İçeriğe atla

Alkol ve sağlık

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kişi başına alkol tüketiminin dünya haritası, 2018
Alkol tüketiminin sağlık riskleri
Alkol bağımlılığı için bir risk faktörü olarak ruh sağlığı.
2017'de dünya çapında tütün, alkol ve uyuşturucudan kaynaklanan ölümler.

Alkol (etanol olarak da bilinir) sağlık üzerinde bir dizi etkiye sahiptir. Alkol tüketiminin kısa vadeli etkileri arasında zehirlenme ve susuz kalma bulunur. Alkolün uzun vadeli etkileri arasında karaciğer ve beyin metabolizmasında değişiklikler, çeşitli kanser türleri ve alkol kullanım bozukluğu riskinin artması bulunur.[1] Alkol zehirlenmesi beyni etkileyerek peltek konuşmaya, sakarlığa ve gecikmiş reflekslere neden olur. Ergenlerde beyinleri hala gelişirken alkol kullanım bozukluğu geliştirme riski artar. İçki içen ergenlerde ölüm dahil olmak üzere yaralanma olasılığı daha yüksektir.[2]

Gözlemsel çalışmalar, düşük ila orta düzeyde alkol tüketimi ile kardiyovasküler koruyucu etkiler arasında bir korelasyon olduğunu ileri sürmektedir.[3][4] Birkaç çalışma ve meta-analiz, yaşam boyu alkol tüketmeyenlere kıyasla hafif ila orta düzeyde alkol tüketenler arasında genel ölüm oranında bir azalma olduğunu göstermiştir.[5][6] 2020 Küresel Hastalık Yükü Çalışması'na dayalı olarak 2022'de The Lancet'te yayınlanan bir bildiride, 40 yaş üstü yetişkinlerde az miktarda alkol tüketiminin kardiyovasküler hastalık, felç ve diyabet risklerini azaltabileceği belirtilmiştir.[7]

Hafif ila orta düzeyde alkol tüketimi bile sağlık üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir,[8][9][10] örneğin bir kişinin çeşitli kanser türlerine yakalanma riskini artırabilir.[11][12] 2014 Dünya Sağlık Örgütü raporu, zararlı alkol tüketiminin dünya çapında yılda yaklaşık 3,3 milyon ölüme neden olduğunu buldu.[13] Olumsuz etkiler tüketilen miktarla ilgilidir ve güvenli bir alt sınır görülmemiştir.[14] Bazı ülkeler, tüketicileri alkol ve kanser ile fetal alkol sendromu hakkında bilgilendiren alkol ambalajı uyarı mesajları getirdiler.[15] Hafif alkol içicilerinin kanser risklerini azaltmalarının birkaç olası yolu vardır. Araştırmalar, günlük multivitaminlerde yaygın olarak bulunan miktarda folatın diyetle alınmasının, kadınları hafif alkol tüketimiyle ilişkili artan meme kanseri riskinden korumaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.[16] Ek olarak, sağlık profesyonelleri üzerinde yapılan iki büyük ABD merkezli çalışma, sigara içmeyen erkeklerde hafif ila orta düzeyde alkol tüketiminin kanser riskinde artışa sebep olmadığını bulmuştur.[17][18] Bazı gözlemsel çalışmalar, alkol tüketimi ile böbrek kanseri, tiroid kanseri ve Hodgkin olmayan lenfoma gibi belirli kanser türlerinin riskinin azalması arasında olası bir ilişki olduğunu ileri sürmektedir.[19][20][21][22] Birçok prospektif çalışma, hafif ila orta düzeyde alkol tüketiminin hem erkekler hem de kadınlar için kardiyovasküler sağlık üzerinde koruyucu bir etkiye sahip olduğunu ileri sürmektedir.[4] Bu ilişkiyi açıklamak için çeşitli mekanizmalar önerilmiştir.[4][23][24] Ek olarak, alkol kalp krizi ve felçlere katkıda bulunabilen pıhtı oluşumu riskini azaltabilir ve diyabet geliştirme riskini düşürebilir.[3][18][25] The Lancet'ten 2022 tarihli bir açıklama, 2020 Küresel Hastalık Yükü Çalışması'na dayanarak, alkol tüketimiyle ilişkili sağlık risklerinin yaşa ve bölgeye göre değiştiğini ve 40 yaş üstü kişiler için "az miktarda alkol tüketmenin ... kardiyovasküler hastalık, felç ve diyabet riskini azaltmak gibi bazı sağlık yararları sağlayabileceğini" söyledi.[7]

