Ziryâb
| Ziryab | |
|---|---|
 Ziryab hakla kilam söylerken. | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Ebü’l-Hasen Alî b. Nâfi‘ - أبو الحسن علي ابن نافع |
| Doğum | 789 (?)[1] |
| Ölüm | 857 Córdoba |
| Alanı | şiir, müzik, botanik ve coğrafya |
| Etkin yıllar | 8. ve 9. Yüzyıl, (İslam'ın Altın Çağı) |
Ebü’l-Hasen Alî b. Nâfi‘ (Arapça: أبو الحسن علي ابن نافع, d. 789 Musul - ö.857 Endülüs) lakabı Ziryab (Arapça زرياب), Endülüs'te Kurtuba'da hükümdarlık süren Emeviler döneminde yaşayan şair, müzisyen, şarkıcı, botanikçi ve coğrafyacı.[2][3]
Kökeni
Kaynaklarda doğum tarihi ve yeri hakkında kesin bilgi bulunmamaktadır.[1] İbrahim el-Mevsılî'nin ya da Abbasi halifesinin siyahi kölesi olduğu rivayet edilir.[1] İran kökenli olduğunu söyleyenlerin yanında siyahî oluşu sebebiyle Afrika kökenli olacağının daha güçlü olduğu söylenir.[1] Arap[2][4][5][6][7][8][9][10] veya Kürt[11][12][13][14][15][16][17][18][19][20] olduğuna dair çeşitli iddialar vardır.
Hayatı
İlk olarak Bağdat, Irak gibi Abbasi egemenliğindeki yerlerde bir sanatçı, büyük bir müzisyen ve besteci bir öğrenci olarak tanındı. Daha sonra Kurtuba'ya gitti. Flamenkonun kurucularından sayılır. O ana kadar 4 telli ola gitara, bir çalgı ruhsuz olamaz deyip 5. teli bütün tellerin ortasına bağlayan kişi. Avrupa'da ilk müzik okulunu İspanya Endülüse Kurtuba'da kurdu ve çocukları o okulun 300 yıl yaşamasını sağladılar. Muhtemelen Mezopotamya'dan Tembûr'u (تهمبوور ) yani sazı Avrupa'ya ilk getiren kişi.
Yemek kültürü
Ziryab yemek kültürü konusunda söz sahibi bir insandı. Kuşkonmaz sebzesini ve yemeğini çağdaşlarına tanıtmıştır. Yemeğin üç öğün olarak yenmesi, masa örtüsü üzerinde sunulması, sırayla çorba, ana yemek ve son olarak tatlının takdim edilmesi geleneklerini o başlatmıştır.[21] Ayrıca, içecekler için metal kaplar yerine daha kullanışlı olan kristal kap kullanımını da getirmiştir.[22] Ondan önce, Romalılarda da olduğu gibi, yemekler çıplak masa üzerinde tabaklar ile yenirdi.
Kaynakça
- ^ a b c d TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 44, sayfa: 464
- ^ a b "Andalusian Feast". 3 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ van Sertima, Ivan (1985), African Presence in Early Europe, Transaction Publishers, ss. 159-61, ISBN 0887386644
- ^ A Literary History of the Arabs. Reynold Alleyne Nicholson. p.418
- ^ Persian and Turkish Loan-words in Malay. Muhammad Abdul Jabbar Beg. 1982. p.80
- ^ Colors of Enchantment: Theater, Dance, Music, and the Visual Arts of the Middle East. Sherifa Zuhur. 2001. p.324
- ^ The Holy Sword: The Story of Islam from Muhammad to the Present. Robert Payne. 1961. p.186
- ^ Aspects of Jewish Culture in the Middle Ages. Paul Edward Szarmach. 1979. p.55
- ^ The Story of the Moors in Spain. Stanley Lane-Poole, Arthur Gilman. p.81
- ^ Shojaedin Shafa (شجاع الدین شفا) in his book Iran and Spain (ایران و اسپانیا) goes into detail about the fallacy of claims of Ziryab's "Arab origins". His argument can be found on p.325-340 of his book. Farzad publications 2005 (نشر فرزاد). A copy of the book is located at the Perry-Castañeda Library at DS274 S523
- ^ The encyclopaedia of Islām. 1938. p. 263.
- ^ Ana Ruiz, page 53, Vibrant Andalusia: Moorish Culture in Southern Spain, Published 2007, Algora Publishing, ISBN 0-87586-539-9
- ^ "Cello - Los Kurdos - Transoxiana 2". 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "CULTURA | Flamenco y música kurda: un tronco común". 1 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "La Gastronomia En Al-Andalus: Islam Y Al-Andalus". 21 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ http://www.dipucadiz.es/Portada/cultura/dosorillas.pdf[ölü/kırık bağlantı]
- ^ La Orden Sufi Nematollahi / Sufismo
- ^ Andalucia : A Cultural History: A Cultural History. 2008. p. 81. ISBN 0199704511.
- ^ Critical Muslim 06: Reclaiming Al-Andalus. 2013. p. 105. ISBN 1849043167.
- ^ Sweet Treats around the World: An Encyclopedia of Food and Culture. 2014. p. 1
- ^ Susanne Utzt, Sahar Eslah, Martin Carazo Mendez, Christian Twente (30 Ekim 2016). Große Völker 2: Die Araber [Büyük Kişiler 2: Araplar] (Video belgesel) (Almanca). Almanya: Terra X via ZDF. Etkinlik zamanı: 24:05 dk. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ Salma Khadra Jayyusi ve Manuela Marin (1994), The Legacy of Muslim Spain, s. 117, Brill Publishers, ISBN 90-04-09599-3