Kaya güvercini
| Kaya güvercini | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
,_Palacio_de_Nymphenburg,_M%C3%BAnich,_Alemania01.JPG) Erişkin erkek kaya güvercini
| ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Kaya güvercini, yabani güvercin ya da bayağı güvercin (Columba livia) Güvercingiller (Columbidae) familyasında yer alan bir kuştur.[2] Günlük konuşma dilinde bu kuş yalnızca "güvercin" olarak anılır.
Evcil güvercin bu türden gelmektedir. Doğaya kaçan evcil güvercinler dünya üzerinde yabani güvercin popülasyonunu artırmaktadır.[3]
Kaya güvercinleri her iki kanadında iki siyah çubuk dışında soluk gri renklidir. Ancak evcil güvercinler renk ve desen olarak çok farklılıklar gösterirler. Dişi ve erkek arasında çok az farklılık vardır.[4] Tür genellikle tek eşlidir ve her ailenin iki yavrusu vardır. Ebeveyn yavruların bakımını bir süre birlikte gerçekleştirir.[5]
Habitatları açık ve yarı açık alanlardır. Yaban ortamında kayalıklar yuvalama ve üreme için kullanılır. Kökeni Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya'nın batısına dayanan kaya güvercini dünya üzerinde şehirlere yerleşmiştir. Dünya popülasyonu çok büyüktür, yalnızca Avrupa'da 17 ila 28 milyon arasında oldukları tahmin edilmektedir.[6]
Taksonomi
Kaya güvercini ilk olarak Johann Friedrich Gmelin tarafından 1789'da tanımlanmıştır.[7] Cins adı olan Columba Latince "güvercin, kumru" demektir.[8] Latinceye Grekçe κόλυμβος (kolumbos), "dalgıç" ve κολυμβάω (kolumbao), "dalmak, yüzmek" sözcüklerinden geçmiştir.[9] Aristofanes ve diğer Antik Yunan yazarlar bu kuştan havada yüzer gibi hareket ettiği için κολυμβίς (kolumbis), "dalgıç" olarak söz ederler. Epitet ise Latince "mavimsi" anlamına gelen livor sözcüğünden türetilmiştir.[10] Columba cinsinde sınıflandırılan en yakın akrabası Columba rupestris türüdür, daha sonra Columba leuconota, Columba guinea ve Columba albitorques türleri gelir.[11]
Alt türler
Kaya güvercininin on iki alt türü tanınmaktadır:[11]:176–179
- C. l. livia, Avrupa'nın batısı ve güneyinde, Afrika'nın kuzeyinde, Asya'da Kazakistan'ın batısından Kafkasların kuzeyine, Gürcistan'da, Kıbrıs'ta, Türkiye'de, İran'da ve Irak'ta bulunur.
- C. l. atlantis (Bannerman, 1931) Madeira, Azorlar ve Cape Verde'de bulunur, damalı üst tüyleri, kanatlardaki soluk siyah çubukları ile oldukça değişken bir alt türdür, soyu büyük bir olasılıkla kaçmış evcil güvercinlere dayanmaktadır.
- C. l. canariensis (Bannerman, 1914) Kanarya Adaları'nda bulunur. Ana alt türe göre daha küçük ve daha koyu renklidir.
- C. l. gymnocyclus (Gray, 1856) Senegal ve Gine'den Gana, Benin ve Nijerya arasındaki bölgede bulunur. Ana alt türden daha küçük ve çok daha koyu renklidir. Kafası, kıçı ve kalçaları hemen hemen siyah renklidir, sırtı beyaz ve ensesindeki yanardöner tüyler başına kadar çıkar.
- C. l. targia (Geyr von Schweppenburg, 1916) Sudan'ın doğusunda Sahra Çölü'nün dağlarında yaşar. Ana alt türden biraz küçüktür, rengi benzer ama sırtı beyaz yerine omuz tüyleri ile aynı renktedir.
- C. l. dakhlae (Richard Meinertzhagen, 1928) yalnızca Mısır'ın ortasında iki vahada bulunur. Ana alt türe göre daha küçüktür ve daha soluk renklidir.
- C. l. schimperi (Bonaparte, 1854) Nil Deltasının güneyinden Sudan'ın kuzeyine kadar olan alanda yaşar. C. l. targia alt türüne benzer ancak sırt tüyleri daha soluktur.
- C. l. palaestinae (Zedlitz, 1912) Suriye'den Sina Yarımadası ve Arabistan'a kadar olan bölgede yaşar. C. l. schimperi alt türünden biraz büyüktür ve tüyleri daha koyudur.
- C. l. gaddi (Zarodney & Looudoni, 1906), Azerbaycan ve İran'dan Özbekistan'a kadar olan bölgede yaşar. C. l. palaestinae alt türünden daha büyük ve daha soluk renklidir.
- C. l. neglecta (Hume, 1873), Orta Asya'nın doğusundaki dağlarda yaşar. Boyut olarak ana alt türe benzer ancak boynundaki yanardöner tüyler daha parlak ve yaygındır.
- C. l. intermedia (Strickland, 1844) Sri Lanka ve Hindistan'da C. l. neglecta alt türünün Himalaya yaşam alanının güneyinde yaşar. Bu alt türe benzer ancak daha koyudur ve sırtındaki kontrast renk daha az belirgindir.
- C. l. nigricans (Buturlin, 1908) Moğolistan'da ve Çin'in kuzeyinde yaşayan değişken alt türün soyu muhtemelen kaçmış evcil güvercinlerden gelmektedir.
Kaynakça
- ^ "Columba livia". Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi. Erişim tarihi: 2008-02-23.
- ^ "15. Ordo (Takım): Columbiformes (Güvercinler)". Canlılar Dünyası. TÜBİTAK. 2002. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018.
- ^ Blechman, Andrew (2007). Pigeons-The fascinating saga of the world's most revered and reviled bird. St Lucia, Queensland: University of Queensland Press. ISBN 978-0-7022-3641-9. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018.
- ^ "Rock Pigeon". All About Birds. Cornell Laboratory of Ornithology. 16 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2008.
- ^ Levi, Wendell (1977). The Pigeon. Sumter, S.C.: Levi Publishing Co, Inc. ISBN 0-85390-013-2.
- ^ BirdLife International (2016). "Columba livia". IUCN Red List of Threatened Species. Cilt 2016. IUCN. s. e.T22690066A86070297. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22690066A86070297.en. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017.
- ^ J.F. Gmelin'in baskısı olan Linneaaus'un Systema Naturae eseri Leipzig'de 1788-93 arasında yayımlanmıştır.
- ^ James A. Jobling. Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Bloomsbury Publishing s. 114 1408125013
- ^ Liddell, Henry George; Scott, Robert (1980). A Greek-English Lexicon (Abridged Edition). Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 0-19-910207-4.
- ^ Simpson, D.P. (1979). Cassell's Latin Dictionary (5. bas.). Londra: Cassell Ltd. s. 883. ISBN 0-304-52257-0.
- ^ a b Gibbs, David; Barnes, Eustace; Cox, John. Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World. Birleşik Krallık: Pica Press. ISBN 1-873403-60-7. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018.