Ahmet Rasim

Ahmet Rasim
Doğum	1865 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	21 Eylül 1932 (67 yaşında) İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Abbaspaşa Mezarlığı
Meslek	Türk yazar, gazeteci
Dönem	1885 - 1932
Evlilik	Sadberk Hanım
Çocuklar	6
Akrabalar	Osman Nihat Akın

15 Eylül 1927 tarihli Servet-i Fünun dergisinde İstanbul Mebusu Ahmet Rasim Bey

Ahmet Rasim (Osmanlıca: احمد راسم) (1865, İstanbul - 21 Eylül 1932, İstanbul), Türk yazar, gazeteci, tarihçi, milletvekili.

Kendine özgü bir tarzla kaleme aldığı eserleri geniş bir okur kitlesi tarafından okunan; Mutlakiyet, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerine tanıklık etmiş bir yazardır. 50 yılı bulan yazı hayatında farklı edebî türlerde ve çok sayıda eser verdi. Dönemin İstanbul hayatının ayrıntıları üzerinde durduğu fıkralarıyla tanındı. TBMM’de 3 ve 4. Dönem İstanbul Milletvekili olarak yer aldı. Tanınmış bestekâr Osman Nihat Akın’ın dedesidir.

Yaşamı

1865’te İstanbul'da Fatih'in Sarıgüzel mahallesinde dünyaya geldi. Babası Menteşeoğulları'ndan Kıbrıslı Bahaeddin Efendi, annesi Nevbahar Hanım’dır. Babası kendisi doğmadan evvel ailesini terk ettiği için Nevbahar Hanım onu tek başına yetiştirdi. 1875 yılında başladığı Darüşşafaka'da edebiyatla tanıştı. Bu okulda bestekâr Mehmet Zekai Dede’den müzik dersleri de aldı. Kendi çabasıyla Fransızca öğrendi. Eğitimini 1883 yılında birincilikle bitirdi.

Okulu bitirdikten sonra diğer Darüşşafaka mezunları gibi Posta ve Telgraf Nezareti'nde memur oldu. Bu kurumda kısa bir süre kâtiplik yaptı. Memuriyet hayatını benimsemeyen ve hayatını yazar olarak kazanmak isteyen Ahmet Rasim’in ilk yazısı Ahmet Mithat Efendi’nin Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlandı. Bu, “Yolcu” başlıklı bir tercüme yazı idi. Ardından dönemin ünlü gazetecisi Baba Tahir vasıtasıyla Ceride-i Havadis’te fenni konularla ilgili yazı ve tercümeler yayımlamaya başladı. Bir süre Mekteb-i Behrami adlı okulda ve Komonto Musevi okulunda öğretmenlik yaptı. Ahmet Mithat’tan gördüğü teşvik sayesinde 1885’ten sonra kendisini tamamen gazeteciliğe verdi.

Yayın hayatına 1891’de başlayan Servet-i Fünûn dergisinde fen konularındaki yazılarının yanında, tefrik halinde romanlarını da çıkarma imkânı buldu. Leyal-i Izdırap, Meşak-ı Hayat ve Afife burada yayınlandı. Ancak Servet-i Fünûn yazarlarının genel edebi çizgisini benimsemedi. O, Ahmet Cevdet Paşa ve Ahmet Mithat Efendi’nin doğu ve batı edebiyatının olumlu yanlarını sentez haline getirmeyi amaçlayan edebi anlayışını benimsemişti.

1908’de Hüseyin Rahmi ile birlikte 37 sayı süren “Boşboğaz ile Güllâbi” adlı bir mizah gazetesi çıkaran Ahmet Rasim, gazeteciliği Malumat, Sabah, Sebat, Güneş, Maarif, Resimli Gazete, Mecmuai Ebüzziya, Türk Yurdu, Yeni Mecmua, Dosyali Ay, İkdam, Boşboğaz, Basiret, Tasvir-i Efkar, Vakit, Akşam, Cumhuriyet gazete ve dergilerindeki yazılarıyla sürdürdü Bunun yanında Gülşen, Sebât, Hamiyyet, Şafak, Servet, Tanîn, Envâr-ı Zekâ, Maarif, Resimli Gazete, Hazine-i Fünûn, Mektep, Pul, Fen ve Edep, İrtika, Surâ-yı Ümmet, Donanma, Resimli Kitap, Musavver, Muhit gibi dergilere gerçek adıyla, Hanımlara Mahsus Muallim Naci etkisinde yazdığı Malûmât’ta ise “Leyla Feride" adını kullanarak yazılar göndermistir.

