Zeki el-Arsuzi

Zeki el-Arsuzi

Zeki el-Arsuzi (Arapça: زكي الأرسوزي) (d. Haziran 1899, Lazkiye - ö. 2 Temmuz 1968, Şam), Suriyeli filozof, filolog, toplumbilimci, tarihçi ve Arap milliyetçisi. Onun fikirleri Baasçılık hareketinin gelişiminde önemli bir rol oynadı. Yaşamı boyunca birkaç kitap yayımladı. Genius of Arabic in its Tongue (1943) bunlardan en önemlisi idi.

Lazkiye'de orta sınıf Nusayri bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Arsuzi, Paris Üniversitesi'nde felsefe eğitimi gördü ve orada milliyetçilik düşünceleriyle ilgilenmeye başladı. 1930 yılında Suriye'ye döndü ve 1933 yılında orada Milliyetçi Hareket Birliği'nin (LNA) üyesi oldu. 1938 yılında parti çalışmaları sırasında yaşadığı hayal kırıklığının ardından Şam'a taşındı ve ertesi yıl Milliyetçi Hareket Birliği'ni bıraktı. Arsuzi Şam'da iken sıklıkla Avrupa tarihi, milliyetçilik ve felsefe gibi konular hakkında tartışan, çoğunluğunu ortaokul öğrencilerinin oluşturduğu bir grup kurdu ve onları yönetti. LNA'dan ayrılışından kısa bir süre sonra Arap Milliyetçi Partisi'ni kurdu.

Arsuzi'nin Bağdat'ta kısa bir süre kalıp ardından Kasım 1940'ta Suriye'ye dönüşü ile bu girişimi başarılı sonuçlanmadı. Daha sonra 1944'te yeni bir parti kurduysa da üyeleri partiyi bıraktılar ve neredeyse aynı öğretiye sahip olan Mişel Eflak ve Salah el-Bitar'ın Baasçı hareketine katıldılar. Mişel Eflak ve Salah el-Bitar ülkelerini yabancıların işgalinden kurtarmak ve milli bir yönetime kavuşturup Arap ülkelerini tek bir yönetimin çatısı altında toplamayı amaçlıyorlardı.

1947 yılında iki hareket birleşti ve tek bir Arap Baas Partisi olarak şekillendi. Bu birleşmeye karşın Zeki el-Arsuzi kuruluş konferansına katılmadı. Arsuzi bu dönem boyunca politikanın dışında kaldı ve bir öğretmen olarak hayatını sürdürdü. 1960'larda bir yanda Mişel Eflak ile Salah Bitar diğer yanda ise Salah Cedid ile Hafız Esad ve onların destekçileriyle birlikte Baas Partisi'nde yaşanan güçlü mücadeleler döneminde Arsuzi geri döndü. Eflak ve Bitar'ın sert mücadeleleri kaybetmesi ve 1966'da Suriye'den kaçmak zorunda kalmalarından sonra el-Arsuzi, Baas Partisi'nin Suriye öncülüğündeki fraksiyonunun ana ideoloğu olarak Eflak'ın yerini aldı.

El-Arsuzi'nin Baasçı düşüncesinin büyük bölümünü oluşturan teorileri dil, toplum ve milliyetçilik üzerineydi. Bu düşünceye göre Araplar geçmişteki bin yıllık süreçte kaybettikleri Arap kimliği bilincini yeniden inşa ettikleri vakit tekrar birleşmiş olacaklar. Arsuzi'ye göre Arap birleşmesindeki anahtar dil idi. Arsuzi, Latince'ye karşın Arapça'nın kullanımının çok daha kolay olduğunu savunuyordu.