Uygur Arap yazısı
Uygur Arap Yazısı, (UEY : ئۇيغۇر ئەرەب يېزىقى {Uygur Ereb Yëziqi}, Çince basit: 老维文 ; geleneksel: 老維文 ; pinyin: Lǎowéi wén) Uygur dilinin 10. yüzyıldan sonra Arap harfleriyle yazılmasında kullanılmıştır. Arap alfabesiyle yazılan diğer dillerin aksine, Uygur alfabesinde Uygurcadaki tüm sesli harfler vardır ve bunlar her zaman yazılır.
Uygur Alfabesi Karşılaştırması
| Arap | Pinyin | Kiril | Latin | Türkçe | UFA | Arap | Pinyin | Kiril | Latin | Türkçe | UFA | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ئا | A a | A a | A a | A a | /a/ | ق | Ķ ķ | Қ қ | Q q | K k | /q/ | |
| ئە | Ə ə | Ə ə | E e | E e | /æ/ | ك | K k | K k | K k | K k | /k/ | |
| ب | B b | Б б | B b | B b | /b/ | ڭ | -ng | Ң ң | -ng | -ng | /ŋ/ | |
| پ | P p | П п | P p | P p | /p/ | گ | G g | Г г | G g | G g | /ɡ/ | |
| ت | T t | Т т | T t | T t | /t/ | ل | L l | Л л | L l | L l | /l/ | |
| ج | J j | Җ җ | J j | C c | /ʤ/ | م | M m | М м | M m | M m | /m/ | |
| چ | Q q | Ч ч | CH ch | Ç ç | /ʧ/ | ن | N n | Н н | N n | N n | /n/ | |
| خ | H h | X x | X x | H h | /x/ | ھ | H̡ h̡ | Һ һ | H h | H h | /h/ | |
| د | D d | Д д | D d | D d | /d/ | ئو | O o | О о | О о | O o | /o/ | |
| ر | R r | Р р | R r | R r | /r/ | ئۇ | U u | У у | U u | U u | /u/ | |
| ز | Z z | З з | Z z | Z z | /z/ | ئۆ | Ɵ ɵ | Ө ө | Ö ö | Ö ö | /ø/ | |
| ژ | Ⱬ ⱬ | Ж ж | ZH zh | J j | /ʒ/ | ئۈ | Ü ü | Ү ү | Ü ü | Ü ü | /y/ | |
| س | S s | С с | S s | S s | /s/ | ۋ | V v | В в | W w | V v | /v/ | |
| ش | X x | Ш ш | SH sh | Ş ş | /ʃ/ | ئې | E e | E e | Ë ë | E e | /e/ | |
| غ | Ƣƣ | Ғ ғ | GH gh | Ğ ğ | /ʁ/ | ئى | I i | И и | I i | İ i/I ı | /i/ veya /ɨ/ | |
| ف | F f | Ф ф | F f | F f | /f/ | ي | Y y | Й й | Y y | Y y | /j/ |
Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arabik ve Latin harflerinin eşdeğeriyle gösterilmiştir.
| Kiril | Arabik | Latin |
|---|---|---|
| Ю ю | يۇ | yu |
| Я я | يا | ya |
Örnek Yazılar
- Uygurca bir örnek yazı (Kiril alpabesi ile)
Һемме адем затидинла еркин, иззет-һөрмет ве һоқуқта бапбаравер болуп туғулған. Улар еқилге ве вийдан'ға иге һемде бир-бириге қэриндашлиқ мунасивитиге хас роһ билен билен муамил қилиши кэрек.
- Uygurca bir örnek yazı (Latin alpabesi ile)
Hemme adem zatidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta bapbarawer bolup tughulghan. Ular eqilge we wijdan'gha ige hem de bir-birige qérindashliq munasiwitige xas roh bilen muamile qilishi kérek.
Notlar
Kaynakça
- An Introduction to Latin-Script Uyghur (İngilizce)