Ukrayna

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
12.03, 6 Şubat 2021 tarihinde Vikiçizer (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 24800557 numaralı sürüm (→‎top: düzeltme, değiştirildi: Beyaz Rusya → Belarus)
Україна
Ukrayna
Ukrayna haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
 Kiev
Resmî dil(ler)Ukraynaca
Tanınan bölgesel dil(ler)
18 dil[1]
Etnik gruplar
(2001)
HükûmetYarı başkanlık sistemli
üniter anayasal cumhuriyet
Volodımır Zelenskıy
• Başbakan
Denıs Şmıhal
Yasama organıVerkhovna Rada
Tarihçe 
882
1199
17 Ağustos 1649
7 Kasım 1917
1 Kasım 1918
10 Mart 1919
15 Kasım 1939
30 Haziran 1941
24 Ağustos 19911
Yüzölçümü
• Toplam
603.549 km2 (46..)
• Su (%)
7
Nüfus
• 2020 sayımı
48.457.102
• Yoğunluk
73,8/km2 (115..)
GSYİH (SAGP)2020 tahminî
• Toplam
429,947 milyar $[2] (48..)
• Kişi başına
10.310 $[2] (108..)
GSYİH (nominal)2020 tahminî
• Toplam
161,872 milyar $[2] (56..)
• Kişi başına
3.881 $[2] (119..)
Gini (2018)26.1
düşük
İGE (2019)artış 0.779[4]
yüksek · 74.
Para birimiGrivna (UAH)
Zaman dilimiUTC+2[5] (DAZD)
• Yaz (YSU)
UTC+3 (DAYZD)
Trafik akışısağ
Telefon kodu+380
ISO 3166 koduUKR
İnternet alan adı
  1. 1 Aralıkta bir bağımsızlık referandumu yapıldı, ardından 26 Aralık'ta Ukrayna'nın bağımsızlığı tamamlandı. Şimdiki anayasa 28 Haziran 1996'da kabul edildi.

Ukrayna (Ukraynaca: Україна, transliterasyon: Ukrayina), Doğu Avrupa'da bir ülke.[7] 603.549 km² (576.604[8]) yüz ölçümüyle tamamı Avrupa'da olan en geniş ülkedir.[9][10][11] Doğusunda ve kuzeydoğusunda Rusya, kuzeybatısında Belarus, batısında Polonya, Slovakya ve Macaristan, güneybatısında Romanya ve Moldova ile kara sınırı vardır. Ayrıca güneyde Karadeniz ve Azak Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır.

Ukrayna yasama, yürütme ve yargının ayrı olduğu, yarı başkanlık sistemi ile yönetilen bir üniter devlettir. Başkenti ve en büyük şehri Kiev'dir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana Ukrayna, yedek ve yarı askerî güçler de hesaba katıldığında Rusya'nınkinin ardından Avrupa'daki en büyük ikinci silahlı kuvvetlere sahiptir.[12]

Tarihçe

Ana madde: Ukrayna tarihi
Hersonisos

Ukrayna adı, eski Slav dilinde "sınır ülkesi" anlamına gelmektedir ancak şimdi bilimsel çevrelerde başka görüşler de vardır. Eskiden Ukrayna’ya Rutenya (Rus, Русь) da denilmekteydi. Ukrayna, Slavlardan önce sırayla İskitler (Sakalar), Hunlar, Hazar Kağanlığı, Kıpçaklar, Peçenekler, Kumanlar, Oğuzlar ve Altınordu Devleti, Osmanlı Devleti tarafından kontrol edilmiştir. Günümüzde Ukrayna'nın başkenti olan Kiev, 9. yüzyılın ortalarına kadar Hazar Kağanlığı'nın bir parçasıydı. Peçenekler Kiev şehrine Türkçe ''Sambat'' adını vermişlerdi. 860 yılı civarında Viking kralı Rurik'in komutanları tarafından Hazar Kağanlığı'nın elinden alındı ve Kiev Knezliği'nin bir parçası oldu. 14. yüzyılda Ukrayna topraklarının doğu kısmı Kiev dâhil Litvanya Grandüklüğü'nün eline geçti. Batı kısımlar ise Lehistan Krallığı'nın bir parçası hâline geldi.

