El-Kaide

Vikipedi, özgür ansiklopedi
00.29, 3 Şubat 2021 tarihinde InternetArchiveBot (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 24776602 numaralı sürüm (1 kitap ekle (20210202)) #IABot (v2.0.8) (GreenC bot)
El-Kaide
القاعدة‎
Kuruluş1988
Bağlı gruplarEl-Kaide Merkez (1988-günümüz)

Irak el-Kaidesi (2004-2006, Ocak 2006'da Mücahit Şura Meclisi oldu)
Mücahit Şura Meclisi (2006, Ekim 2006'da Irak İslam Devleti oldu)
Irak İslam Devleti (2006-2013, Nisan 2013'te Irak ve Şam İslam Devleti oldu)
Irak ve Şam İslam Devleti (2013-2013)
Mağrip el-Kaidesi (2007-günümüz)
Tehvid el-Cihad (2008-günümüz)
Arap Yarımadası el-Kaidesi (2009-günümüz)
Eş-Şebab (2010-günümüz)
En-Nusra Cephesi (2012-2016)
El-Murabitun (2013-2015, Aralık 2015'te Mağrip el-Kaidesi'ne katıldı)
Cund el-Aksa (2014-günümüz)
Hint Altkıtası el-Kaidesi (2014-günümüz)
Horasan Grubu
Sina Yarımadası el-Kaidesi
El-Kaide Kürt Taburları
Bosna-Hersek el-Kaidesi (c. 1992-günümüz)
Ebu Hafsa el-Mısri Tugayları
Tanzim Kaide el-Cihad
Yemen el-Kaidesi (c. 2000-2009)

Suudi Arabistan el-Kaidesi (?-2009)
Lider(ler)Usame bin Ladin (1988-2011)
Eymen ez-Zevahiri (2011-günümüz)
Etkin bölgelerDünya çapında (ağırlıklı olarak Orta Doğu)
İdeolojiCihatçı Selefilik
İslami köktendincilik
Kutubçuluk
Vahhabilik
Ümmetçilik
Hilâfetçilik
Antisemitizm
Anti-Siyonizm
Antikomünizm
Müttefikler
Rakip(ler)
NATO üyesi olmayanlar
Ülke olmayan rakipleri
Çatışma(lar)Terörizmle Savaş

Afganistan'da

Tacikistan'da

Rusya'da

Yemen'de

Mağrip'te

Irak'ta

Pakistan'da

Somali'de

Suriye'de

Mısır'da

Örgütün üstlendiği 11 Eylül saldırıları
Pakistanlı gazeteci Hamid Mir, El-Kaide lideri Usame bin Ladin ile 1997 yılında röportaj yaparken.

El-Kaide (Arapça: القاعدة, Türkçe karşılığı "Kuruluş"), dünya çapında faaliyet gösteren İslamcı silahlı örgüt. Kökenleri Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a askerî müdahalede bulunduğu döneme dayanan örgüt, 1988 yılında kuruldu. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, NATO, Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar ile birçok ülke tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Aralarında 11 Eylül ve 2002 Bali saldırılarının da bulunduğu, bir kısmı sivilleri hedef alan çeşitli saldırıların sorumluluğunu üstlenmiştir.

Kuruluşundan, 2 Mayıs 2011'de Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen harekât sonucunda öldürülmesine kadar liderliğini, kurucusu Usame bin Ladin'in yürüttüğü örgütün liderliğini günümüzde Usame bin Ladin'in iki yardımcısından biri olan Eymen ez-Zevahiri sürdürmektedir. Ez-Zevahiri, yayınladığı ses kaydında Taliban'ın yeni lideri Ahtar Mansur'a bağlılığını açıklamıştır.[1] El-Kaide, Yemen'de birçok yeri ele geçirmiş durumdadır.[2]

Tarihçesi ve faaliyetleri

Arka plan ve kuruluşu

Ayrıca bakınız: CIA'in Usame bin Ladin'i desteklediği iddiaları

Nisan 1978'de gerçekleşen ve Sevr Devrimi adı verilen askerî darbeyle var olan Afganistan Cumhuriyeti yıkıldı ve Afganistan Demokratik Halk Partisi yönetiminde oluşturulan hükûmetle Afganistan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu.[3][4] Yeni hükûmete karşı olan bazı kesimler, mevcut hükûmete karşı ayaklanma başlattı.[4] Afganistan hükûmetinin isteği sonrasında, 1979 Aralık'ında, Sovyetler Birliği'nin ülkeye askerî müdahalede bulundu.[4] Sovyet güçlerine karşı mücadeleye girişen Afgan mücahitler, Amerika Birleşik Devletleri'nin Merkezi İstihbarat Teşkilatı (kısaca CIA) tarafından 1979 ile 1989 yılları arasında yürütülen ve Siklon Operasyonu kod adını taşıyan program çerçevesinde, Pakistan'ın Servislerarası İstihbarat (kısaca ISI) teşkilatı ve Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilmiş, para ve silah desteği almıştı.[5][6] Gönüllü Araplar da Afgan mücahitlerin safında mücadele katılırken; 1984 yılında, Arap mücahitler arasında yer alan Abdullah Azzam ile Usame bin Ladin tarafından, Arap dünyasından Afganistan'a para, silah ve gönüllü toplama amacı güden Mektebu'l Hidemat ("Hizmetler Bürosu") kuruldu.[7][8][9] Kuruluşun liderliğini Azzam yaparken, bin Ladin daha çok finansal işlerden sorumluydu.[9][10][11] Mektebu'l Hidemate kurduğu bürolarla faaliyetlerini yürüttü.[12] 1986 yılında Azzam ile arası açılmaya başlayan bin Ladin,[13][10][11] kendisinin Afganistan'da inşa ettiği ilk askerî eğitim kampı olan el-Masada'yı ("Aslan Yuvası"), Paktiya ili sınırlarındaki Caci köyü yakınlarında kurdu.[10][14]