1898'de Alman İmparatoru II. Wilhelm'in Suriye gezisi sırasında Malûmat gazetesi tarafından Suriye'ye, 1916'da da Sabah gazetesince harp muhabiri olarak Romanya cephesine gönderildi.

Ahmet Rasim'in Heybeliada Mezarlığı'ndaki kabri, İstanbul

Bu arada okullar için yazdığı tarih, dil bilgisi, imla ve aritmetik gibi çeşitli konulardaki eserlerini kitap halinde bastırdı. Menâkıb-ı İslâm adlı kitabı dolayısıyla II. Abdülhamit'ten Mecîdî nişanı aldı. Şiir, hikâye ve roman alanlarında eserler verdiyse de onu günümüze ulaştıran "Şehir Mektupları", "Eşkâl-i Zaman", "Cidd-ü Mizah", "Gülüp Ağladıklarım" gibi inceleme, araştırma ve gözleme dayanan yazıları oldu.

11 Nisan 1940'ta Yeni Adam'da yayımlanan bir portresi.

Müzik alanında da eserler veren sanatçı, besteleri de kendisine ait olan pek çok şarkı sözü yazdı. Yakın dostu müzisyen Tatyos Efendi’nin bestelediği uşşak makamındaki “Bu akşam gün batarken / Sakın geç kalma, erken gel” dizeleri ile başlayan güftesi günümüze kadar gelen eserlerindendir.

Ölümüne kadar Tatyos Efendi ve Kemençeci Vasilaki ile dostluğunu sürdürmüştür.

1927'de Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in referansıyla İstanbul milletvekili oldu ve TBMM'nin üçüncü ve dördüncü dönemlerinde milletvekilliği yaptı. Ancak sağlık sorunları yüzünden meclis oturumlarına bile katılmadı. 1932'de Heybeliada'daki evinde yaşamını yitirdi, Heybeliada’daki Abbaspaşa Mezarlığı’na gömüldü.

İstanbul Fatih Karagümrük'te 1938-1939 öğretim yılında kurulan Karagümrük Ortaokulu'nun adı 1965-1966'da Ahmet Rasim Ortaokulu olarak değiştirilmiştir. Okul 1988-1989'dan itibaren Ahmet Rasim Lisesi adını almıştır.

Kişisel yaşamı

Memuriyet hayatının ilk aylarında Sadberk Hanım ile evlendi; 1902’de eşinin ölümüne kadar süren bu evlilikten dört oğlu, iki kızı oldu.

Soyadı Kanunu'ndan evvel vefat ettiği için soyadı olmayan Ahmed Rasim'in oğlu Mahmut Sırrı'nın “Arık” soyadını taşıdığı görülmüştür.

Eserleri

Roman ve Hikâyeleri

• İlk Sevgi (1890)
• Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi (1891)
• Güzel Eleni (1891)
• Mesakk-ı Hayat (1891)
• Leyâl-i Izdırap (1891)
• Mehalik-i Hayat (1891)
• Endişe-i Hayat (1891)
• Meyl-i Dil (1891)
• Tecârib-i Hayat (1891)
• Afife (1892)
• Mektep Arkadaşım (1893)
• Tecrübesiz Aşk (1893)
• Numune-i Hayal (1893)
• Biçare Genç (1894)
• Gam-ı Hicran (1896)
• Sevda-yı Sermedî (1895)
• Asker Oglu (1897)
• Nâkâm (1897)
• Ülfet (ikinci basılışı "Hamamcı Ülfet" adıyladır) (1898)
• Belki Ben Aldanıyorum (1909)
• İki Güzel Günahkâr (1922)
• İki Günahsız Sevda (1923)