Test hayvanlarında alkolün ortalama ölümcül dozu %0,45'lik bir kan alkol içeriğidir. Bu, normal zehirlenme seviyesinin yaklaşık altı katıdır (%0,08), ancak alkole karşı düşük toleransı olan kişilerde kusma veya bilinç kaybı çok daha erken meydana gelebilir.  Kronik ağır içicilerin yüksek toleransı, bazılarının %0,40'ın üzerindeki seviyelerde bilinçli kalmasına izin verebilir, ancak bu seviyede ciddi sağlık tehlikeleri ortaya çıkar.

Alkol ayrıca hipotalamustan vazopressin (antidiüretik hormon) üretimini ve bu hormonun arka hipofiz bezinden salgılanmasını sınırlar. Bu, alkol büyük miktarlarda tüketildiğinde ciddi dehidratasyona neden olur. Ayrıca idrarda ve kusmada yüksek su konsantrasyonuna ve akşamdan kalmalıkla birlikte gelen yoğun susuzluğa neden olur.

Kısa vadeli etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Alkol tüketiminin kısa vadeli etkileri

Alkol tüketiminin kısa vadeli etkileri, düşük dozlarda anksiyete ve motor becerilerinde azalmadan, yüksek dozlarda bilinç kaybına, anterograd amnezi ve merkezi sinir sistemi depresyonuna kadar uzanır. Hücre zarları alkole karşı oldukça geçirgendir, bu nedenle alkol kan dolaşımına girdiğinde vücuttaki hemen hemen her hücreye yayılabilir.

Kandaki alkol konsantrasyonu, kan alkol içeriği (BAC) ile ölçülür. Tüketim miktarı ve koşulları, zehirlenme derecesini belirlemede büyük rol oynar; örneğin, alkol tüketiminden önce ağır bir yemek yemek, alkolün daha yavaş emilmesine neden olur.  Hidrasyon da, özellikle akşamdan kalmalığın derecesini belirlemede rol oynar. Aşırı içki içtikten sonra, bilinç kaybı meydana gelebilir ve aşırı tüketim seviyeleri alkol zehirlenmesine ve ölüme yol açabilir (kan dolaşımındaki % 0,40'lık bir konsantrasyon, etkilenenlerin yarısını öldürecektir. Alkol ayrıca, kusmuktan kaynaklanan asfiksi yoluyla dolaylı olarak ölüme de neden olabilir.

Alkol normal uyku düzenini bozarak uyku kalitesini düşürür ve uyku sorunlarını büyük ölçüde kötüleştirebilir. Perhiz sırasında, uyku düzeninde ve uyku düzeninde kalıcı bozulmalar, nüksetmenin en büyük belirleyicileridir.

Açlık durumunda aşırı alkol tüketimi, hayatı tehdit eden bir metabolik bozukluk olan alkolik ketoasidoza neden olabilir.

Uzun vadeli etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
İçici, Albert Anker

Ana madde: Alkolün uzun vadeli etkileri

Dünya Sağlık Örgütü'nün 2018 Alkol ve Sağlık Küresel Durum Raporu'na göre, her yıl alkolün zararlı etkilerinden ölen 3 milyondan fazla insan var ve bu da dünya çapındaki hastalık yükünün %5'inden fazlasına denk geliyor.  ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri de benzer şekilde her yıl 3,3 milyon ölümün (tüm ölümlerin %5,9'u) alkolden kaynaklandığına inanıldığını tahmin ediyor.

Dünya Sağlık Örgütü'nün Haziran 2024 tarihli Alkol raporuna göre, 2019 yılında dünya çapında yaklaşık 2,6 milyon ölüm alkol tüketiminden kaynaklanmıştır.

ABD ve İngiltere'deki yönergeler, insanların içki içmeyi seçmeleri durumunda, ölçülü bir şekilde içmeleri gerektiğini öneriyor.

Hafif ve orta düzeyde alkol tüketimi bile bir kişinin kanser riskini, özellikle de yemek borusunun skuamöz hücreli karsinomu, ağız ve dil kanserleri, karaciğer kanseri ve meme kanseri geliştirme riskini artırır .  Alkol kullanımı, özellikle tütünle birlikte, baş ve boyun kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Baş ve boyun kanseri vakalarının %72'si hem alkol hem de tütün kullanımından kaynaklanır.  Bu oran özellikle gırtlak kanserine bakıldığında %89'a çıkar.