9. yüzyıldan itibaren, Ukrayna toprakları, Polyany Kiev liderliğindeki Rus topraklarının merkezi oldu. 882'de Kiev, kendisini "Rus şehirlerinin annesi" ilan eden ve Varangian Rurik hanedanının gücünü kuran Varang kralı Oleg (882-912) tarafından ele geçirildi. Prenses Olga (945–965) döneminde, oğlu Sviatoslav Ihorovych (965–972) ve torunu Volodymyr Sviatoslavych (980-1015), Rus devletinin toprakları komşu Doğu Slav, Baltık ve Finno-Ugric kabilelerini Kiev'e boyun eğerek genişletildi.

988 yılında, Volodymyr döneminde, Rutenliler, gelecek binlerce yıl için Ukrayna topraklarının medeni bağlılığını belirleyen Bizans'tan Hristiyanlığı kabul ettiler ve Avrupa monarşileri onunla hesaplaşmaya başladı. Ancak 11-13. yüzyıllarda feodal parçalanma süreci, zayıflamasına neden oldu.

Kiev Knezliği'nin gerilemesinden sonra, Ukrayna topraklarının siyasi, ekonomik ve kültürel merkezi Galiçya-Volyn eyaletine taşındı.

Rostislavlar tarafından yönetilen Galiçya'daki bağımsız beylikler 1084'ten Przemyśl, Terebovlia ve Zvenigorod'daki merkezlerle ortaya çıktı. 1141'de Volodymyrko Volodarovych onları Yaroslav Osmomysl döneminde zirveye ulaşan tek bir Galiçya prensliği olarak birleştirdi. 1199'da Roma, Galiçya ve Volhynia'yı tek bir Galiçya-Volyn devletinde birleştirdi.

1245'te Moğol istilasının gerçekleştiği oğlu ve varisi Daniel, Altın Orda bağımlılığını kabul etti; ancak Katolik Avrupa'nın bağımsızlık mücadelesinde yardımını umarak Polonya, Macaristan, Mazovya ve Cermen Düzeni ile gizli ittifaklar yaptı. Papa Masum IV'ten Rusya Kralı'nın tacı olan otokratın işaretini kabul etti.

1256 civarında, Kuremsa Moğolları'ndaki zaferlerden sonra Danylo Lviv şehrini kurdu. 1259'da, Batı'dan gelen askerî yardım eksikliği nedeniyle, kral Orda'nın üstünlüğünü yeniden tanımak zorunda kaldı. Halefi Leo I, Polonya ve Litvanya'daki Altın Orda seferlerine sürekli olarak katıldı. 1303'te Danyliv'in torunu Kral I. Yuri, Galiçya metropolünü kurmayı başardı. 1308'de devlet, Cermen Şövalyeleri ve Mazovyalı prenslerle ittifak hâlinde Altın Orda'ya karşı mücadeleye başlayan oğulları Andrew ve Aslan II'ye geçti.

Ancak, ölümünden sonra, son hükümdar II. Yuri tekrar Altın Orda'nın vassalını ilan etti. 1340 yılında suikastı, Rus tahtına hanedan hakları olan komşu Polonya ve Litvanya'yı Galiçya-Volyn mirası için bir savaş başlatmaya itti.

14. yüzyılın sonunda, Ukrayna toprakları farklı eyaletlerin bir parçasıydı. Litvanya daha önce Kiev, Çernihiv ve Volhinya topraklarını fethetti. Polonya Galiçya ve Podolia'da hüküm sürdü. Ukrayna'nın güney bozkırı, 1447'de kurulan Kırım Hanlığı ve Transkarpatya - Macaristan'ın yönetimi altındaydı.

15. yüzyılın sonunda, Litvanya, Moskof ve Kırım sınırında, Zaporozhye'nin "vahşi bozkırlarında", kendilerini Kazaklar olarak adlandıran bir grup asker ortaya çıktı.

Zaporozhian Ordusu Hetmanı Bogdan Hmelnitski.

16. yüzyıldan itibaren Sich onların askerî merkezi oldu. Zaporijya Ordusu'nun Kazakları, Milletler Topluluğu'nun yanındaki savaşlarda yer alan ayrı bir sosyal sınıf oluşturdu. Soyluların hukuki ve sosyal baskısı nedeniyle, Kazaklar sürekli olarak en büyükleri 1591-1593'teki Kosinsky ayaklanması, 1530-1596 Nalyvayk ayaklanması, 1635'in Zhmail ayaklanması, 1635'in Fedorovich ayaklanması, 1635'in Pavlus ayaklanması ve Pavlyuk ayaklanmasıydı. 1638 yılında ostryanin ayaklanması. Kazaklar, Commonwealth'de dinî ve ulusal baskıya maruz kalan Ukrayna nüfusunun haklarını defalarca savundu.

