Ertuğrul Gazi
| Ertuğrul Gazi | |
|---|---|
 Ertuğrul Gazi Türbesi, Söğüt | |
| Kayı Boyu lideri | |
| Önce gelen | Süleyman Şah veya Gündüz Gazi |
| Sonra gelen | Osman Gazi |
| Anadolu Selçuklu Devleti'nin Söğüt uçbeyi | |
| Sonra gelen | Osman Gazi |
| Ölüm | 1280/1282 Söğüt, Bilecik |
| Defin | Ertuğrul Gazi Türbesi |
| Eş(ler)i | Halime Hatun |
| Çocuk(lar)ı | Osman Gazi, Saru Batu Savcı Bey ve Gündüz Bey[1][2][3] |
| Hanedan | Kayı Boyu |
| Babası | Süleyman Şah veya Gündüz Alp |
| Annesi | Hayme Hatun |
| Dini | İslam |
Ertuğrul Gazi veya Ertuğrul Bey (Osmanlıca: ارطغرل; ö. ~1280, Söğüt), 13. yüzyılın ortalarında Oğuzların Kayı boyunun lideri ve Osmanlı Beyliği'nin kurucusu olan Osman Bey'in babası.
Anadolu'ya gelmesi ve Söğüt'e yerleşmesi
Anadolu Selçuklu Devleti'nin Bizans İmparatorluğu sınırında bulunan uç emirliklerindeki Türk sayısı, 1243 yılında gerçekleşen Kösedağ Muharebesi sonrasında Anadolu'da başlayan Moğol baskısı sebebiyle artış göstermiş; buna paralel olarak Bizans topraklarına yapılan akınlar artmıştı.[4] Bu akınlar sonucunda, Bizans topraklarında ikinci halka uc beylikleri kurulmaya başladı. 13. yüzyılın ikinci yarısında bu beyliklerin en güçlüsü konumunda olan ve Kütahya civarında hüküm süren Germiyanoğulları Beyliği, 1300'lere doğru Batı Anadolu'da fetihler yaparak üçüncü halka uc beyliklerinin kurulmasını sağladı. Sultan Öyüğü (günümüzde Eskişehir) bölgesinde, ucun en ileri hattı olan Söğüt'te yerleşen Türk boyunun başında Ertuğrul Gazi bulunmaktaydı.[4] Ertuğrul Gazi'ye bağlı boyun bu bölgeye ne zaman ve nasıl geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, konu hakkında farklı görüşler mevcuttur.[4]
Ruhî Tarihi'ne göre Ertuğrul Gazi veya atalarının önderliğindeki 340 kişilik Türk boyu, Selçuklular ile birlikte Türkistan'ı terkedip Anadolu'ya gelerek Engüri (günümüzde Ankara) civarındaki Karacadağ eteklerine yerleşti.[5] 1222-1230 yılları arasında, İznik İmparatoru III. İoannis ile Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad arasında Sultan Öyüğü ve Engürü civarında gerçekleşen mücadelelerden haberdar olan Ertuğrul Gazi, orduya hizmet amacıyla çarpışmalara katıldı, bu kapsamda Karacahisar'a yapılan kuşatmada yer aldı. Bunu memnuniyetle karşılayan I. Alâeddin Keykubad, Ertuğrul Gazi'yi akıncı başı yaptı.[5] 1230 yılında, Harezmşahlarla yapılan Yassı Çemen Muharebesi ve Moğollarla yapılan Kösedağ Muharebesi sebebiyle I. Alâeddin Keykubad ile III. İoannis arasında barış sağlandı.[5] Kısa süre sonra I. Alâeddin Keykubad, Ertuğrul Gazi veya atalarına Söğüt'ü kışlak, Domaniç'i yaylak olarak verdi.[5] Ertuğrul Gazi akınlarına buradan devam ederken, I. Alâeddin Keykubad'ın ayrılmasının ardından Karacahisar elden çıktı. Bunun üzerine Ertuğrul Gazi, yerli tekfurlarla uzlaşma yoluna gitti.[5] Ruhî Tarihi'nde yer alan bu bilgileri Neşrî, Ruhî'den aktarmaktadır.[5] Âşıkpaşazâde ise bu anlatılanları kısaltmış ve içeriğini değiştirerek, yaşananları Osman Bey dönemine nakletmiştir.[5] Başka bir hikâyeye göre ise Sürmeli Çukur (Aras Nehri vadisi) veya Ahlat'tan Engüri civarındaki Karacadağ eteklerine yerleşen Ertuğrul Gazi ve aşireti, burada bir süre kaldı ve İznik İmparatoru III. İoannis'e karşı I. Alâeddin Keykubad'ın ordusunda yer aldı.[5] Ancak Moğol saldırıları sebebiyle I. Alâeddin Keykubad'ın Konya'ya dönmesinin ardından Ertuğrul Gazi'ye Söğüt'ü kışlak, Domaniç'i yaylak olarak tayin etti.[5]
Ölümü
Oğlu Osman Gazi 1299 yılında, merkezi Söğüt olan Osmanlı Beyliği'ni kurdu. Söğüt'te vefat eden Ertuğrul Gazi'nin, oğlu Osman Gazi tarafından yaptırılan bir türbesi bulunmaktadır.
