Abraham Lincoln

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
15.54, 20 Kasım 2016 tarihinde Neolegen (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17842734 numaralı sürüm (85.29.51.23 tarafından yapılan 17842727 sayılı değişiklik geri alınıyor.)
Abraham Lincoln
16. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı
Görev süresi
4 Mart 1861 - 15 Nisan 1865
Başkan Yardımcısı Hannibal Hamlin (1861–1865)
Andrew Johnson (1865)
Yerine geldiği James Buchanan
Yerine gelen Andrew Johnson
Kişisel bilgiler
Doğum 12 Şubat 1809(1809-02-12)
Kentucky, ABD
Ölüm 15 Nisan 1865 (56 yaşında)
Washington, D.C.
Partisi Whig (1834–1854)
Cumhuriyetçi (1854–1865)
Ulusal Birlik (1864–1865)
Evlilik(ler) Mary Todd Lincoln
Çocuk(lar) Robert Todd Lincoln
Edward Baker "Eddie" Lincoln
William Wallace "Willie" Lincoln
Thomas "Tad" Lincoln
Mesleği Avukat
Politikacı
İmzası

Abraham Lincoln (d. 12 Şubat 1809 - ö. 15 Nisan 1865), ABD'li siyasetçi, devlet başkanı, hukukçu.

Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanı ve Cumhuriyetçi Parti'nin ilk başkanıdır.[1] Lincoln, Amerikan İç Savaşı'nda Amerika Konfedere Devletleri'ne karşı büyük bir galibiyet elde etti. Ülkenin birliğini korudu ve köleliği bitirdi.[2][3] 1860 Başkanlık Seçimleri'nden önce savcılık, Illinois Temsilciler Meclisi üyeliği ve bir dönemde ABD Temsilciler Meclisi üyeliği yapmıştır. İki kez de ABD Senatosu'na girmek için adaylığını koymuştur fakat başarısız olmuştur. Lincoln ABD'de köleliğe karşı olduğunu resmen dile getirdi.[2] 1860 yılında Başkanlık için resmen adaylığını koydu. Ertesi yıl oyların büyük çoğunluğunu alarak Cumhuriyetçi Parti'nin ilk başkanı oldu. 1863 yılında köleliğin kaldırılması için gerekenleri ve tedbirler konusunda önlemleri belirtti. Ardından Serbest Bırakma Beyannamesi ve On Üçüncü Yasa değişikliği bildirilince Haziran 1863 tarihinde ABD'den kölelik resmen kalkmış oldu.[4][5] Lincoln, suikast sonucu ölen ilk ABD başkanı oldu. Tarihsel değerlendirmelerde en iyi ABD Başkanları'ndan biri olarak kabul edilir.[6]

Kişisel yaşamı

Çocukluğu

Abraham Lincoln, 12 Şubat 1809 tarihinde, Thomas Lincoln ile Nancy Lincoln adında iki eğitimsiz çiftçinin ilk çocuğu olarak Kentucky eyaletinde bir kulübede dünyaya geldi.[7] Abraham ismi annesi Nancy Hanks tarafından konulmuştur ve Lincoln'e ikinci bir isim verilmemiştir.[8] Lincoln'ün soyu, 17. yüzyılda İngiltere'den Hingham, Massachusetts'e göç etmiş olan Samuel Lincoln'e dayanır.[9]

Lincoln gençlik yıllarındayken. Ateşin ışığında bir kitap okuyor.

