Palmer numaralandırma yöntemi
Palmer numaralandırma yöntemi (Ohio'da bir diş hekimi olan Dr. Corydon Palmer'e ithafen) belirli bir dişten bahsetmek için diş hekimlerince kullanılan bir sistemdir. Ayrıca Askeri Sistem olarak da bilinir. Her ne kadar FDI Dünya Diş Hekimleri Birliği numaralandırması yerini alsa da, Birleşik Krallık'ta diş hekimliği öğrencileri ve pratisyenler tarafından çoğunlukla tercih edilen yöntem olmaya devam ediyor.
1861'de Zsigmondy köşeleri kullanılarak dişlerin hangi çeyrekte olduklarını kaydeden Macar diş hekimi Adolf Zsigmondy tarafından geliştirilmesine ithafen aslında "Zsigmondy sistemi" denilir. Orta hattan uzaklaşan sırayla, kalıcı (yetişkin) dişler 1'den 8'e kadar rakamlarla numaralandırılır ve süt dişleri (geçici, dökülen, bebek, primer de denir) önce roma rakamları I, II, III, IV, V kullanılarak bulunduğu çeyreğin sembolü ile gösterilmiş daha sonra Palmer roma rakamlarını A, B, C, D, E gösterimine çevirmiştir. Bu işleri daha basit hale getirmiş ve çevirme sırasında ortaya hata çıkma olasılığını düşürmüştür.
Palmer numaralandırması dişin hangi çeyrekte olduğunu gösteren sembolleri (┘└ ┐┌) ve orta hattan uzaklığını gösteren sayıları içerir. Yetişkin dişleri 1-8 arasındaki rakamlarla, süt dişleri A-E arasındaki harflerle gösterilir. Her sol ve sağ maksiller orta kesici de 1 sayısı ile gösterildiğinden sağdakinin gösteriminde sayının alt tarafında "┘", soldakininde ise "└" sembolü vardır.
Kod tablosu
Tablonun yönü geleneksel olarak "diş hekiminin bakış açısına göre" belirlenir, yani hastanın sağı numaralandırmanın solundadır. Tablonun "sağı" ve "solundan" kasıt hastanın sağı ve soludur.
| Kalıcı Dişler | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| üst sağ | üst sol | ||||||||||||||
| 8┘ | 7┘ | 6┘ | 5┘ | 4┘ | 3┘ | 2┘ | 1┘ | └1 | └2 | └3 | └4 | └5 | └6 | └7 | └8 |
| 8┐ | 7┐ | 6┐ | 5┐ | 4┐ | 3┐ | 2┐ | 1┐ | ┌1 | ┌2 | ┌3 | ┌4 | ┌5 | ┌6 | ┌7 | ┌8 |
| alt sağ | alt sol | ||||||||||||||
| Süt Dişleri | |||||||||||||||
| üst sağ | üst sol | ||||||||||||||
| E┘ | D┘ | C┘ | B┘ | A┘ | └A | └B | └C | └D | └E | ||||||
| E┐ | D┐ | C┐ | B┐ | A┐ | ┌A | ┌B | ┌C | ┌D | ┌E | ||||||
| alt sağ | alt sol | ||||||||||||||
Yazılı diş notlarından elektronik kayıtlara geçiş ile birlikte, karşılaşılan sembolleri üretmekte bazı zorluklar ortaya çıkmıştır. Standart bir klavyede 'taksim' ve 'ters taksim' kullanılarak oluşturulan sembollerin sayıların önüne veya arkasına yerleştirilmesi ile birlikte çok basit düzeyde yaklaşık gösterimler elde edilebilir; şöyle ki 3/ - 3┘ ve /5 - /5 is ┌5.
Daniel Johnson, Palmer diş numaralandırma yöntemini TrueType ile birleştirerek FreePalmer yazı tipini ortaya koymuştur. Bu adresten indirilebilir: "FreePalmer TrueType Yazı Tipi". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017. GPL 3 lisansı altındadır. Bu yazı tipi FreeSans'dan gelir ve ait olduğu proje "Freefont projesidir". 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017. OpenOffice'de çalışırken alınmış bir ekran görüntüsü burada görülebilir: "FreePalmer OpenOffice'de". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017. El yazısı Palmer gösterimine karşılık gelen çizgileri üretebilen bir türev yazı tipi buradan indirilebilir, "FreePalmerMP7 TrueType Font". 20 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
Palmer numaralandırma yönteminin avantajlarından biri dişlerin haritasına benzeyen grafik görüntüleri üretebilmesidir; böylece eğer istenirse diş transpozisyonları ve edentüloz boşluklar kolayca tasvir edilebilir. Mesela süpernümerer dişler ya da köprüleri belirtmek için fazladan yeni harflerin veya sembollerin ortaya koyulması mümkündür. Ancak FDI sistemi gibi sadece sayılardan oluşan bir yöntemde bunu yapmak kolay değildir.
Victor Haderup numaralandırması (Danimarkalı varyantı)
Danimarkalı diş hekimi Victor Haderup, (┘└ ┐┌) sembolleri yerine sayıların önüne ya da arkasına koyulabilen artı/eksi işaretlerinin kullanıldığı bir Palmer numaralandırması varyantı buldu. Artı (+) işareti üst konumu anlatırken eksi (-) işareti alt konumu anlatır. İşaret sayıdan önce kullanılırsa sol, sayıdan sonra kullanılırsa sağ anlamına gelir. Örneğin -6, sol alttaki 6. dişi gösterir yani mandibular birinci azı dişi.
Ayrıca bakınız
- Diş numaralandırma
- FDI Dünya Diş Hekimleri Birliği numaralandırması
- Üniversal numaralandırma sistemi
Kaynakça
- Bunn S (19 Mayıs 2006). "Tooth Numbering". 28 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2010.
- Palmer notation (Son erişim tarihi: 23. Aralık 2017)