývaldov 736.38 68,823 66,855 97.1% 66 0.1% 62 0.1% 1,840 2.7%
Freudenthal Bruntal Bruntál 591.65 49,306 48,852 99.1% 41 0.1% 49 0.1% 364 0.7%
Friedek (ada) Frydek Frýdek 461.71 98,957 6,821 6.9% 14,519 14.7% 76,458 77.3% 1,159 1.2%
Frýdek-Místek Frydek Frýdek 10.23 9,879 5,123 51.9% 574 5.8% 4,033 40.8% 149 1.5%
Jägerndorf Jindrzychów Jindřichov 532.20 60,785 58,133 95.6% 22 0.0% 275 0.5% 2,355 3.9%
Teschen Cieszyn Těšín 730.38 102,552 17,045 16.6% 77,147 75.2% 6,204 6.0% 2,156 2.1%
Troppau Opawa Opava 642.10 66,990 33,200 49.6% 560 0.8% 32,006 47.8% 1,224 1.8%
Opava Opawa Opava 10.93 30,762 27,240 88.6% 274 0.9% 2,039 6.6% 1,209 3.9%
Wagstadt Biełowiec Bílovec 351.44 45,462 14,327 31.5% 411 0.9% 30,313 66.7% 411 0.9%
Toplam 5147.01 756,949 325,530 43.0% 235,224 31.1% 180,341 23.8% 15,854 2.1%

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

1900 yılında Avusturya Silezyası'nın idari bölümleri.

Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı başlangıçta, Cieszyn ve Opava olmak üzere iki ayrı bölgeye bölünmüş şekilde yönetilmekteydi. Sonraki yıllarda farklı bölgelere ayrılmıştır. Doğu Cieszyn'de, 1754'te özerk Bielsko Dükalığı kuruldu. 1848 Devrimleri'ne kadar Avusturya Silezyası, aralıklı olarak aşağıdaki bölgelere ayrıldı:

Örneğin, 1900'de Avusturya Silezyası'nda 8 idari bölüm vardı (Friedek hariç).

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Almanca: Österreichisch-Schlesien; Çekçe: Rakouské Slezsko, Lehçe: Śląsk Austriacki
  2. ^ Almanca: Herzogtum Ober- und Niederschlesien, Çekçe: Vévodství Horní a Dolní Slezsko

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Silesia". The American Heritage Dictionary of the English Language. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Silesia". Lexico. Oxford University Press. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Österreichisch Schlesien". Startseite - deutsche-schutzgebiete.de. 31 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Avusturya Veraset Savaşı". The Columbia Encyclopedia. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  5. ^ Anson Rabinbach, "The Migration of Galician Jews to Vienna. Austrian History Yearbook", Volume XI. Berghahn Books / Rice University Press, Ocak 1975

Dış Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Avusturya_Silezyası&oldid=32490015" sayfasından alınmıştır