Gözlemsel bir çalışma olan Küresel Hastalık Yükü Çalışması'ndan alınan verilerin sistematik bir analizi, herhangi bir miktarda alkolün uzun vadeli tüketiminin tüm insanlarda ölüm riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu ve orta düzeyde tüketimin bile riskli göründüğünü buldu.  Önceki analizlere benzer şekilde, yaşlı kadınlarda iskemik kalp hastalığı ve diyabet mellitustan ölüm riskini azaltmada belirgin bir fayda buldu, ancak önceki çalışmalardan farklı olarak bu risklerin meme kanseri ve diğer nedenlerden kaynaklanan ölüm riskinin artmasıyla ortadan kalktığını buldu.  2016'daki sistematik bir inceleme ve meta-analiz, orta düzeyde etanol tüketiminin, etanol tüketiminden ömür boyu uzak durmaya kıyasla hiçbir ölüm oranı faydası sağlamadığını buldu.  Şiddete veya kazalara yol açabilen yoğun aralıklı içki içme nedeniyle risk genç insanlarda daha yüksektir.

Uzun süreli yoğun alkol kullanımı vücuttaki hemen hemen her organ ve sisteme zarar verir.  Riskler arasında alkol kullanım bozukluğu, yetersiz beslenme, kronik pankreatit, alkolik karaciğer hastalığı (örn. kalıcı karaciğer hasarı ) ve çeşitli kanser türleri bulunur. Ek olarak, kronik alkol kötüye kullanımından merkezi sinir sistemi ve periferik sinir sisteminde hasar (örn. ağrılı periferik nöropati) meydana gelebilir.

Gelişen ergen beyni alkolün toksik etkilerine karşı özellikle savunmasızdır.

2022 yılında yapılan sistematik bir analiz, birçok mevcut kılavuzda önerilen alkol tüketim düzeyinin, özellikle tüm bölgelerdeki gençler için çok yüksek olduğunu ortaya koydu.

DNA hasarı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Asetaldehit, hücreler etanolü işlediğinde üretilir. Asetaldehit, DNA ile etkileşime girerek DNA dupleksinin iki ipliğini çapraz bağlayabilen DNA'ya zarar veren bir metabolittir. Hücrelerin bu çapraz bağları onarmak için kullandıkları mekanizmalar hataya açıktır  , bu nedenle uzun vadede kansere neden olabilecek mutasyonlara yol açar.

Gebelik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Fetal alkol spektrum bozuklukları

Tıbbi kuruluşlar hamilelik sırasında alkol alımını şiddetle önermiyor.  Alkol, annenin kan dolaşımından plasenta yoluyla fetüsün kan dolaşımına kolayca geçer ve  bu da beyin ve organ gelişimini engeller.  Alkol, hamileliğin herhangi bir aşamasında fetüsü etkileyebilir, ancak risk seviyesi tüketilen alkolün miktarına ve sıklığına bağlıdır.  Düzenli olarak çok içki içmek ve çok ara sıra içki içmek (aşırı içki içme olarak da bilinir), herhangi bir durumda dört veya daha fazla standart alkollü içki (bir pint bira veya viski gibi bir içkinin 50 ml'si yaklaşık iki birim alkole karşılık gelir) gerektirir ve en büyük zarar riskini oluşturur, ancak daha az miktarlar da sorunlara yol açabilir.  Hamilelik sırasında içmek için bilinen güvenli bir miktar veya güvenli bir zaman yoktur ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri hamile olan, hamile kalmaya çalışan veya cinsel olarak aktif olan ve doğum kontrolü kullanmayan kadınlar için tamamen uzak durmayı önermektedir.