Kendilerine Kazak adını veren bu savaşçı insanlar; Lehistan, Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusya'sını talan ederek geçimlerini sağlıyorlardı. 1648 yılında Bohdan Khmelnytsky'nin önderliğindeki Kazaklar, Lehistan'a karşı büyük bir ayaklanma çıkardılar. Rusya'nın desteğiyle çıkarttıkları bu ayaklanmada başarılı olan Kazaklar Lehistan'dan özerklik kazanarak Zaporizya'da tarihteki ilk Ukrayna devleti olan Kazak Atamanlığı'nı kurdular. 17. yüzyılın ikinci yarısında bu bölge; Lehistan, Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusya'sı arasında büyük çekişmelere sahne oldu ancak Lehistan ve Osmanlı Devleti'nin zayıflaması üzerine bu durumdan Rusya kârlı çıktı. 18. yüzyılın sonunda Lehistan'ın parçalanması sonucu Rusya, Ukrayna'nın büyük bir bölümüne el koydu.

1917'de Rusya'daki Şubat Devrimi monarşiyi devirdi ve Geçici Hükümet ortaya çıktı. Bu olayların yankısı, Profesör Mykhailo Hrushevsky başkanlığında; 17 Mart'ta Kiev'de Merkez Konseyi'nin kurulmasıydı. 20 Kasım'da, Rusya'daki Bolşevik darbesinin ardından, Ukrayna'nın temsilci organı olan Merkez Rada, özerk bir kuruluşun ilan edildiğini ilan etti. Ukrayna Merkez Konseyi Ukrayna Halk Cumhuriyeti (UPR)[13]. 29 Nisan'da, Ukrayna monarşik kuvvetlerinin darbe etkisinin bir sonucu olarak, Orta Rada hükûmetinin yerini Hetman Pavlo Skoropadsky aldı. Skoropadsky rejimi, ana müttefikleri Almanların I.Dünya Savaşı'nda teslim olduğu Kasım ayına kadar sürdü. 14 Aralık'ta Simon Petliura liderliğindeki Rehber'in ayaklanması, hetmanatı devirip Cumhuriyet'i restore etti.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra, 1919 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Bu cumhuriyet, 1922 yılında Sovyetler Birliği'ne katıldı. II. Dünya Savaşı başladıktan sonra, 22 Haziran 1941 tarihinde Alman Wehrmacht birlikleri, Sovyetler Birliği'ne girdiler. İşgal döneminde, 5-8 milyon civarında Ukraynalı yaşamını kaybetti; 500 bin civarında Yahudi, Naziler tarafından öldürüldü.

Dosya:Kiev-MonumentVictimsHolodomor1932-33 01.jpg
Kiev Holodomor kurbanları Anıtı

Ukrayna'nın Sovyet dönemi tarihindeki en üzücü olaylardan birisi de 26 Nisan 1986 tarihindeki Çernobil reaktör kazasıdır. Bu kazadan dolayı ortaya çıkan radyoaktif serpinti, 350.000 kişinin olay bölgesinden uzaklaştırılmasına neden oldu. 8 Aralık 1991'de Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna ortak bir karar alarak Sovyetler Birliği'ni resmen ortadan kaldırmaya karar verdi. Bağımsız Devletler Topluluğu ilan edildi ve Ukrayna bağımsız bir ülke haline geldi. 2004 yılında, Ukrayna tartışmalı bir ülke başkanlığı seçimi yaşadı. Turuncu Devrim adı verilen protestolar sonucu seçimler yenilendi ve Viktor Yuşçenko devlet başkanı seçildi. 2014 yılının başında gerçekleşen halk ayaklanması sonucunda devlet başkanı Viktor Yanukoviç istifasını vermek zorunda kaldı. Bu iç karışıklar yüzünden ve Kırım'da yapılan referandum sonucunda Rusya Kırım'ı ilhak etti.

Coğrafya

Ana madde: Ukrayna coğrafyası

603.628 km² (233.062 mi²) yüz ölçümü ve 2.782 km (1.729 mi) kıyı şeridi ile Ukrayna, dünyadaki en geniş 46. ülkedir. Tamamı Avrupa'da olan en geniş ülke ve Avrupa'daki en geniş ikinci ülkedir (Rusya'nın Avrupa'daki bölümünden sonra).