1818'de, Lincoln 9 yaşındayken, annesi Nancy Lincoln süt hastalığından (34) öldü.[10] Kısa bir süre sonra Thomas Lincoln, Saraha Bush Johnston adında bir kadınla evlendi. Lincoln, ekonomik nedenlerden dolayı 18 ay kadar örgün eğitim alabildi. Daha sonra maddi sıkıntılar ve ailesinin kamu arazisinde oturduğu gerekçesiyle Indiana'dan ayrılarak Illinois eyaletine taşındı.[11] Doymak bilmeyen okuma isteğiyle kendi kendisini eğitti. Amerikan ve İngiliz tarihiyle ilgili birçok kitap okudu. Lincoln, aynı zamanda bir güreşçi ve ağaç kesme konusunda yetenekliydi. 1,93 m boya sahipti ve yaşına göre çok güçlüydü.[12]

Beyaz Saray Portresi

Evlilik ve aile yaşamı

4 Kasım 1842 tarihinde Lincoln, Mary Todd ile evlendi. Robert Todd Lincoln, 1 Ağustos 1843 yılında Springfield'da doğdu. Onun tek yetişkin yaşa gelebilen oğlu Robert, Harvard Koleji`ne gitti.[13] Diğer çocukları ise genç yaşta öldüler. Edward Baker Lincoln, 10 Mart 1846 tarihinde doğdu ve 1 Şubat 1850 tarihinde ise öldü. William Lincoln ise 21 Aralık 1850 yılında doğdu. 20 Şubat 1862'de Washington D.C'da Lincoln başkanken öldü. Thomas Lincoln ise 4 Nisan 1853'te doğdu, 16 Temmuz 1871 yılında Chicago`da öldü.[14]

Siyasi yaşamı

1832'de, henüz 23 yaşındayken, Illinois'te Liberal Parti üyesi olarak başarısız bir kampanya ile siyasi kariyerine başladı.[15]

Sangamon nehrindeki gemi trafiğini üstlendi. Daha sonra Kara Şahin Savaşı sırasında milis kuvvetlere kaptanlık yaptı. 1834 yılında, devlet meclisi seçimini kazandı Sir William Blackstone'un İngiltere'nin hukuk sistemini anlattığı, "Commentaries on the Laws of England" adlı kitabı okudu ve hukuk öğretmeye başladı. Bu yıllarda çok başarılı bir avukat oldu.[16] Lincoln, 1841 yılında Whig Partisi`ne William Herndon ile birlikte girdi. Lincoln, 1847 yılında Birleşik Devletler Temsilciler Meclisi`ne seçildi. Amerika – Meksika savaşı sırasında Başkan James K. Polk`a yaptığı eleştiriler fazla dikkat çekmesine neden oldu. 1848 yılında “Savaşın gereksiz ve anayasaya aykırı olarak başkan James K. Polk tarafından başlatıldığı” söylemini içeren bir metin oylamında 81 demokrata karşı mağlup olan 82 Whig üyesi arasında yer aldı.

Avukatlık kariyeri

Illinois Yüksek Mahkemesi'nde avukatlık kariyerine başlayan Lincoln, birçok davada başarılı olarak o dönemin en başarılı avukatları arasına girmeyi başardı. Lincoln'ün en önemli davası 1858 yılında bir cinayet davası oldu. Lincoln'ün müvekkili William "Duff" Armstrong, James Metzker'i öldürmekle suçlanıyordu.1858 yılında müdafaa ettiği ünlü William \"Duff\" Armstrong davasıyla, hukuk dehasını da ortaya koydu. Farklı ve o zamanlar ender rastlanılan bir taktik kullanmak suretiyle, görgü tanığının yalan söylediğini çiftçi almanağıyla kanıtladı. Lincoln, İllionis eyaletinde geçirdiği 23 yıllık hukuk hayatı boyunca, 5.100'den fazla davada avukatlık yaptı.[17]

Birleşik Devletler Başkanlığı ve Amerikan İç Savaşı

Ana madde: Amerikan İç Savaşı
1860 başkanlık seçimi sonuçları.
Soldan sağa: Allan Pinkerton, Lincoln ve Tümgeneral John A. McClernand (Antietam, İç Savaş sırasında, Eylül-Ekim 1862)
1864 ABD başkanlık seçimi için yapılan Cumhuriyetçi Parti'nin kampanya posteri: Abraham Lincoln ve Andrew Johnson (Currier and Ives, 1864)

