Tanah

Tanah

Tanah, bazen İbrani Kutsal Kitabı veya Mikra (İbranice: מִקְרָא‎), Yahudilikte en büyük ve tek kutsal kitap kabul edilen, Tevrat ve Zebur'u kapsayan İbrani Kutsal Metinlerinin kanonik bir koleksiyonudur. İçeriğinin tamamına yakını Kutsal İbranice ile yazılmıştır (birkaç Kutsal Aramice ile yazılmış bölümler hariç).

Hristiyanlarca da kutsal kabul edilir, bununla birlikte Hristiyanlar Tanah'ı Eski Ahit olarak anar ve farklı şekillerde yorumlarlar. Eski Ahit, Hristiyanlığın kutsal kitabı Kitab-ı Mukaddes'in ilk kısmını meydana getirir. İslamiyet'te Tanah'ın sadece Tevrat ve Zebur bölümleri kutsal kabul edilir ancak bunların Tanrı tarafından -sırası ile- Musa ve Davud peygamberlere indirildiğine ve insanlar tarafından tahrif edildiğine inanılır. Tanah'ı meydana getiren kitapçıkların (bölümlerin) çoğu İbranice olarak, bir kısmı ise Aramice olarak yazılmıştır. MÖ 1200 ila MÖ 100 yılları arasında yazıldığı kabul edilmektedir. İbrahimî dinlerde Tanrı'nın Musa (Moşe) ile bir ahit yaptığı kabul edilir. Hristiyanlar Tanrı'nın İsa ile yeni bir antlaşma yaptığına inandıklarından Tanah'ı Eski Ahit olarak adlandırırlar. Yahudiler İsa'nın mesihliğini veya peygamberliğini kabul etmezler. Yeni Ahit'i kutsal kitap kabul etmez, Tanah'a Eski Ahit denmesini uygunsuz bulurlar. Eski Ahit ile Tanah arasındaki başlıca fark kitapların sıralanışı ve isimleridir.

Köken bilimi

"TaNaH" (תנ"ך) sözcüğü, Yasa (Tora), Peygamberler (Neviim), ve Yazılar (Ketuvim) bölümlerinin baş harflerinin (TNK) bir araya gelmesiyle oluşmuştur.

Not: İbranice'de K harfi ortada ve sonda kullanıldığı zaman H olur.

Bölümleri

Tanah, Musevilikte şu üç ana kısma ayrılır:

1. Tora (תורה) (Tevrât): Şeriat, Yasa veya Pentateuk olarak da bilinir. Beş kitaptan meydan gelir: Tekvin (Bereşit, Yaratılış), Çıkış (Şemot, Mısır'dan Çıkış), Levililer (Vayikra), Sayılar (Bamidbar), Tesniye (Devarim, Yasa'nın Tekrarı).

2. Neviim (נביאים) (Peygamberler): İlk ve son peygamberler denilir. 21 kitaptan meydana gelir. İlk Peygamberler; Yeşu, Hakimler, 1. Samuel, 2. Samuel, 1. Krallar, 2. Krallar. Son Peygamberler; Yeşaya, Yeremya, Hezekiel, Hoşea, Yoel, Amos, Obadya (Ovadya), Yunus, Mika, Nahum, Habakkuk, Tsefanya (Sefanya), Hagay, Zekeriya, Malaki.

3. Ketuvim (כתובים) (Yazılar): Bilgesel, tarihsel ve şiirsel bölümler. 13 kitaptan meydana gelir. Mezmurlar (Zebur), Süleyman'ın Özdeyişleri, Eyüp, Ezgiler Ezgisi, Rut, Yeremya'nın Mersiyeleri (Ağıtlar), Vaiz, Ester, Daniel, Ezra (Üzeyir), Nehemya, 1. Tarihler, 2. Tarihler.

11. yüzyıla ait bir Tanah sayfası

İlgili filmler

• The Ten Commandments (On Emir), (1923) Fragman5 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'Samson and Delilah', (1923)
• 'Noah's Ark', (1928)
• 'Esther' (1948)
• 'Samson and Delilah', (1949)
• The Ten Commandments (On Emir), (1956) Fragman10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'Solomon and Sheba', (1959) Fragman30 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'David and Goliath', (1960)
• 'Esther with The King', (1960)
• 'Sodom and Gomorah', (1962)
• 'The Bible', (1966) Fragman30 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'The Thirteenth Day: The Story of Esther' (1979)
• 'King David', (1985)
• 'Esther' (1986)
• 'Abraham', (1994) Richard Harris
• 'Joseph', (TV, 1995) Ben Kingsley Fragman8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'Moses', (TV, 1995) Ben Kingsley
• 'Samson and Delilah', (TV, 1996) Dennis Hopper
• 'The Prince of Egypt', (Anime, 1998) Fragman19 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'Noah's Ark', (TV, 1999)
• 'Esther' (TV, 1999)
• 'Joseph: King of Dreams', (Anime, 2000) Fragman27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'One Night With The King', (2006) Fragman1 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 'The Ten Commandments' (Anime, 2007) Fragman30 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

• Eski Ahit
• Talmud