Alışkanlık
.jpg)
Bir alışkanlık (veya âdet, mizahi ve resmi bir terim olarak), düzenli olarak tekrarlanan ve genellikle bilinç dışı olarak meydana gelen bir davranış rutinidir.[1][2]
1903 yılında American Journal of Psychology dergisinde yayımlanan bir makale, "alışkanlığı, psikoloji açısından, önceki bir zihinsel deneyimin tekrar edilmesi yoluyla kazanılan, az çok sabit bir düşünme, isteme veya hissetme biçimi" olarak tanımlamıştır.[3] Alışkanlık davranışları, kişi tarafından genellikle fark edilmeyebilir çünkü rutin görevleri yerine getirirken öz-analiz yapmasına gerek kalmaz. Alışkanlıklar bazen zorunlu olabilir.[4] Wendy Wood ve çalışma arkadaşlarının 2002 yılında yaptığı günlük deneyim araştırması, günlük davranışların yaklaşık %43'ünün alışkanlık nedeniyle yapıldığını bulmuştur.[5] Yeni davranışlar, alışkanlık oluşturma süreciyle otomatik hale gelebilir. Eski alışkanlıkları kırmak ve yeni alışkanlıklar oluşturmak zordur çünkü insanların tekrarladığı davranış kalıpları sinir yolaklarında (neural pathway) yerleşir; ancak tekrar yoluyla yeni alışkanlıklar geliştirmek mümkündür.[6]
Davranışlar tutarlı bir bağlamda tekrarlandığında, bağlam ile eylem arasındaki bağlantıda kademeli bir artış olur. Bu, o bağlamda davranışın otomatiklik (automaticity) seviyesini artırır.[7] Otomatik bir davranışın özellikleri; verimlilik, farkında olmama, istem dışılık ve kontrol edilemezlikten biri ya da birkaçı olabilir.[8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1890 yılında, öncü filozof ve psikolog William James, The Principles of Psychology adlı kitabında alışkanlık konusuna değindi. James, alışkanlığı hayatı yönlendirme konusunda doğal bir eğilim olarak görüyordu. Ona göre, "yaşayan varlıklar… alışkanlık yığınlarıdır" ve "doğuştan eğilimli olanlar içgüdü olarak adlandırılır."[9] James, alışkanlıkların hayatımızı nasıl yönetebileceğini de açıklar. Şöyle ifade eder: "Sıklıkla tekrarlanmış herhangi bir zihinsel eylem dizisi kendini devam ettirme eğilimindedir; bu yüzden, bilinçli bir amaç veya sonuç beklentisi olmaksızın, benzer koşullar altında düşünmeye, hissetmeye veya yapmaya alışık olduğumuz şeyi otomatik olarak yapmaya yöneliriz."[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Butler, Gillian; Hope, Tony; Grey, Nick (2018) [1995]. Managing Your Mind: The Mental Fitness Guide. 3rd. Oxford University Press.
- ^ "Definition of Habit". Merriam Webster Dictionary. 29 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008. |3="Definition of Habituation". Merriam Webster Dictionary. 2 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008. }}
- ^ Andrews, B. R. (1903). "Habit". The American Journal of Psychology. 14 (2). ss. 121-49. doi:10.2307/1412711. ISSN 0002-9556. JSTOR 1412711.
- ^ "Definition of Habituation". Merriam Webster Dictionary. 2 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008."Habituation". Animal Behavior Online. 29 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008.
- ^ Wood, Wendy; Quinn, Jeffrey M.; Kashy, Deborah A. (2002). "Habits in everyday life: Thought, emotion, and action". Journal of Personality and Social Psychology. 83 (6). American Psychological Association (APA). ss. 1281-1297. doi:10.1037/0022-3514.83.6.1281. ISSN 1939-1315. PMID 12500811.
- ^ Rosenthal, Norman. "Habit Formation". Psychology Today. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011.
- ^ Wood, Wendy; Neal, David T. (2007). "A new look at habits and the habit-goal interface". Psychological Review. 114 (4). American Psychological Association (APA). ss. 843-863. doi:10.1037/0033-295x.114.4.843. ISSN 1939-1471. PMID 17907866.
- ^ Bargh, J. A. (1994). "The 4 horsemen of automaticity: Awareness, intention, efficiency, and control in social cognition". Wyer, R. S.; Srull (Ed.). Handbook of social cognition. 1: Basic processes. Hove: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. ss. 1-40. Yazar
|ad2=eksik|soyadı2=(yardım) - ^ a b James, William. The Principles of Psychology. Project Gutenberg. 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2021.
İlave okumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- James, William (2014). Allen, James Sloan (Ed.). William James on Habit, Will, Truth, and the Meaning of Life. Frederic C. Beil Publisher. ISBN 978-1-929490-45-5.
- Wood, Wendy (2019). Good Habits, Bad Habits: The Science of Making Positive Changes That Stick. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-1250159076.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Angell, James Rowland; Moore, Addison W. (1896). "Studies from the Psychological Laboratory of the University of Chicago: 1. Reaction-Time: A Study in Attention and Habit". Psychological Review. 3 (3). ss. 245-258. doi:10.1037/h0069918.
"Habit". The New Student's Reference Work. 1914.