1861 yılında ABD Başkanı olarak göreve başlayan Lincoln, ilk olarak köleliği kaldırma sözü verdiği için köleliğin kaldırıldığını açıkladı. 13. Anayasa Değişikliği'yle de bunu başardı. Ama 19. yüzyılın ortalarında Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu bölgelerinde büyük çiftliklerin ağırlıkta olduğu ve tarıma dayanan bir ekonomi yerleşmişti. Bu çiftliklerde özellikle pamuk, tütün ve şeker kamışı yetiştirilmekte ve gereken işgücü Afrika'dan kaçırılıp getirilen siyah ırktan oluşan kölelerden sağlanmaktaydı. ABD'nin diğer bölgelerinde ekonomi sanayiye yönelmiş ve kölelik ortadan kalkmıştı. ABD'nin batı kesiminde hala yeni eyaletler kurulmaya devam ediyor ve bu yeni eyaletlerin çoğunda kölelik yasaklanıyordu. Bu ortamda güney eyaletleri köleliğin eninde sonunda güneyde de yasaklanacağından endişelenmekteydiler. Bu da güneyin yaşam tarzını kökünden tehdit ediyordu. Köleliği kaldırmaya söz vererek seçime katılan başkan adayı Lincoln, seçimi kazanınca [18] güneyli 7 eyalet (South Carolina, Mississippi, Florida, Alabama, Teksas, Georgia ve Louisiana) yeni başkanın köleliği kaldıracağına kesin gözle bakarak hemen ABD'den bağımsızlığını ilan ettiler.[19] Bu eyaletler Jefferson Davis'in başkanlığı altında Amerika Konfedere Devletleri adı altında yeni bir devlet kurdular. Kısa bir süre sonra buna 4 eyalet (Virjinya, Arkansas, North Carolina ve Tennessee) daha katıldı. Bu toplam 11 eyalet Amerikan İç Savaşı'nda güneyli konfederasyon tarafını oluşturdular.[20] Ülkenin geri kalan kısmı (özellikle kuzeydoğu kısmı) da kuzeyli union "birlik" tarafını oluşturdular. Bir süre sonra iki devlet arasında savaş patlak verdi.

Lincoln`ün son çekilen fotoğrafı

Lincoln, savaşın ancak dikkatli ve hatasız bir şekilde kontrol altına alınmasıyla, birliğin bozulmasının önüne geçileceğini düşünüyordu. Ancak bu düşüncesinin karşısındaki tek zorluk savaş değildi. Muharebe meydanlarında sergilenen çabanın yanı sıra, özellikle senatodaki kendi kabinesinin ve radikal Cumhuriyetçilerin muhalefetiyle de başa çıkmak gerekiyordu. Ayrıca, eşi hakkında çıkan dedikodular nedeniyle, eşinin erkek kardeşleri de Lincoln'e cephe alarak, konfederasyon ordusuna geçmişti. Tüm bunlar Lincoln'ün yüksek konumu gereği taşıdığı sorumlukların bir karşılığıydı. Ancak 1862'nin Şubat ayında 12 yaşındaki oğlu Willie'yi kaybetti.[21] Amerikan İç Savaşı'nın ilk yıllarında hiçbir taraf üstünlük sağlayamadı. Her iki taraftan da birçok kayıplar oldu ve her iki taraf da zaman zaman askeri başarılar elde etse de baskın çıkamadı. 1863 yılının Temmuz ayında gerçekleşen Gettysburg Savaşı önemli bir dönüm noktası oldu.[22] Güneyden 75 bin, kuzeyden 82 bin askerin katıldığı bu kanlı savaşta her iki taraf da askerlerinin yaklaşık üçte birini kaybettiler ama kuzeyliler tartışmasız bir üstünlük sağladı. En sonunda 9 Nisan 1865 tarihinde kuzey orduları güneyli ünlü komutan Robert Edward Lee'nin ordularını birkaç koldan sardılar ve teslim olmaya mecbur bıraktılar. Aynı yılın Haziran ayında geri kalan bütün güney askerleri de silahlarını bırakarak teslim oldular ve Amerikan İç Savaşı kuzeyin zaferiyle sona erdi. Savaş bitince Abraham Lincoln Güney'i sömürmek yerine onları kalkındırmak için çok sayıda karşılıksız borç teklif etti 1863'te, birlik kuvvetlerinin Gettysburg, Vicksburg ve Chattanooga'yı ele geçirmesiyle birlikte, savaşın sonlarına gelinmeye başlandı. Çünkü zafer, büyük ölçüde Kuzeyli birlik kuvvetleri tarafında görünüyordu. 9 Nisan 1865'te ise, General Robert Edward Lee'nin konferede eyaletler ordusunun Appomattox'a yakın bir yerde kuşatılmasıyla, güney teslim oldu ve savaş böylece sona erdi.[23]

