Alâeddin Camii (Konya)
 Caminin dışarıdan görünümü | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Konya, Türkiye |
| Koordinatlar | 37°52′24″K 32°29′34″D / 37.87333°K 32.49278°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Tamamlanma | 1220 |
Alâeddin Camii, Konya'da Alâeddin Tepesi adlı höyüğün üstünde Anadolu Selçuklu Devleti devrinde şehrin ulu camisi olarak inşa ettirilmiş yapıdır.
Konya’nın en büyük ve en eski camisidir. Yapımı iki aşamada gerçekleşmiştir: ilk aşama I. Mesud döneminde başlayıp onun ölümünden sonra yerine geçen II. Kılıçarslan’ın caminin avlusuna bir kümbet inşa etmesi ile son bulmuştu. Yaklaşık 26 yıl sonra I. İzzeddin Keykavus yapıyı genişletmeye başlamış; ölümü üzerine yarım kalan inşaat I. Alaeddin Keykubad’ın saltanatının ilk yıllarında tamamlanmıştır.[1]
II. Kılıçarslan’ın caminin avlusunda inşa ettirdiği kümbet Selçuklu hanedanının büyük kısmının mezarı olmuştur.[2] I. İzzeddin Keykavus’un yapımını başlattığı ikinci kümbet ise tamamlanamadan kalmıştır.
Yeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Anadolu Selçuklu Devleti’nin eski başkenti Konya’da bulunan yapı, iç kalede kasrın ortasında Taht Mahallesinde inşa edilmişti. Günümüz Konya'sında, şehir merkezinde sondaj ve arkeolojik kazıların dahi yapıldığı bir höyük üzerinde, Alâeddin Tepesi’nde yer almaktadır.[1]
Mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen bir plana sahiptir. Kitabelerden birisinde cami mimarının Dımaşk.lı Mehmed b. Havlan, mütevellisinin Atabeg Ayaz olduğu belirtilmiştir.
Biri doğu cephesinde, diğerleri kuzey cephede dört kapısı vardır. Günümüzde doğu cephesindeki kapı kullanılır.[1]
İki farklı dönemde inşa edilen yapıda üç farklı iç mekan düzenlemesi görülür. I. Mesud döneminde başlayıp, II. Kılıçaslan’ın saltanat döneminde tamamlanan mekan, kubbe ile örtülüdür. Batıda ve doğudaki bölümlerin yapım ise I. İzzeddin Keykavus döneminde başlanmış, I. Alâeddin Keykubad döneminde tamamlanmıştır. Bu bölümlerdeki düz toprak dam örtüyü taşıyan tuğla kemerler farklı dönemlere ait, çeşitli sütun ve sütun başlıkları ile taşınmaktadır.[1]
Abanoz ağacından minberi Türk sanatının çok değerli bir eseridir. Minberin usta kitabesinden 1155 yılında Ahlatlı usta Hacı Mengüm Berti tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır.
Maksûre kubbesinde ve mihrapta kalan parçalardan Alâeddin Camii’nde çini süsleme bulunduğu anlaşılmaktadır. Mihrapta kullanılan renkler. Anadolu Selçuklu çinilerinde kullanılan patlıcan moru, firuze ve siyahtır.[3] Çini malzeme üzerinde usta olarak Kerimüddin Erdişah adı yer alır.
Caminin minaresi Osmanlı döneminde yapılmıştır ve avluda bulunur.
Alâeddin Camii, II. Abdülhamid tarafından yaptırılan tamir ve bazı değişikliklerden sonra, 1914-1918, 1920-1923 ve 1940-1945 savaş yıllarında askerî işlere tahsis edilerek kapatılmıştır.[2] 1958'den itibaren duvarlarında çok tehlikeli çatlakların belirmesi üzerine tekrar kapatılarak tamirine başlanmıştır.
Selçuklu Sultanı mezarları[değiştir | kaynağı değiştir]
Yapının avlusundaki iki türbeden tamamlanmış olanı II. Kılıçarslan ait; iki katlı, ongen prizma gövdeye sahip özgün bir eserdir. Çininin içinde günümüzde sekiz sanduka vardır. Sandukalardan birinin II. Kılıçarslan’a ait olduğu bilinir. Diğer sandukalarda yatanların kim olduğu kesin olarak bilinmez. İ. Konyalı, sandukaların II. Rükneddin Süleyman Şah (ö.1204), III. Kılıçarslan (ö. 1205), I. Gıyaseddin Keyhüsrev (ö. 1211), I. Alâeddin Keykubad (ö. 1237), II. Gıyaseddin Keyhüsrev (ö. 1246), IV. Kılıçarslan (ö. 1266) ve III. Gıyaseddin Keyhüsrev'e (ö. 1284) ait olduğunu öne sürmüştür. Bunlara I. Kılıcarslan'ın oğlu Şehinşah ile III. Kılıcarslan, II. İzzeddin Keykavus ile III. Gıyaseddin Keyhüsrev'in de eklenebileceği de iddia edilir.[2]
Avludaki ikinci türbe, inşaatı yarım kalmış sekizgen planlı yapıdır. İçinde sanduka bulunmaz. Selçuklu sultanlarından biri için yapıldığı kesin olmakla beraber kimin için inşa edildiği bilinmemektedir.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Alâeddin Camii (Konya) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Fact Sheet:alâeddin Camii;Konya 4 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "Alâeddin Camii". anadoluselcuklumimarisi.com. ASYEP Veritabanı. 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2016.
- ^ a b c Eyice, Semavi. "Alâeddin Camii" (PDF). islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 2, Yıl 1989. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2016.
- ^ Kösem, Ayça. "Konya Alaeddin Camii". 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2015.