Ukrayna'da coğrafi açıdan Doğu Avrupa ovasının güneybatı kısmını oluşturan ova bölgeleri (toplam alanın %95'i) hâkimdir. Ukrayna'da sıradağlar da mevcuttur. Karpatlar, deniz seviyesinden 2061 m yukarıda yer alan ve Ukrayna'nın en yüksek zirvesinin yer aldığı Hoverla Dağı'nı barındırır. Kırım Dağları'nın en yüksek zirvesi ise Roma-Koş Dağı'nda (1545 m) bulunmaktadır.

Politika

Ukrayna 1991 yılında Sovyetler Birliği'nden ayrıldıktan sonra ekonomik ve siyasal açıdan ciddi problemler yaşadı. İktidarlar için en önemli sorun politik yakınlıkta Rusya ya da Avrupa Birliği arasında tercih yapmaktı. Zira halkın seçimdeki tercihi bu politik duruşa göre şekilleniyordu. Ancak Rusya yanlısı partiler ile Avrupa Birliği yanlısı partilerin toplamda hemen hemen eşit oya ulaşması istikrarlı bir siyasi yapının oluşmasını engelledi.

1994 yılında yapılan ilk çok partili seçimde Komünist Parti %13,6 oy oranıyla galip gelirken, ona en yakın parti %5 oyla Demokratik Blok oldu. Buna karşın Bağımsız adaylar mecliste egemen duruma geldiler.

1998 seçimlerinde ise yine Komünist Parti %24,7 oyla birinci oldu ve Rusya ile birliği savunan diğer partilerle birlikte mecliste hakim konuma geldi. Ancak bu partiler 2004 yılında batı yanlılarının Turuncu Darbesi ile uğraşmak zorunda kaldılar. Bu darbeyle iktidara gelen AB ve batı yanlısı partiler ise 2012 seçimlerinde oy kaybederek iktidarı yine Rusya taraftarlarına bırakmak zorunda kaldılar. Bu istikrarsız ortamda iktidardaki Bölgeler Partisi'nin Avrupa Birliği ile müzakereleri askıya alması ülkede yeni bir siyasi kriz yarattı. 2013 yılında Batı yanlılarının yeni bir darbe girişimi Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in istifasıyla sonuçlandı. Bu gelişmeler de ülkenin fiilî olarak ikiye bölünmesine sebep oldu. Kırım referandumla Rusya'ya katılma kararı alırken, doğuda Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti adıyla iki bağımsız devlet kuruldu.

Politik sistem

Volodımır Zelensky, Ukrayna'nın şimdiki başkanı (20 Mayıs 2019'dan beri)

Ukrayna, üniter bir demokratik parlamenter başkanlık cumhuriyeti ve çok partili bir siyasi sisteme sahip. Ukrayna'da aşağıdaki devlet iktidar kurumları faaliyet göstermektedir: Başkan, yasama organı, yürütme ve yargı. Yürütme organını Bakanlar Kurulu, merkezî yürütme organları ve yerel yürütme organları temsil eder. Meclise, parlamentoya Ukrayna Verkhovna Radası denir. Yargı, Ukrayna Anayasa Mahkemesi ve genel yargı mahkemeleri tarafından temsil edilmektedir - çeşitli davaların genel ve ihtisas mahkemeleri sistemi.

Yasama organı

Ukrayna Anayasası'nın 75. maddesine göre, Parlamento - Ukrayna'nın Verkhovna Radası - Ukrayna'daki tek yasama organıdır [97]. Ukrayna'nın Verkhovna Radası'nın anayasal bileşimi, evrensel, eşit ve doğrudan oy hakkı temelinde 5 yıl boyunca gizli oyla seçilen 450 milletvekilinden oluşuyor. Halkın milletvekillerinin yetkileri Ukrayna Anayasası ve kanunlarıyla belirlenir.

Ukrayna Cumhurbaşkanı

Ukrayna Anayasası'nın 102. maddesine göre, Ukrayna Cumhurbaşkanı devlet başkanı, devlet egemenliği, Ukrayna'nın toprak bütünlüğü, Ukrayna Anayasası'na uyulması, insan ve sivil haklar ve özgürlüklerin garantisidir. Ukrayna Anayasası ve Ukrayna yasalarına dayanarak ve bunlara göre, Cumhurbaşkanı Ukrayna topraklarını bağlayıcı kararlar ve emirler çıkarır. 2019 Ukrayna cumhurbaşkanlığı seçimi sonucunda Volodımır Zelenskyi, 20 Mayıs 2019'dan beri Ukrayna'nın başkanıdır.