Soyağacı
Kaynaklarda, Ertuğrul Gazi'nin soyu hakkında yer alan bilgiler farklılık göstermektedir.
Yazıcızâde Âli'nin Tevârih-i Al-i Selçuk adlı eserinde yer alan soy ağacı:[6]
|
Karamanlı Mehmed Paşa'ya göre soy ağacı:[8]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Popüler kültürdeki yeri
19. yüzyılda Osmanlı donanması için inşa edilen bir fırkateyne, anısına ismi verilmiştir. 1998'de, Türkmenistan Aşkabat'ta adına Ertuğrul Gazi Camii inşa edilmiştir.
1988 yılında TRT 1'de yayınlanan Kuruluş "Osmancık" dizisinde Baykal Saran, 2014-2019 yılları arasında TRT 1'de yayınlanan Diriliş Ertuğrul dizisinde Engin Altan Düzyatan, atv'de yayınlanan Kuruluş Osman dizisinde ise Tamer Yiğit tarafından canlandırılmıştır.
Galeri
-
Ertuğrul Gazi Türbesi (1890) -
Ertuğrul Gazi'nin mezarı -
Ertuğrul Gazi'nin anısına Türkmenistan'da basılan 500 Türkmenistan manatı değerindeki hatıra parası -
Ertuğrul Gazi'nin resmi. Resimde "Ertuğrul ibn Süleyman"
Kaynakça
- ^ Neşrî, Kitâb-ı Cihannümâ; İnalcık, Halil, 2007; sf. 490.
- ^ Âşıkpaşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osman; İnalcık, Halil, 2007; sf. 489.
- ^ Bay-Atlı Hasan bin Mahmûd, Câm-ı Cem-Âyîn; İnalcık, Halil, 2007; sf. 488.
- ^ a b c İnalcık, Halil, 2007; sf. 479
- ^ a b c d e f g h i İnalcık, Halil, 2010, sf. 1-2
- ^ İnalcık, Halil, 2007; sf. 486
- ^ a b İnalcık, Halil, 2007; sf. 487
- ^ a b İnalcık, Halil, 2007; sf. 488
- ^ İnalcık, Halil, 2007; sf. 489
- ^ İnalcık, Halil, 2007; sf. 490
Konuyla ilgili yayınlar
 |
Wikimedia Commons'ta Ertuğrul Gazi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Akgündüz, Ahmed ve Öztürk, Said (1999), Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul:Osav
- Danışman, Zuhuri (?) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 14 Cilt, İstanbul:Zuhuri Danışman Yayinevi. Cilt:2 say:?
- İnalcık, Halil (Ağustos 2007). "Osmanlı Beyliği'nin Kurucusu Osman Beg". Belleten, 261. sayı. Ankara. ss. 486-490. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- Maksudoğlu, Mehmed (2001), Osmanlı Tarihi, İstanbul
- Müneccimbaşı Derviş Ahmet: Câmiü’d-Devle
- Osmanlı Ansiklopedisi, Tarih/Medeniyet/Kültür, İstanbul: İz Yayıncılık,1996
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1994 8. Baskı:2003), Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0011-1.