Gettysburg Konuşması

Rail Splitter Union tamir çalışmasında, ABD'nin yeniden yapılanma döneminde Devlet Başkanı Yardımcısı Andrew Johnson ve Devlet Başkanı Abraham Lincoln'ün siyasî karikatürü. Johnson dünyanın tepesinde oturup Birleşik Devletler haritasını iğne ve iplikle dikmeye çalışıyor. Sağında ayakta duran "Rail Splitter" (çitçi) lakaplı Lincoln ise çit odunu ile dünyayı yerine yerleştirmeye çalışıyor. Johnson Yavaş Abe Amca, her zamankinden daha fazla yaklaştıracağım diye uyarıyor. Lincoln ise Andy, birkaç dikiş daha atınca eski güzel Union tamir olacak diyor. (Joseph E. Baker, 1865)

Amerikan İç Savaşı'nın en büyük ve kanlı çarpışması Gettysburg Muharebesi'ni Birlik'in kazanmasıyla, Amerika Konfedere Devletleri'nin savaş ve bağımsızlık çabasına darbe indirilmiş oldu. Fakat Birlik Güçleri'nin asker sayısı azaldığı için daha fazla asker gerekliydi. Lincoln 1863 yılında seferberlik çağrısında bulundu. Seferbirliğin halka duyurulması ile birlikte New York Eyaleti'nde hükümete karşı bir isyan çıktı.[24] Lincoln, halkı sakinleştirmek ve savaşa karşı birlik olma konusunda halka çağrı için 1863 yılında Gettysburg konuşmasını yaptı.[25]

Birlik Ordusu'nun, Amerika Konfedere Devletleri'ni Gettysburg Muharebesi'nde mağlup etmesinden dört ay sonra Lincoln tarafından yapılan Gettysburg Konuşması, ABD tarihi için en önemli konuşmalardan biridir.[28][29][30] Abraham Lincoln'ün dikkatlice hazırlanmış konuşması ve o günün insanları için büyük önem arz etmesi bu konuşmanın çok büyük bir tarihi değer olduğuna kabul getirmiştir. Konuşma, 19 Kasım 1863 tarihinde Pennsylvania'da bulunan bugünkü Gettysburg Ulusal Şehitliği'nde yapılmıştır.[31]


Suikast

Ana madde: Abraham Lincoln suikastı
Abraham Lincoln suikastı. Soldan sağa: Henry Rathbone, Clara Harris, Mary Todd Lincoln, Abraham Lincoln ve suikastçi John Wilkes Booth