Hatıraları

• Gecelerim (Daha sonra "Ömr-i Edebî III"’te yer almıstır) (1894)
• Eski Maceralardan Fuhş-i Atik, 2 c. (1922)
• Muharrir, Şair, Edip (1924)
• Falaka (1927)

Mensur Şiirleri

• O Çehre (1893)
• Kitabe-i Gam, 3 c., (1897)

Fıkralar ve Makaleler

• Külliyat-ı Say ü Tahrir: Makalât ve Musahabat, 2 c. (1909)
• Külliyat-ı Say ü Tahrir: Menakıb-ı İslâm, 2 c. (1909-10)
• Şehir Mektupları, 4 c. (1912-1913)
• Tarih ve Muharrir (1913)
• Cidd ü Mizah (1920)
• Eşkâl-i Zaman (1918)
• Gülüp Ağladıklarım (1924)
• Muharrir Bu Ya (1926)

Tarihle İlgili Kitapları

• Arapların Terakkiyat-ı Medeniyesi, 2 c. (1888)
• Tarih-i Muhtasar-ı Beser (1887)
• Eski Romalılar 3 c. (1887-1889)
• Terakkiyat-ı İlmiye ve Medeniye (1887)
• Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi, 4 c. (1910-1912)
• İki Hatırat, Üç Şahsiyet (1916)
• İstibdattan Hakimiyet-i Milliyeye, 2 c. (1924)

Seyahat Yazıları

• Romanya Mektupları (1917)

Monografi

• Matbuat Tarihine Medhal: İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi (1927)

Tercümeleri

• Edebiyat-ı Garbiyeden Bir Nebze (1886)
• Cümel-i Hikemiye-i Ecnebiye (1886)
• Cizvit Tarihi (1887)
• Ezhâr-ı Tarihiye (1887)
• Ürani (1891)
• İki Damla Gözyaşı (1894)
• Mathilde Laroche (1894)
• La Dame aux Camelias (1895)
• Karpat Dağlarında (1896)
• Mızıkacı Yanko ve Kamyonka (1899)
• Neşide-i Ruh (1899)
• Ohlan Karısı (1900)
• Kaptan Jipson (1902)
• Madam Hardiber (1903)
• Asya Kumsallarında (1904)

Okul Kitapları

• Yeni Usul Sarf-ı Farisî (1888)
• Küçük Tarih-i İslâm (1889)
• Küçük Tarih-i Osmanî, 2 c. (1889)
• Yeni Usul Muallim-i Sarf, 3 c. (1889)
• Osmanlı Tarihi (1890)
• Hesab-ı Tedricî (1890)
• İmlâ-yı Osmanî (1890)
• Müptedi (Sadece adı biliniyor)
• Hesap Kitabı, 2 c. (1893)
• Sarf-ı İptidaî (1894)
• Küçük Hıfzıssıhha (1894)
• Amelî ve Nazarî Talim-i Lisan-ı Osmanî (1895)
• Elifba (1903)
• Elifbadan Sonra (1903)
• Yeni Usul Muhtasar Sarf-ı Türkî (1907)
• Resimli Küçük Tarih-i Osmanî (1913)
• Yeni Sarf Dersleri II (1924)
• Doğru Usul-ı Kıraat III (1927)

Diğer Eserleri

• Bedayi-i Keşfiyat ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Fonograf (1885)
• Elektrikiyet-i Sakine (1885)
• Cümel-i Hikemiye-i Osmaniye (1886)
• Elektrik (1887)
• Teşekkül-i Cihan Hakkında Fikr-i İcmalî (1887)
• Garaib-i Âdat-ı Akvam (1887)
• Hazine-i Mekâtip yahut Mükemmel Münşeat (1889)
• Ömr-i Edebî, 4 c. (1897-1900)
• Hanım (1910)

Ayrıca bakınız

• MEB 100 Türk Edebiyatçısı