İdari bölgeler

Ana madde: Ukrayna'nın idari birimleri

Ukraynanın İdari yapısı
No. İdari Bölgeleri Başkent[14] Yüzölçümü km² Nüfus[15]
1 Çerkası Oblastı Çerkassi 20.900 1.402.900
2 Çernihiv Oblastı Çernigiv 31.900 1.245.300
3 Çernovtsi Oblastı Çernivtsi 8.100 922.800
4 Kırım Özerk Cumhuriyeti Simferopol 26.100 2.033.700
5 Dnipropetrovsk Oblastı Dnipro 31.900 3.567.600
6 Donetsk Oblastı Donetsk 26.500 4.841.100
7 İvano-Frankovsk Oblastı İvano-Frankivsk 13.900 1.409.800
8 Harkiv Oblastı Harkov 31.400 2.914.200
9 Herson Oblastı Herson 28.500 1.175.100
10 Hmelnitski Oblastı Hmelnitski 20.600 1.430.800
11 Kirovograd Oblastı Kirovograd 24.600 1.133.100
12 Kiev Oblastı Kiev 28.100 1.827.900
Kiev Kiev[16] 800 2.611.300
13 Lugansk Oblastı Lugansk 26.700 2.546.200
14 Lviv Oblastı Lviv 21,800 2,626,500
15 Mıkolayiv Oblastı Mıkolayiv 24.600 1.264.700
16 Odessa Oblastı Odessa 33.300 2.469.000
17 Poltava Oblastı Poltava 28.800 1.630.100
18 Rivne Oblastı Rivne 20.100 1.173.300
19 Sumi Oblastı Sumi 23,800 1,299,700
20 Ternopil Oblastı Ternopil 13.800 1.142.400
21 Vinnitsa Oblastı Vinnitsa 26.500 1.772.400
22 Volın Oblastı Lutsk 20.200 1.060.700
23 Zakarpatya Oblastı Ujgorod 12.800 1.258.300
24 Zaporijya Oblastı Zaporijya 27.200 1.929.200
25 Jitomir Oblastı Jitomir 29.900 1.389.500
Sivastopol Sivastopol 900 379.500

Ekonomi

Ana madde: Ukrayna ekonomisi

Tüm SSCB devletlerinde olduğu gibi Ukrayna'da da ekonomi ve üretimin bütün sektörleri başta Rusya olmak üzere diğer Sovyet cumhuriyetlerine bağlıydı. 1991'de SSCB dağıldıktan sonra Ukrayna'da birçok fabrika ve işletme kalmıştı ancak yeni kurulan ülkeler derin ekonomik ve siyasal krizler yaşamakta oldukları için Sovyetler zamanındaki ilişkiler kesilmişti; bu nedenle işletmeler, fabrikalar çalışamıyordu. Yeni piyasa koşullarında ekonominin yeniden yaşama dönüştürülmesi ve canlandırılması yıllar aldı. Haksız özelleştirme sonucu SSCB'den kalan fabrikaların çoğu yeni oligarşinin temsilcilerine neredeyse bedava satılmıştı.

Şimdi Ukrayna'nın ekonomisi canlanmış durumda, çok iyi çalışmaktadır. Ukrayna'da maden kömürü rezervleri çoktur ancak yeni teknolojilerin yetersizliği nedeniyle maden kömürü çıkarımı pek gelişmiş değildir ve ocaklarda sık sık gaz patlamaları meydana gelmektedir. Başlıca ihracatlar, maden kömürü; büyük çaplı borular ve hurda demirdir. Ukrayna'nın tarımı gelişmiştir ancak AB ve WTI (DTÖ) engelleri yüzünden Ukrayna tarım ürünlerini fazla ihraç edememektedir. Doğal gaz konusunda Ukrayna, tüm Avrupa gibi Rusya'ya bağlıdır; petrol konusunda da Rusya'ya ve Asya ülkelerine bağımlılık söz konusudur. Ukrayna'da sıradan yurttaşların yaşam düzeyi orta; yoksul sayılabilen insanların sayısı, tüm nüfusun %0,7'si civarındadır. Aynı zamanda iktidarda bulunanlar (oligarşi) çok zenginlerdir. 2007-2008 başında enflasyon oranları yükselmiştir (2007 - %17; Ocak 2008 - %2,9).Ukrayna'nın gelişmişlik oranı %87,3 tür. Son yıllarda sanayileşme ve teknoloji büyük bir artış göstermiştir. Sonuç olarak Ukrayna, Doğu Avrupa'nın 2. gelişmiş ülkesidir.