John Wilkes Booth, aşırı güneyli taraftarı olan bir aktör ve Konfederasyon adına çalışan Maryland'lı bir casusdu. Booth'un ilk planı Lincoln'ü pazarlık için Konfederasyon hapishanesine kaçırmaktı. Fakat Lincoln'ün 11 Nisan'da siyahların haklarına yönelik yaptığı konuşma sebebiyle planı suikasta çevirdi. Booth, Lincoln ve eşinin Ford Tiyatrosu'nda bir oyun izleyeceklerini öğrendi. Sonrasında planını daha da büyüterek, Başkan Yardımcısı Andrew Johnson ve Dış İşleri Bakanı William H. Seward için de suikastçılar ayarladı. 14 Nisan akşamı Lincoln ve eşi "Our American Cousin" (Amerikalı Kuzenimiz) adlı oyunu izlemek için Ford Tiyatrosu'na geldiler. Yakın koruması Ward Hill Lamon o gün Lincoln istemediği için oyuna gelmemişti. Lincoln oyunu izlemek için özel balkonda yerini aldı. Booth, balkonun arka kısmında bir delik açarak bekledi. Çünkü oyunun en komik anını bekliyordu. Böylece gürültüden dolayı silah sesi fark edilmeyecekti. Booth gülme seslerinin arasında Lincoln'ü başından vurdu ve Albay Henry Rathbone'un çabasına rağmen sahneye atlamayı başardı. Ardından "Sic semper tyrannis!" (Daima tiranlar için) diye bağırarak kaçtı. [32] Suikasttan 12 gün sonra John Wilkes Booth, Federal ajanlar tarafından bulundu. Sonunda da Virginia'da bir ahırda öldürüldü.

Abraham Lincoln'ün cenaze treni.

Suikastın ardından Lincoln, tiyatronun karşısında Alman bir terziye ait olan eve taşındı. 15 Nisan 1865 sabahı Lincoln hayatını kaybetti.[33] Lincoln'ün cenazesi trenle Illinois'e götürüldü.[34] Lincoln, en büyük ABD başkanlarından biri olarak kabul edilir. Günümüzde Lincoln'ün resmi, 5 Dolarlık banknotların ve 1 sentlik madeni paraların üzerinde yer almaktadır. Mezarı Springfield'da bulunan The Oak Ridge Anıtı'ndadır.[35] Ayrıca 1922 yılında yapımı tamamlanmış olan Lincoln Anıtı da Washington, D.C.'dedir.[36]


