Nikolayevsk Olayı
Nikolayevsk Olayı (Japoncası: 尼港事件, Nikō Jiken), Rus İç Savaşına İtilaf Devletlerinin müdahalesi sırasında 1920 yılının Şubat ve Mart ayları içerisinde olan ve Rusya’nın Uzakdoğu bölgesindeki Amur Nehri üzerindeki Nikolayevsk kasabasında yüzlerce Japon vatandaşının öldürülmesiyle sonuçlanan olay.
Arka plan
Rus İç Savaşına Beyaz Ordu lehine müdahale eden İtilaf Devletleri, Sibirya Müdahalesi olarak adlandırılan harekâtla Rusya’nın Uzakdoğu bölgelerine asker çıkartırlar. Bu kapsamda bölgeye asker gönderen Japonya ise kendi amaçları doğrultusunda davranmaktadır. Japonya bölgede kalıcı olarak kendisine bağlı bir paravan devlet kurmak istemektedir. Eylül 1918’de Japon Ordusuna bağlı askerler Amur Nehri üzerindeki Nikolayevsk kasabasını işgal ederler. Bölge Beyaz Ordu komutanlarından Ataman Semyonov tarafından kontrol edilmektedir. Özellikle Japonlar ve onlara bağlı Semyonov önderliğindeki Kazaklar bölgede sıklıkla yağma ve katliamlar düzenlemektedir. Rus İç Savaşında Kızılordu Beyazlara karşı başarılar kazanmaya başladıkça Beyazların hakim olduğu bölgelerde Bolşevik yanlısı ayaklanmalar çıkmaktadır. Şubat 1920’ye gelindiğinde kasabada 350 Japon askerinin yanı sıra Japon Ordusu ile bölgeye gelen 450 sivil de bulunmaktadır. Ayrıca Beyaz Orduya mensup yaklaşık 300 asker de orada konuşlanmıştır. Kasabanın nüfusu ise yaklaşık 15 bindir.
Olay
Ocak 1920’de bölgede aktif olan ve Bolşeviklerle temas halinde olsa da resmen Kızılorduya bağlı olmayan ve anarşist Yakov Triapitsyn komutasındaki yaklaşık 4 bin partizan kasabayı kuşatır. 24 Şubat günü kasabadaki Japon komutan etrafının çevrildiğini görüp yardımın da ulaşmayacağından emin olduktan sonra partizanların ateşkes bayrağı altında kasabaya girmelerine izin verir. Ancak partizanlar kasabadaki Beyaz Ordu askerlerini yakalayıp idam etmeye başlayınca Japonlar olaya müdahil olacak ve 12 Mart günü partizanlara saldıracaktır. Ancak saldırı başarısız olacak ve 122 Japon sivil hariç tüm Japon askerleri öldürülecektir. Mayıs ayına gelindiğinde kasabaya yaklaşan büyük bir Japon kuvvetini fark eden Triapitsyn kalan Japon esirlerini de idam eder ve kasabayı yakarak geri çekilir.
Sonrası
Rus İç Savaşı sırasında Bolşevik karşıtlarını aktif olarak desteklediği için diplomatik alanda zayıf olan Japon hükümeti Moskova yönetimini protesto edecek, Bolşevik hükûmet Triapitsyn’i yakalayıp idam etse de yapılanları yeterli görmeyecektir. Japonya Sahalin Adalarının kuzeyini işgal edecek ve Sovyetler Birliğinin resmen tanınma sürecini 1925 yılına kadar geciktirecektir.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Hara, Teruyuki. Niko Jiken no Shomondai (Problems in the Incident at Nikolaevsk-na-Amure) // Roshiashi Kekyuu, 1975, No. 23.
- Gutman, Anatoly. Ella Lury Wiswell (trans.); Richard A. Pierce (ed.) The Destruction of Nikolaevsk-on-Amur, An Episode in the Russian Civil War in the Far East, 1920. Limestone Press (1993). ISBN 0-919642-35-7
- White, John Albert. The Siberian Intervention. Princeton University Press (1950)