Manastır Muharebesi
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Mart 2012) |
| Manastır Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Sırbistan Krallığı |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
General Petar Bojovic |
Halepli Zeki Paşa Fethi Paşa (ölü) Cavid Paşa Kara Said Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 108,544[2] | 38,350[3] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
539 ölü 2121 yaralı[4] |
1,000 ölü 2000 yaralı[4] | ||||||
Manastır Muharebesi,[5] bugünkü Makedonya'daki Manastır şehri yakınlarında[6] Birinci Balkan Savaşı sırasında 16-19 Kasım 1912 tarihinde gerçekleşmiş bir muharebedir.[7]
Muharebe
16-17 Kasım
Kumanova Muharebesi'nde yenilen Vardar ordusu Manastır ve çevresinde tekrar toplanmaya çalışıyordu.Bununla birlikte Pirlepe Muharebesi'ni kaybetmişti. Sırp 1. ordusu buradaki son Osmanlı savunma hatlarına saldırıya geçtiğinde yoğun Osmanlı topçu ateşine maruz kaldı ve bunun üzerine kendi topçularının cepheye gelmesini bekledi. Osmanlı Vardar Ordusu komutanı Zeki Paşa'nın planı, sol kanattaki 6. kolordusunu Serpiçe Oblakova yönünden taarruza kaldırıp Pertilip Han mevziinin arka hatlarından Sırpları kuşatmaktı. Sağ kanat ve merkezde ki; 7. Kolordu ve 5. kolordu da, Osmanlı sol kanadındaki 6. kolorduya savunmada kalıp karşı saldırılar yapıp çevirme harekâtı başarılı olana kadar dayanarak yardım edecekti.
Ancak Osmanlıların aleyhine olan faktörler çoktu düşmanın yavaş ve tedbirli ilerlemesi kuşatma harekâtı yapılmasını da 17 Kasım'a kadar geciktirdi yine 17 Kasım'da yağan yağmur Osmanlı kuvvetlerinin ilerlemesini kaçınılmaz şekilde yavaşlattı, dahası Sırp 1. Ordusu kalabalık ve teçhizat yönünden üstün Osmanlı ordusuna göre önceden kazandığı Kumanova gibi muharebelerle de morali aşırı derecede güçlü durumda idi. Yine Sırplar şehir ve çevresindeki çeşitli Sırp ve Bulgar çeteleri ayaklandırmış ve bu çetelerde Osmanlı hareketleri konusunda bilgi veriyordu,bunun yanında Sırplar Osmanlı sol kanadını izlemeye elverişli hakim mevkiilere de kuvvetlerini yerleştirmişti.[8] Sonuçta bu harekâtın sayıca ve top yönünden Osmanlı Ordusundan kat ve kat daha fazla Sırp ordusu karşısında başarısız olma riski çok yüksekti.
17 Kasımda 6. kolordu, buna rağmen plana uygun şekilde ilerlemeye çalıştı, ancak Estroveje-Oblakova yakınlarında Sırp Morava tümeninin karşı saldırıları ve ağır Sırp direnişi ile durduruldu. 6 kolorduya yardım olarak 13. tümen de bölgeye gönderilip saldırılara devam edilmesi kararlaştırılmıştı ancak sırpların ayaklandırdığı Manastır'daki Makedon,Sırp, Bulgar çeşitli Hristiyan çeteleri yüzünden; 13. Nizamiye tümeni 6. kolordu komutanı Cavid Paşa tarafından şehre hakim olmak, asayişi sağlamak için geri gönderilmek zorunda kaldı. Bu da Osmanlıları iyice zora düşürdü ve savunma gücünü düşürdü, Sırpların toplanmasına savunmalarını güçlendirmelerine imkân tanıdı.[8] Osmanlı saldırılarıda karanlık iyice çökünce 6. kolordunun Lera-Lamna-Sepice yoluna çekilmesi ile başarısız oldu.[9]
18-19 Kasım
Bu başarısız Osmanlı saldırına rağmen ertesi günde 6. kolordunun plana göre saldırıları sürdü. Ancak Osmanlı ordusu Kumanova muharebesi gibi çeşitli muharebelerde toplarını terk ettiğinden Anadolu bağlantısı kesildiğinden topçu yönünden durumu kötüydü. 18 Kasım'da ulaşan toplarla Sırplar topçu kuvvetleri yönünden Osmanlıdan iyice üstün hale geldiler. Yaklaşık Türk Topçusunun 5 katı büyüklüğünde 200'e yakın topla Sırp topçusu saldırıya başlayıp Osmanlı topçusunu susturdu[7], zaten sayıca 2 katından fazla askere sahip Sırplar Türk hatlarına baskı yapmaya başladı ve sağ kanattan 7. ve 5. kolordulara büyük bir saldırı başlattı.