2016’da, 2010’dan bu yana ilk kez ekonomi %2’den fazla büyüdü. Dünya Bankası‘nın açıklamasına göre, büyüme 2017’de %2, 2018’de %3,5 olarak öngörülüyor[17].

Demografi

Etnik gruplar

Etnik grup 2001 nüfusu
(bin)		 2001 nüfusu
(%)		 1989 nüfusu
(%)
Ukraynalılar 37541,7 77,8 72,7
Ruslar 8334,1 17,3 22,1
Beyaz Ruslar 275,8 0,6 0,9
Moldovalılar 258,6 0,5 0,6
Kırım Tatarları 248,2 0,5 0
Bulgarlar 204,6 0,4 0,5
Macarlar 156,6 0,3 0,4
Rumenler 151,0 0,3 0,3
Lehler 144,1 0,3 0,4
Yahudiler 103,6 0,2 0,9
Ermeniler 99,9 0,2 0,1
Yunanlar 91,5 0,2 0,2
Tatarlar (Kazan Tatarları) 73,3 0,2 0,2
Çingeneler 47,6 0,1 0,1
Azeriler 45,2 0,1 0
Gürcüler 34,2 0,1 0
Almanlar 33,3 0,1 0,1
Gagavuzlar 31,9 0,1 0,1
Diğer 177,1 0,4 0,4
Ukraynalıların Ukrayna içindeki yaşam alanı

Eski zamanlarda Ukrayna'ya Rutenya da denmiştir. Bilimsel açıdan kabul edilen, en yaygın görüş; Ukraynalıların, Rusların ve Belorusların (Beyaz Rusların), tahminen 14-16. yüzyıllarda Doğu İslav kavimlerinden kaynaklanmış olmaları şeklindedir. Öte yandan, Sovyet kaynakları ve günümüz Rusya Federasyonu'nda kabul edilen kaynaklar, Ukraynalıların ve Belorusların Ruslardan geldiklerini söyler ancak 8-9. yüzyıllarda kurulan, merkezi çağdaş Ukrayna'nın başkenti Kiev'de bulunan ve sonradan Kiev Rus Devleti adı verilen devlette eski Slav kavimlerinin temsilcilerinin yaşadıkları bir gerçektir ve mevcut vakayinamelerde ulus olarak Rus, Ukraynalı adı geçmiyor.

Bu konuda, günümüz Ukrayna'sında yaygın kaynaklar aslında Rusların Ukraynalılardan kaynaklandığını iddia eder. Yaklaşık 14. yüzyıla kadar varlığını sürdüren eski Kiev Rus Devleti'nde yaşayan ulus, Ukraynalılarmış; Moğollar geldikten sonra Ukraynalıların çoğu, Kiev'i terk edip kuzeye doğru göç etmeye başlamış ve sonra, yeni bir devletin başkenti olacak Moskova adlı bir kenti kurmuş. Yeni devletin adı, Moskova Rus Devleti; sonra Rus Çarlığı, sonra da Rus İmparatorluğudur yani bu görüşe göre, günümüzde Moskova'da ve etrafında yaşayan ulus, Kiev'den gelen Ukrayna kökenli ulusmuş; Kiev'de ve Ukrayna'da günümüzde yaşamakta olan ulus ise Ukraynalı ve Moğol-Tatar karışımıymış, diye bir görüş de yaygındır. Ruslar, SSCB zamanında Ukraynalılara yoğun bir şekilde baskı yapmışlar; onlara Rus kültür ve dilini yoğun bir şekilde aşılamışlardır. Öyle ki, Ukraynalıların ayrı bir ulus olduğunu düşünenler hapse atılmış; baskı altına alınmıştır. Yoğun baskılar sonucu Ukraynalılar, ayrı bir ulus olduklarını ayrı bir dil konuştuklarını yıllarca kimseye anlatamamışlardır. Bağımsızlıktan sonra Ukrayna dili resmî dil olmuş, okullarda ve günlük yaşamda Ukrayna dili yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamıştır.