Doğum öncesi alkol maruziyeti fetal alkol spektrum bozukluklarına (FASD) yol açabilir. FASD'nin en şiddetli formu fetal alkol sendromudur (FAS).  FASD ile ilişkili sorunlar arasında anormal yüz gelişimi, düşük doğum ağırlığı, bodur büyüme, küçük baş boyutu, gecikmiş veya koordine olmayan motor becerileri, işitme veya görme sorunları, öğrenme güçlükleri, davranış sorunları ve aynı yaştaki akranlarına kıyasla uygunsuz sosyal beceriler bulunur .  Etkilenenlerin okulda sorun yaşama, yasal sorunlar yaşama, yüksek riskli davranışlarda bulunma ve aşırı içki içme gibi madde kullanım bozuklukları geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Williams, Roger; Alexander, Graeme; Aspinall, Richard; Batterham, Rachel; Bhala, Neeraj; Bosanquet, Nick; Severi, Katherine; Burton, Anya; Burton, Robyn; Cramp, Matthew E.; Day, Natalie (1 Aralık 2018). "Gathering momentum for the way ahead: fifth report of the Lancet Standing Commission on Liver Disease in the UK". The Lancet (İngilizce). 392 (10162): 2398-2412. doi:10.1016/S0140-6736(18)32561-3. ISSN 0140-6736. PMID 30473364. 12 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2025. 
  2. ^ "Ergenlikte Alkol Kullanımının Riskleri". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2025. 
  3. ^ a b Haseeb, Sohaib; Alexander, Bryce; Baranchuk, Adrian (10 Ekim 2017). "Wine and Cardiovascular Health: A Comprehensive Review". Circulation. 136 (15): 1434-1448. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.117.030387. ISSN 1524-4539. PMID 28993373. 4 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  4. ^ a b c "Alcohol: Balancing Risks and Benefits - The Nutrition Source" (İngilizce). 18 Eylül 2012. 3 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  5. ^ de Gaetano, Giovanni; Costanzo, Simona (22 Ağustos 2017). "Alcohol and Health: Praise of the J Curves∗". Journal of the American College of Cardiology. 70 (8): 923-925. doi:10.1016/j.jacc.2017.07.710. ISSN 0735-1097. 30 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  6. ^ Ronksley, Paul E.; Brien, Susan E.; Turner, Barbara J.; Mukamal, Kenneth J.; Ghali, William A. (22 Şubat 2011). "Association of alcohol consumption with selected cardiovascular disease outcomes: a systematic review and meta-analysis". BMJ (İngilizce). 342: d671. doi:10.1136/bmj.d671. ISSN 0959-8138. PMID 21343207. 8 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  7. ^ a b "Health risks of alcohol". www.thelancet.com (İngilizce). 1 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  8. ^ "No level of alcohol consumption is safe for our health". www.who.int (İngilizce). 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  9. ^ "No alcohol safe to drink, global study confirms" (İngilizce). 24 Ağustos 2018. 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  10. ^ "Study: No Level of Alcohol is Safe – Cleveland Clinic Newsroom". web.archive.org. 21 Mayıs 2021. 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  11. ^ Reuters, Cheryl Platzman Weinstock. "Alcohol Consumption Increases Risk of Breast and Other Cancers, Doctors Say". Scientific American (İngilizce). 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  12. ^ Noelle K. LoConte; Abenaa M. Brewster; Judith S. Kaur; Janette K. Merrill; Anthony J. Alberg (7 November 2017). "Alcohol and Cancer: A Statement of the American Society of Clinical Oncology". Journal of Clinical Oncology. 36 (1). Clearly, the greatest cancer risks are concentrated in the heavy and moderate drinker categories. Nevertheless, some cancer risk persists even at low levels of consumption. A meta-analysis that focused solely on cancer risks associated with drinking one drink or fewer per day observed that this level of alcohol consumption was still associated with some elevated risk for squamous cell carcinoma of the esophagus (sRR, 1.30; 95% CI, 1.09 to 1.56), oropharyngeal cancer (sRR, 1.17; 95% CI, 1.06 to 1.29), and breast cancer (sRR, 1.05; 95% CI, 1.02 to 1.08), but no discernable associations were seen for cancers of the colorectum, larynx, and liver.