Osmanlı Ordusunun 7. kolordusu bozulmaya başlayınca kolordu komutanı Fethi Paşa bir bölük komutanı gibi morali bozulan askerlerinin başında en ön hatlarda Sırplarla çarpışmaya katıldı ancak bu kahramanlığı bir işe yaramadı ve Koçiştepe mevkiinde Sırp tüfek ateşi ile öldürüldü.[9] Türk sağ kanadı çökmeye başlayınca zaten ilerleyemeyen sol kanattan yapılan hücumlar tamamen yarar sağlamaz hale geldi. Sol kanatta iyice gerilemeye başladı ve Osmanlı Ordusu tamamen geri hatlarda savunmaya çekilmek zorunda kaldı, stratejik mevziiler Sırpların eline geçti.
Ardından 18-19 Kasım gecesi Zeki Paşa Sırp Ordusunun şehri alacağını ve yenilginin artık kaçınılmaz olduğunu anlayıp ordusuna güney batı yönüne geri çekilme emri verdi.[9] 19 Kasım Sabahı Sırplar Manastır'a girdiler. Sırplar bunun ardından sembolik açıdan önemli Ohri şehri dahil bütün güneybatı Makedonya'yı ele geçirdi.[10][11] Vardar ordusundan arta kalan birlikler Arnavutluk'a çekildi.
Savaş sonrası
Osmanlı Ordusunun Kumanova Muharebesindeki hatalarını ısrarla sürdürmesi, savunma harekâtı yerine kendisinde silah ve teçhizat yönünden üstün Sırp Kuvvetlerini çevirme harekâtına girişmesi kaybedilen topların yerinin doldurulamaması ve Ordudaki demoralizasyon savaşın Osmanlı aleyhine sonuçlanmasındaki etkenlerden biridir. Bunun yanında 9 Kasımda Yunan ordusuna kurşun bile atmadan teslim edilen Selanik şehri yüzünden zaten Sırp kuvvetlerin üstüne serbest kalan 35.000 Yunan askerinin de Vardar Ordusuna karşı Manastır'a gönderilmesi de söz konusuydu. Manastır Muharebesi sonrası, Makedonya'da 5 asır süren Osmanlı hakimiyeti sona erdi. Sırp 1. Ordusu Birinci Balkan Savaşında savaşmayı sürdürdü. Bu noktada bazı Sırplar 1. Ordunun Vardar ovası boyunca Selanik'e kadar ilerlemesini istiyorlardı. Voyvoda Putnik bunu reddetti. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile çıkabilecek bir savaş Adriyatikte ki Sırp varlığını tehdit ediyordu. Sonrasında Bulgarlar ve Yunanlar Selanik'te idi ve Sırp güçleri bu bölgedeki karmaşık bir durumdan sıyrılmıştı.[10]
Kaynakça
- ^ Macedonia: warlords and rebels in the Balkans - Page 29 by John Phillips
- ^ Hall, Richard C., The Balkan Wars, 1912-1913, (Routledge, 2000), 51.
- ^ Hall, 51.
- ^ a b Hall, 52.
- ^ Dupuy, R. Ernest, and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, 4th Ed.,(HarperCollins Publishers, 1993), 1016.
- ^ Hall, 50-51.
- ^ a b NYTimes Battle Raging At Monastır başlıklı 16 Kasım 1912 tarihli haber Yazıda Sırpların 100.000 kişi ve ağır toplarında dahil olduğu 200 topla Manastır'a saldırdığı belirtilirken türklerin gücü 45.000 asker ve 40 top olarak gösterilmektedir.
- ^ a b Makedonca Vikipedi
- ^ a b c Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-97888-5 sayfa:191-192
- ^ a b Hall, 45-68.
- ^ Nytimes 19 Kasım 1912 tarihli haber