2001 Ukrayna nüfus sayımında etnik dağılım, toplam sayılan 48.457.100 kişi üzerinden değil, yerleşik nüfus olan 48.241.000 kişi üzerinden yapılmıştır.[18]

10 yılda bir yapılması planlanan nüfus sayımı her yıl ertelenmiş, sonunda Devlet İstatistik Hizmetleri tarafından 2016 yılında gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.[19]

Kırım Tatarları

Ana madde: Kırım Tatarları

Kırım Tatarları ya da Kırım Tatar Türkleri, anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım Yarımadası olan ulustur. Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu teşkil ederler.Yoğun olarak Kırım, Özbekistan, Tuna Irmağı'nın Karadeniz'e döküldüğü bölge (Romanya ve Bulgaristan) ve Türkiye'de yaşarlar. Türkiye'de 2 milyondan fazla kişinin Kırım-Tatar kökenli olduğu tahmin edilmektedir.

Kırım Tatarları, II.Dünya Savaşında Ruslar tarafından Almanlarla iş birliği yaptıkları gerekçesiyle Kırım'dan Sibirya'ya ve Orta Asya'ya sürülmüşlerdir. Bu sürgünler esnasında binlerce Kırım Tatarı trenlerle Sibirya'ya giderken soğuk ve açlıktan yollarda ölmüştür; daha sonra Kırım'a dönmelerine izin verilmiştir. Bugün, Kırım Tatarları Kırım nüfusunun yaklaşık %13 kadarını meydana getirmektedirler ve zaman içinde sürgündeki Tatarlar da geri dönerek yoğunluğu arttırmaktadırlar.

Din

Ukrayna, kilisenin devletten ve okuldan ayrıldığı laik bir devlettir. Ukrayna Anayasası, vicdan ve din özgürlüğünü garanti eder. Ukrayna'da baskın din Hristiyanlıktır. Ortodoks Hristiyanlık, ülkede başlıca Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi (Moskova Patrikhanesi) tarafından temsil edilmektedir.

Takipçi sayısı açısından ikinci sırada, pratikte Ortodoksluğun ayin ve manevi geleneklerine benzeyen; ancak Papa ile tam komünyon içerisinde bulunan Ukrayna Yunan Katolik Kilisesi vardır. Protestan Hristiyanlar nüfusun yaklaşık %2'sini oluşturmaktadır. Ukrayna bağımsızlığının başlamasından bu yana sayıları önemli ölçüde artmıştır.

Hristiyanlıktan sonra ikinci büyük din İslam'dır. Ukrayna'da yaklaşık yarım milyon Müslüman yaşamakta olup, bunların yarısından fazlası Kırım Tatarlarıdır.[20]

Kültür

Ana madde: Ukrayna kültürü

Ukrayna gelenekleri, ülkedeki yaygın din olan Hristiyanlıktan etkilenmiştir.

Kurgu

Ukrayna topraklarındaki ilk edebi anıtlar Kiev Rus zamanlarına dayanır ve Rusya'daki tek resmî dil olan Eski Slav dilinde yazılmıştır. Özellikle, "Geçmiş Yılların Hikayesi" ve "Igor'un Alayının Hikayesi" adlı kahramanlık öyküsü ilkleri arasında sayılmaktadır. XV-XVIII yüzyıllar boyunca. edebiyat Latince olarak yaratılmıştır.

Dönüm noktası Ivan Kotlyarevsky'nin yaşayan Ukrayna dilinde yazılmış şiiri "Aeneid" in yayınlanmasıydı. Bu, daha sonra Taras Shevchenko, Lesya Ukrainka, Ivan Franko ve diğerleri gibi kelimenin sanatçıları sayesinde gelişen modern Ukrayna dilinin gelişiminin başladığı yerdir.

Mutfak

Borsch geleneksel Ukrayna yemeklerinden biridir

Ukrayna mutfağı - uzun bir geçmişi olan ve çeşitliliği ile ünlü ulusal bir mutfak, yüzlerce tarif var: pancar çorbası ve donut, palyan ve köfte, köfte ve sosis, pişmiş ve meyve ve ballı içecekler, Ukrayna'nın çok ötesinde. Ukrayna pancar çorbası gibi bazı yemeklerin uzun bir geçmişi vardır.

