Anna Göldi
Anna Göldi (Anna Göldin veya Anna Goeldin, 24 Ekim 1734 - 13 Haziran 1782) Avrupa'da cadılık suçlamasıyla başı kesilerek idam edilmiş son kişi olan İsviçreli kadın. 2007 yılında İsviçre parlamentosu tarafından mahkemenin adli bir hata olduğuna kadar verildi ve ölümünden 226 yıl sonra aklandı. 2007 yılında adına bir vakıf kuruldu; 2010 yılında ise öldürüldüğü yer olan Glarus'ta Anna Göldi müzesi açıldı.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Anna Göldi Zürih'e ait Sax bölgesinde doğdu. Fakir bir ailenin çocuğu idi. 15 yaşında çalışmak için St. Gallen'in Sennwald köyüne geldi. Bir paralı askerden hamile kaldı, ancak çocuğun babası hamileliğinde İsviçre'den ayrıldı. O yıllarda bebek ölümleri oldukça yaygındı. Göldi'nin bebeği doğduğu gece öldü. Göldi çocuğunu öldürmekten suçlandı, boyunduruğa alınıp teşhir edildi ve altı yıl kız kardeşinin evinde ev hapsine mahkûm edildi.[1]
1765'te 31 yaşında iken Göldi St. Gallen'den kaçtı ve Kanton Glarus'a geldi. Mollis'de (Glarus) zengin bir aile olan Zwichy ailesinin yanında çalışmaya başladı. Göldi'nin evin sahibinin oğlu ve genç bir doktor olan Melchior Zwichy ile ilişkisi oldu. Sosyal sınıf farklarından dolayı evlenmeleri olanaksızdı. Göldi ikinci çocuğunu Strassburg'da dünyaya getirdi ve çocuk yabancı bir aileye teslim edildi. Bu çocuğun akıbeti bilinmemektedir. Araştırmacılar arasında Göldi'nin üçüncü bir çocuğunun doğup doğmadığına dair bir anlaşmazlık vardır.[2]
1780'de 46 yaşında iken Tschudi ailesinin yanında çalışmaya başladı. Ailenin babası Johann Jakob Tschudi hem doktor hem hakimdi ve Glarus'un zenginlerindendi. Bir sabah Tschudi'lerin kızlarından birinin sütünde iğneler bulundu. Evin reisi çocuğun sütünü hazırlayan Anna'nın suçlu olduğuna hükmetti. Anna işini kaybetti ve yaşayanlar tarafından Glarus'tan uzaklaşması istendi. 18 gün sonra Tschudi'nin diğer kızı iğneler ve metal cisimler kusmaya başladı. Anna İki haftadan fazladır evden uzak olmasına rağmen baş şüpheli idi. Tschudi hizmetçileri Anna'nın kızını lanetlediğini söyleyerek yargılanmasını istedi.[1]
Ortada hiçbir akılcı neden olmasa da, Göldi tutuklandı ve yargılandı. Tanıkların hepsi Tschudi ailesinin dostlarıydı. Göldi önce suçlamaları reddetti ancak bitmeyen işkencelerden sonra kızı şeytanın yardımıyla lanetlediğini kabul etti.[1]
Resmi suçlamalar cadılıktan çok zehirleme üzerine idi ve o dönemin kanunlarına göre bile eğer zehirleme ölümle sonuçlanmadıysa idam kararı vermek mümkün değildi. Mahkeme sırasında resmi olarak cadı suçlaması yapılmaktan kaçınıldı ve mahkeme kayıtları daha sonra imha edildi. Cadı avlarında yapılan son idam Almanya'da 1738'de, yani yaklaşık 50 yıl önce idi. Bu yüzden mahkeme kolaylıkla tam olarak bir cadı mahkemesi olarak da nitelenemez.[3]
Anısına yapılanlar[değiştir | kaynağı değiştir]
1945'te Glarus'lu yazar Kaspar Freuler "Anna Göldi" adında bir roman yazdı, roman 30.000'den fazla basıldı ve Freuler'in en önemli eseri oldu.[4] 1982'de yine Glarus'lu bir yazar Eveline Hasler Anna Göldi hakkında (Anna Göldin, Son Cadı) adında bir roman yazdı. Bu son roman 1991'de Gertrud Pinkus tarafından filme çekildi.[5]
Anna Göldi'nin 225. ölüm yılında Mollis'de Anna Göldi Müzesi açıldı. Bu sergi 2014'te kapatıldı. Anna Göldi Vakfının girişimi ile 2017'de Hänggiturm'da bir tarihi binada yeni bir Anna Göldi müzesi açıldı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c ‘Anna Göldi was like a wild horse, impossible to catch 2 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’, swissinfo.ch
- ^ Marijke Gijswijt-Hofstra, Brian P. Levack, Roy Porter: Witchcraft and Magic in Europe. The Eighteenth and Nineteenth Centuries (= The Athlone History of Witchcraft and Magic in Europe. Bd. 5). Athlone Press, London 1999, ISBN 0-485-89005-4.
- ^ "Last witch in Europe" cleared 20 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., swissinfo.ch, 27 Ağustos 2008, 02.10.2018 tarihinde alındı.
- ^ Freuler, Kaspar, 26 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Historischen Lexikon der Schweiz
- ^ Analyse: Anna Göldin – Die letzte Hexe 19 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., http://www.hexenprozesse-kurmainz.de/ 2 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
