Ahmed Şah Dürrânî
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Ahmed Şah (Abdali) Dürrani (1722, Multan - 1773, Toba Ma'ruf), Afganistan'ın kurucusu ve Dürrani hanedanının ilk şahı.
Sadozay ailesinden, Abdali aşireti'nin reisi Muhammed Zaman Han'ın oğludur. 1737'de tutsak edilerek İran'a, Nadir Şah'ın yanına gönderildi. Kısa sürede şahın güvenini kazanarak 1745'te Mazenderan valisi oldu.
1747'de Ahmed Şah, İran hükümdarı Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra soydaşlarından (Peştu) oluşan yerel güçlere dayanarak Afganistan'a yürüdü. Kandehar’a giderek Hacı Cemal liderliğindeki Barekzayi, Şah Veli Han liderliğindeki Bamizayi ve Cihan Han liderliğindeki Popelzayi gibi bütün Peştun kabilelerini toplayarak, Loya Jirga olarak bilinen Büyük Meclis’i oluşturdu ve Afgan şahı seçildi. Ayrıca Dürr-i Dürran (İnciler İncisi) unvanını aldı.
Kabil ve dolaylarını ele geçirdikten sonra 1747-1769 arasında Hindistan'a dokuz sefer yaptı. Lahor'u ve Multan'ı işgal etti. Horasan'a doğru ilerleyerek 1750'de Herat ve Meşhed'i aldı. 1757'de Delhi seferine çıktıysa da ordusunda salgın hastalık baş gösterince geri döndü. 1758'de Pencap'a ard arda seferler düzenleyerek bir Hint ordusunu Panipat'ta yendi. Sihler'in ayaklanmasını bastırdı ama Pencap'ı egemenliği altına alamadı. 1760'ların başında, Amu Derya'dan (Ceyhun) Hint Okyanusu'na kadar uzanan geniş bir bölgeyi denetimi altına almıştı.
1761'de burada Maratalar'a karşi kesin bir zafer kazandı. 1764'te Hindistan'a büyük bir sefer daha düzenleyerek bu toprakları yağmaladı. Son yıllarını Toba tepelerindeki Murgab'da geçirdi.
Ahmed Şah, buyruk tanımaz aşiretleri tek bir siyasi yapı altında toplamayı başararak bugünkü Afganistan'ın kurucusu olmuştur. Öldüğünde imparatorluğu, Ceyhun'dan Hindistan'a, Tibet'ten Horasan'a kadar uzanıyordu, ama sağlam bir temele oturtulmuştur. Devlet örgütünde, kendi seçtiği aşiret başkanlarından oluşan dokuz kişilik bir danışma kuruluna yer vermiş, ayrıca yerel yöneticilere özerklik tanımıştır.
Kaynakça
- Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition'ndaki Ahmed Şah Dürrani maddesinden yararlanılmıştır.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Nadir Şah (İran Şahı) |
Afganistan Şahı 1747 - 1772 |
Sonra gelen: Timur Şah Dürrani |