Resimler

Ayrıca bakınız

Notlar ve kaynaklar

  1. ^ Beyaz Saray web sitesi Abraham Lincoln'ün biyografisi İngilizce
  2. ^ a b Goodwin, Doris Kearns (2005). Team of Rivals. New York, NY: Simon & Schuster, Inc..
  3. ^ Holzer, Harold (2004). Lincoln at Cooper Union: The Speech That Made Abraham Lincoln President.
  4. ^ ABD Ulusal Arşivi resmi web sitesi. 13. Yasa değişikliği ve köleliğin resmen kaldırılması. İngilizce Metin, 21 Temmuz 2009 tarihinde erişildi.
  5. ^ Amerika Birleşik Devletleri Kongresi 13. Yasa Değişikliği Orijinal metni. (Resim) İngilizce Metin, 21 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  6. ^ Tarihsel ABD Başkanları derecelendirmesi İngilizce
  7. ^ Abraham Lincoln ve ailesi, İngilizce 29 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.
  8. ^ The Inner World of Abraham Lincoln kitabı syf 41 "I used to be a slave" İngilizce metin. 17 Temmuz 2009 tarihinde erişildi.
  9. ^ In 1848 attorney and historian Solomon Lincoln of Hingham, Massachusetts, began a correspondence with Abraham Lincoln to determine whether the future President's ancestors originated in Massachusetts. Fortunately, Solomon Lincoln saved his correspondence with distant relation Abraham, which the Hingham lawyer published in 1865 in his book Notes on the Lincoln Families of Massachusetts with Some Account of the Family of Abraham Lincoln, Late President of the United States. [1] İngilizce metin
  10. ^ Abraham Lincoln'ün annesi, Nancy Lincoln'ün ölüm nedeni. İngilizce 28 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.
  11. ^ "Lincoln Trail Homestead State Park". Abraham Lincoln Online. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2008-05-21. 
  12. ^ "Abraham Lincoln, The Physical Man". Lincoln Portrait. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-07-01. 
  13. ^ Robert Todd Lincoln biyografi 14 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  14. ^ Lincoln'ün evliliği ve çocukları. İngilizce 29 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.
  15. ^ "Protest in Illinois Legislature on Slavery". University of Michigan Library. 1937-03-03. 1 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ Frank, John (1991). Lincoln as a Lawyer. ABD: Americana House. ISBN 0-9625290-2-8. 
  17. ^ Abraham Lincoln'ün avukatlık kariyeri, İngilizce Vikipedi
  18. ^ 1860 Başkanlık seçimi oyların partilere göre dağılım oranları. 1 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  19. ^ Amerikan Konfedere Devletleri'nin bağımsızlık çabaları, 1860. İngilizce 1 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  20. ^ Amerikan Konferede Devletleri ve Jefferson Davis 30 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.
  21. ^ William Wallace Lincoln'ün ölümü, 1862. İngilizce 1 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  22. ^ Ulysses s. Grant ve Robert E. Lee'nin savaşı Gettysburg, İniglizce 30 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.
  23. ^ 1865 Amerikan İç Savaşı'nın sona ermesi, İngilizce 1 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  24. ^ Foner, E. (1988). Reconstruction America's unfinished revolution, 1863-1877. The New American Nation series. Page 32. New York: Harper & Row.
  25. ^ Gettysburg Konuşması İngilizce Vikipedi
  26. ^ National Park Service, Gettysburg Konuşması Orijinal metni (İngilizce) 18 Temmuz 2009 tarihinde erişildi
  27. ^ Gettysburg Konuşması, Vikikaynak tam metin Türkçe Metin
  28. ^ "Introduction to Abraham Lincoln's Gettysburg Address". InfoUSA. United States Department of State. 2007-08-13 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-11-30. Few documents in the growth of American democracy are as well known or as beloved as the prose poem Abraham Lincoln delivered at the dedication of the military cemetery in Gettysburg, Pennsylvania. 
  29. ^ "Gettysburg Address". Columbia Encyclopedia, 6th Edition. Columbia University Press via, Bartleby.com. May 2001. 16 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-11-30. It is one of the most famous and most quoted of modern speeches. 
  30. ^ Historian James McPherson has called it "The most eloquent expression of the new birth of freedom brought forth by reform liberalism.", in McPherson, James M. Drawn with the Sword: Reflections on the American Civil War Oxford: Oxford University Press, 1996. p. 185. Google Book Search. Retrieved on November 27, 2007.
  31. ^ 19 Kasım 1863 Gettusburg Konuşması'nın yapıldığı yer. Gettysburg, Pennsylvania. 18 Temmuz 1863 tarihinde erişildi.
  32. ^ Townsend, George Alfred (1865). The Life, Crime and Capture of John Wilkes Booth. New York: Dick and Fitzgerald. 
  33. ^ Harrison, Lowell Hayes (2000). Lincoln of Kentucky. Kentucky ,ABD: University Press of Kentucky. ISBN 0-9625290-2-8. 
  34. ^ Abraham Lincoln'ün cenaze treni. 14 Temmuz 2009 tarihinde ulaşıldı.
  35. ^ Illion Eyaleti resmi sitesi, Lincoln'ün Mezarı sayfası. İngilizce 30 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.
  36. ^ Lincoln Anıtı resmi sitesi. İngilizce 30 Haziran 2009 tarihinde ulaşıldı.


Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden

hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
Vikikaynak'ta ara Vikikaynak'ta belgeler
Siyasi görevi
Önce gelen
James Buchanan 		Amerika Birleşik Devletleri Başkanı
1861–1865 		Sonra gelen
Andrew Johnson
Parti siyasi görevi
Önce gelen
John Frémont 		Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı
Cumhuriyetçi
1861, 1864 		Sonra gelen
Ulysses Grant
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abraham_Lincoln&oldid=17842734" sayfasından alınmıştır