Ukrayna mutfağının birçok özelliği, büyük çoğunluğu zor tarımla uğraşan insanların yaşam tarzından kaynaklanıyordu. Sıkı çalışma, doyurucu, yüksek kalorili yiyecekler gerektiriyordu. Bu nedenle, Ukrayna mutfağı, proteinler, yağlar ve karbonhidratlar açısından zengin yemekler ile karakterizedir. Ulusal karakterin kaprisleri bu yemeğin lezzetli olmasını istedi. Bu nedenle, çoğu yemek karmaşık bir bileşen seti ile karakterize edilir (evet, pancar çorbasında 20'ye kadar vardır) ve ayrıca ürünlerin ısıl işleminin çeşitli yöntemlerinin bir kombinasyonu (kızartma, pişirme, pilaki, pişirme). Bu teknoloji Ukrayna mutfağının eşsiz lezzetini, aromasını ve suyunu belirler.

Müzik

Ukrayna kültürünün mirası hem halk hem de profesyonel müziktir. Ukrayna halk müziği türler çeşitlidir ve takvim ve aile ritüel şarkıları, serf ve asker yaşamı şarkıları, kobza veya bandura eşliğinde yapılan tarihi şarkıların yanı sıra topluluk müziği ("üçlü müzik") içeren güçlü bir enstrümantal müzik katmanı içerir. ve çeşitli rüzgar (flüt), tel (keman) ve perküsyon (tef) enstrümanlarının yanı sıra çoban ısınmalarını (özellikle Batı Ukrayna'nın orijinal enstrümanları - davul, trembita) kullanır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Law of Ukraine "On Principles of State Language Policy" (Current version — Revision from 01.02.2014)". Document 5029-17, Article 7: Regional or minority languages Ukraine, Paragraph 2. Zakon2.rada.gov.ua. 1 Şubat 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2014. 
  2. ^ a b c d "Report for Selected Countries and Subjects". World Economic Outlook Database. International Monetary Fund. Ekim 2013. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013. 
  3. ^ "Gini index". World Bank. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  4. ^ "2013 Human Development Report Statistics" (PDF). Human Development Report 2013. United Nations Development Programme. 14 Mart 2013. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mart 2013. 
  5. ^ "Рішення Ради: Україна 30 жовтня перейде на зимовий час " Події " Україна " Кореспондент". Ua.korrespondent.net. 7 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2011. 
  6. ^ "Чисельність населення (за оцінкою) на 1 листопада 2017 року та середня чисельність у січні-жовтні 2017 року". www.ukrstat.gov.ua. 14 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018. 
  7. ^ "The World Factbook – Ukraine". Central Intelligence Agency. 7 Ocak 2014. 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2014. 
  8. ^ tartışmalı Kırım ve Sivastopol toprakları hariç
  9. ^ Chin, Richard (2011). Global Clinical Trials (İngilizce). Elsevier. s. 345. ISBN 0-12-381537-1. 
  10. ^ Evans, Chandler (2008). Future of Google Earth (İngilizce). BookSurge. s. 174. ISBN 1-4196-8903-7. 
  11. ^ "Basic facts about Ukraine". Ukrainian consul in NY. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2010. 
  12. ^ IISS 2010, pp. 195–197
  13. ^ Третій_Універсал Української Центральної Ради. 
  14. ^ Başkent sözü Kırım için olduğu gibi, bir yönetim merkezini belirtebilir. Yönetim merkezi terimi, oblastlar (bölgeler) içindir.
  15. ^ Nüfus bilgisi 2001 Ukrayna Nüfus Sayımı’na göredir. Bkz: Nüfus bilgisi 12 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ Kiev ili, idarî olarak Kiev Oblastı’ndan soyutlanmış, ayırılmıştır. Kiev, Ukrayna’daki iki özel statüye sahip şehirden birisidir. Diğer şehir Kırım’da bulunan Sevastopol’dur.)
  17. ^ "Ukrayna'da İş". 5 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2017. 
  18. ^ "2001 Ukrayna nüfus sayımı". 17 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. 
  19. ^ "Census of the population is transferred to 2016". Dzerkalo Tzhnia. 20 Eylül 2013. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. 
  20. ^ "2012 Report on International Religious Freedom - Ukraine". United States Department of State. 20 Mayıs 2013. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2013. 

Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Ukrayna
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisözlük'te ara Vikisözlük'te tanımlar
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Hükûmet
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ukrayna&oldid=24800557" sayfasından alınmıştır