I. Aleksios (Trabzon imparatoru)

I. Aleksios Megas Komninos ya da Aleksios I Comnenus (Yunanca: Αλέξιος Α΄ Μέγας Κομνηνός, Aleksios I Megas Komnēnos; yaklaşık 1182 - 1 Şubat 1222), 1204 yılından 1222 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun ilk imparatoru. Manuil Komninos ile III. Giorgi'nin kızı Rusudan'ın en büyük oğludur. Böylece Bizans İmparatoru I. Andronikos'un torunudur. Andronikos tahtan alınıp, 1185 yılında öldürüldü. Manuil aynı zamanda kör edildi ve sonrasında tarihi kayıtlarda ismi geçmemesine istinaden muhtemelen öldürüldü. Geride iki çocuk bıraktı: Aleksios ve David. Anneleri Rusudan onları Gürcistan ya da Karadeniz'in güney sahillerine kaçırdı.

İmparatorluğun kurulması

Nisan 1204 tarihinde, Dördüncü Haçlı Seferi, Konstantinopolis'i almadan önce, 22 yaşında Aleksios, teyzesi Gürcü Kraliçesi Tamar'ın sağladığı birliklerle Trabzon'u ele geçirdi.

Komninos Hanedanı, Karadeniz'de eskiye dayalı uzun süreli ilişkiler nedeniyle sevilmekteydiler. Büyükbabası Andronikos, Trabzon ile Sinop arasına Oinaion kalesini yaptırmıştı. Erkek kardeşi David, Gürcüler ve yerel tüccarların yardımı ile Kastamonu da dahil olmak üzere Pontus ve Paflagonya bölgelerinin efendisi ilan edildi. David, Konstantinopolis'e giden yol üzerindeki Herakleia Pontike'yi bile fethetmiştir.

Aleksios, Roma İmparatoru ve Büyük Komninos (Yunanca: Μέγας Κομνηνός, Megas Komnēnos) unvanlarını almıştır fakat bu unvan Georgios Akropolitis'in vakayinamelerine kadar görülmemektedir. Yuhannes Bessarion'un Bizans tarihinde yazdığına göre bu unvan ve Trabzon hanedanı en az 257 yıl ve daha uzun sürmüştür. Yeni devlet, Herakleia'dan doğuya Trabzon'un kendisi ve sonrası Gürcü sınırında Soterioupolis'e kadardır. Aleksios Kırım'ın bazı bölgelerini Trabzon'a haraca bağlamıştır. Cherson, Kerç ve onların hinterlandları, Deniz ötesi anlamına gelen Perateia ismiyle bir vilayet haline getirilmiştir. Sinop'un Anadolu Selçuklu Devleti'ne kaybedilmesi, İznik İmparatorluğu ile doğrudan bağlantının kaybolmasına neden olmuştur. Trabzon'un dış ilişkileri Gürcistan, Anadolu Selçuklu Devleti, özellikle Cenevizliler olmak üzere İtalyan deniz şehirleri ve Erzurum ve Erzincan bulunan küçük emirliklere odaklanmıştır.

I. Theodoros, İznik İmparatorluğu'nu kurmuş, Theodore Mangaphas Philadelphia'yı almış, ve Manuil Maurozomes Maeander'da kızını Küçük Asya'nın büyük kısmının hükümdarı Anadolu Selçuklu Sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev'e vererek kendini güvenlik altına almıştı. Uzaktaki Klikya'da bulunan Ermeni krallığı ve Troad'daki Ermeni ahalisi bir tehdit oluşturmuyordu. Konstantinopolis Latin İmparatorluğu ile yapılan anlaşma ile Paflagonya, Oinaion, Amisus, ve Sinop Latin İmparatoruna verilmiştir.

Ailesi

Aleksios Trabzon soylusu Theodora Aksuhina ile evlenmiştir. Bu evlilikten:

• I. İoannis
• I. Manuil
• Adı günümüze ulaşmamış kızı, I. Andronikos ile evlenmiştir.

Aleksios, 18 yıllık hükümdarlık sonrası 40 yaşında 1 Şubat 1222 tarihinde ölmüştür. En büyük oğlu henüz küçük olduğu için taç damadı Andronikos'a geçmiştir.

Kaynakça

• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
• Toumanoff, Cyril, "On the relationship between the founder of the Empire of Trebizond and the Georgian Queen Thamar" in Speculum vol. 15 (1940) pp. 299–312.
• W. Miller, Trebizond: The Last Greek Empire of the Byzantine Era, Chicago 1926.

Resmî unvanlar
Önce gelen: İmparatorluk kuruldu	Trabzon İmparatoru 1204-1222	Sonra gelen: I. Andronikos