Altıntepe, Türkmenistan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Modern Ortadoğu haritası üzerindeki Altıntepe'nin konumu, ve diğer Eneolitik kültürler (Harappa ve Mohenjo-daro )

Altıntepe (TürkmenceАлтын-Депе, Türkmence "Altın Tepe" anlamında), Türkmenistan'da Aşkabat yakınlarındaki bir Tunç Çağı (BMAB) sitesidir ve ilk olarak Geç Bölgeselleşme Dönemi'nde yaklaşık olarak M.Ö. 3200 ila M.Ö. 2400 ve daha sonra tam bir şehirleşme dönemi olan Entegrasyon Dönemi'nde yaklaşık olarak M.Ö. 2400 ile M.Ö.2000 yılları arasında yerleşim görmüş bir arkeolojik sit alanıdır.[1]

Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Altıntepe'deki büyük ölçekli kazılar 1965 yılında başladı.

Geç kalkolitik dönemde Altıntepe, 25 hektarlık büyük ölçekli bir merkez haline geldi. Etrafı dikdörtgen gözetleme kuleleri olan bir kerpiç duvarla çevriliydi.

Ziggurat[değiştir | kaynağı değiştir]

Site, ziggurat kalıntıları ile dikkat çekmektedir.[2] Altıntepe, Mezopotamya ziggurat tipinde dört katlı bir kuleye sahip anıtsal bir dini komplekstir.[3] Bu yapı aynı zamanda "proto-Zerdüşt" olarak da tanımlanmıştır.

Başka Mezopotamya bağlantıları da vardı,

"Altıntepe medeniyeti komşu kültürlerle yakın temas halindeydi. İran'ın kuzeydoğusundan getirilen kükürt işlemeli kaplar (Hisar Tepe, Tureng Tepe), aristokrasi bölümündeki kazılar sırasında ortaya çıktı.”[3]

Namazga V ve Altıntepe de Geç Harappan kültürü ile temas halindeydi (yaklaşık M.Ö. 2000 - M.Ö. 1600). Altın Tepe'de, fildişi nesneler ve Harappian tipi damga mühürleri de dahil olmak üzere birçok İndus Vadisi eşyası bulundu. Bunlardan en az bir tanesi Harappian yazısı içermekteydi.

Masson (1988), kültürü bir Proto-Dravidian etkileşimine sahip olarak görür. Ayrıca Sarianidi, bölgeyi Hint İranlılarıyla ilişkilendirmektedir.

İki tekerlekli el arabaları[değiştir | kaynağı değiştir]

İki tekerlekli araba modelleri Altıntepe'de yaklaşık olarak M.Ö. 3000 civarında bulunmuştur ve Orta Asya'daki tekerlekli taşımacılığın en erken kanıtıdır, ancak tekerlek modelleri muhtemelen bu teknolojinin ilkel örneklerindendir. Yapı türüne bakıldığında, arabaların ilk önce öküz ya da bir boğa tarafından çekildiği anlaşılmaktadır. Ancak develer BMAB içinde evcilleştirildi. Altıntepe'de yaklaşık olarak M.Ö. 2200 yıllarına tarihlenen ve bir deve tarafından çekilen bir araba modeli bulundu.[4]

Bir başka önemli antik yerleşim olan Boncuklu Tepe de Altıntepe yakınlarında yer almaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Vidale, Massimo, (2017). Treasures from the Oxus, p. 9, Table 1.
  2. ^ V. M. Masson and V. I. Sarianidi, Central Asia: Turkmenia before the Achaemenids (trans. Tringham, 1972); review: Charles C. Kolb, American Anthropologist (1973), 1945-1948
  3. ^ a b V. M. Masson, ARCHEOLOGY: Pre-Islamic Central Asia. 26 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. iranicaonline.org, 1986 (updated in 2011)
  4. ^ LB Kirtcho, The earliest wheeled transport in Southwestern Central Asia: new finds from Alteyn-Depe, Archaeology Ethnology and Anthropology of Eurasia, vol. 37, no. 1 (2009), pp. 25–33.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]