  13. ^ "Global status report on alcohol and health" (PDF). 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  14. ^ Griswold, Max G.; Fullman, Nancy; Hawley, Caitlin; Arian, Nicholas; Zimsen, Stephanie R. M.; Tymeson, Hayley D.; Venkateswaran, Vidhya; Tapp, Austin Douglas; Forouzanfar, Mohammad H.; Salama, Joseph S.; Abate, Kalkidan Hassen (22 Eylül 2018). "Alcohol use and burden for 195 countries and territories, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016". The Lancet (İngilizce). 392 (10152): 1015-1035. doi:10.1016/S0140-6736(18)31310-2. ISSN 0140-6736. PMC 6148333 $2. PMID 30146330. 6 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  15. ^ "Cancer warning labels to be included on alcohol in Ireland, minister confirms". BelfastTelegraph.co.uk (İngilizce). 26 Eylül 2018. ISSN 0307-1235. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  16. ^ Baglietto, Laura; English, Dallas R.; Gertig, Dorota M.; Hopper, John L.; Giles, Graham G. (8 Ekim 2005). "Does dietary folate intake modify effect of alcohol consumption on breast cancer risk? Prospective cohort study". BMJ (Clinical research ed.). 331 (7520): 807. doi:10.1136/bmj.38551.446470.06. ISSN 1756-1833. PMC 1246078 $2. PMID 16087654. 3 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  17. ^ Cao, Yin; Willett, Walter C.; Rimm, Eric B.; Stampfer, Meir J.; Giovannucci, Edward L. (18 Ağustos 2015). "Light to moderate intake of alcohol, drinking patterns, and risk of cancer: results from two prospective US cohort studies". BMJ (Clinical research ed.). 351: h4238. doi:10.1136/bmj.h4238. ISSN 1756-1833. PMC 4540790 $2. PMID 26286216. 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  18. ^ a b "Alcohol: Balancing Risks and Benefits - The Nutrition Source" (İngilizce). 18 Eylül 2012. 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  19. ^ Magazine, Harvard Public Health; Rimm, Kenneth Mukamal, Eric B. (22 Ağustos 2024). "Is alcohol good or bad for you? Yes". Harvard Public Health Magazine (İngilizce). 26 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  20. ^ Allen, Naomi E.; Beral, Valerie; Casabonne, Delphine; Kan, Sau Wan; Reeves, Gillian K.; Brown, Anna; Green, Jane; Million Women Study Collaborators (4 Mart 2009). "Moderate alcohol intake and cancer incidence in women". Journal of the National Cancer Institute. 101 (5): 296-305. doi:10.1093/jnci/djn514. ISSN 1460-2105. PMID 19244173. 26 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  21. ^ Lee, Jung Eun; Hunter, David J.; Spiegelman, Donna; Adami, Hans-Olov; Albanes, Demetrius; Bernstein, Leslie; van den Brandt, Piet A.; Buring, Julie E.; Cho, Eunyoung; Folsom, Aaron R.; Freudenheim, Jo L. (16 Mayıs 2007). "Alcohol intake and renal cell cancer in a pooled analysis of 12 prospective studies". Journal of the National Cancer Institute. 99 (10): 801-810. doi:10.1093/jnci/djk181. ISSN 1460-2105. PMID 17505075. 3 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  22. ^ Tramacere, I.; Pelucchi, C.; Bonifazi, M.; Bagnardi, V.; Rota, M.; Bellocco, R.; Scotti, L.; Islami, F.; Corrao, G.; Boffetta, P.; La Vecchia, C. (Kasım 2012). "Alcohol drinking and non-Hodgkin lymphoma risk: a systematic review and a meta-analysis". Annals of Oncology: Official Journal of the European Society for Medical Oncology. 23 (11): 2791-2798. doi:10.1093/annonc/mds013. ISSN 1569-8041. PMID 22357444. 2 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  23. ^ Rodriguez, Adrianna. "Study reveals how alcohol has heart benefits. Why you should still sip with caution". USA TODAY (İngilizce). 19 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  24. ^ Mezue, Kenechukwu; Osborne, Michael T.; Abohashem, Shady; Zureigat, Hadil; Gharios, Charbel; Grewal, Simran S.; Radfar, Azar; Cardeiro, Alexander; Abbasi, Taimur; Choi, Karmel W.; Fayad, Zahi A. (20 Haziran 2023). "Reduced Stress-Related Neural Network Activity Mediates the Effect of Alcohol on Cardiovascular Risk". Journal of the American College of Cardiology. 81 (24): 2315-2325. doi:10.1016/j.jacc.2023.04.015. ISSN 1558-3597. PMID 37316112. 3 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  25. ^ Koppes, Lando L. J.; Dekker, Jacqueline M.; Hendriks, Henk F. J.; Bouter, Lex M.; Heine, Robert J. (Mart 2005). "Moderate alcohol consumption lowers the risk of type 2 diabetes: a meta-analysis of prospective observational studies". Diabetes Care. 28 (3): 719-725. doi:10.2337/diacare.28.3.719. ISSN 0149-5992. PMID 15735217. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alkol_ve_sağlık&oldid=35319897" sayfasından alınmıştır