1988'de Bin Ladin, Mektebu'l Hidemat'a olan desteğini çekerek organizasyondan ayrıldı.[11] 14 Nisan 1988'de, Birleşmiş Milletler'in girişimiyle Cenevre'de imzalanan Cenevre Anlaşması sonrasında, 15 Mayıs itibarıyla Sovyet güçlerinin ülkeden çekiliş süreci başladı.[15] Daha sonraları Bosna-Hersek'te ele geçirilen bir bilgisayardan elde edilen el yazısı notlara göre 11 Ağustos 1988 tarihinde Azzam'ın çağrısı sonucu Peşaver'de gerçekleştirilen ve bin Ladin, Muhammed Atıf, Seyyid İmam el-Şerif, Ebu Ubeyde el-Benşiri, Mohammed Loay Bayazid, Memduh Mahmud Salim ve Vael Hamza Abdulfettah Culaydan'ın katıldığı cihadın geleceği hakkındaki toplantıda, Sovyet kuvvetlerinin ülkeden ayrılmasının ardından da cihada devam edilmesi kararlaştırıldı.[16][17] El-Kaide'nin eski hazinedarlarından Medani el-Tayyib, oluşumun 11 Ağustos'taki toplantıdan önce de var olduğunu, bin Ladin tarafından 17 Mayıs'ta gizlice organize edilen bir toplantıya kendisinin de katıldığını ve 11 Ağustos'taki toplantıyla birlikte bu oluşumun gün yüzüne çıktığını belirtmişti.[18][19] El-Kaide ifadesinin bilinen ilk kullanımı bu toplantıda oldu.[18] 20 Ağustos'ta düzenlenen toplantıyla birlikte el-Kaide'nin esas kuruluşu gerçekleştirildi.[20] Toplantı tutanaklarında "El-Kaide, aslen organize olmuş bir İslami gruptur. Amacı; Allah'ın ismini yüceltmek ve Allah'ın dinini muzaffer kılmaktır." olarak tanımlanan organizasyonun askerî faaliyetleri, savaş boyunca Afgan mücahitlerle birlikte eğitilecek ve savaşacak olan "sınırlı süreli" ve gerçekleştirilecek olan deneme kampı sonrasında aralarındaki en iyilerin seçileceği "açık süreli" olmak üzere ikiye ayrılmıştı.[20]

24 Kasım 1989'da Peşaver'de, cuma namazını kıldırmak için camiye giderken kullandığı aracın, önceden kurulan patlayıcılar sebebiyle infilak etmesi sebebiyle Abdullah Azzam ve araçta bulunan iki oğlu öldü.[21] Azzam'ın ölümü sonrasında Mektebu'l Hidemat dağılarak bazı üyeleri el-Kaide'ye katıldı ve el-Kaide tarafından sindirildi.[22][23]

Körfez Savaşı ve Amerikan karşıtlığının başlaması

Sovyet güçleriyle olan savaşın sona ermesinin ardından bin Ladin Suudi Arabistan'a döndü.[24] 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle patlak veren Körfez Savaşı'nın başında Suudi Arabistan Kralı Fehd ve Savunma Bakanı Sultan ile görüşen bin Ladin, Amerika Birleşik Devletleri'nden askerî bir yardım alınmaması gerektiğini ve kendi kuvvetleriyle krallığı savunabileceğini belirtti. Ancak bu teklif kabul edilmedi ve Amerikan kuvvetleri Suudi Arabistan'a konuşlandırıldı.[25][26] Müslüman olmayan Amerikan birliklerinin kutsal topraklara basmasını uygunsuz bulan bin Ladin, esas savaşın Irak'a karşı değil İslam'a karşı verildiğini belirtmekteydi.[27] Suudi Arabistan hükûmeti karşıtı konuşmalara başlayan ve bu yönde konuşanları desteklemesi sebebiyle ev hapsine mahkûm edilen bin Ladin, aile üyelerinin Kral Fehd ile bağlantısını kullanarak bazı işleri halletmek amacıyla Pakistan'a gitme talebinde bulundu.[28][29] Nisan 1991'de Pakistan'a varmasının ardından ailesine bir mektup göndererek ülkesine dönmeyeceğini belirtti.[30] Burada birkaç ay geçirdikten sonra Aralık 1991'de ailesi ve çocuklarıyla birlikte, Haziran ayında İslamcı Ulusal İslami Cephenin desteğiyle askerî darbeye uğrayan Sudan'ın başkenti Hartum'daki bir eve yerleşti.[31]

Bin Ladin'in Sudan'daki dönemi ve ilk saldırılar

Bin Ladin Sudan'da yaşamaya başladıktan sonra yol inşaatı ve tarım sektörlerine yönelirken, kendisi adına çalışan kişilerin bir kısmı el-Kaide üyesiydi.[32][33] El-Kaide'nin bazı üst düzey yöneticileri Afganistan'da kalıp buradaki eğitim kampları ve diğer tesislerdeki faaliyetlerini sürdürürken, Ebu Ubeyde ve Ebu Hafız Sudan'a gelerek buradaki el-Kaide üyelerinin askerî eğitiminde görev aldı.[33] Sudan hükûmeti adına savaşan militan grupları ile birlikte çalışıldı ve daha sonraları Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Servisi şefi olacak Salih Abdullah adına Afrika'da çeşitli istihbarat verileri toplandı.[34] Ebu Ubeyde ile Ebu Hafız'ı keşif amacıyla Somali'ye gönderen bin Ladin, daha sonraları Eritre'deki İslamcı kuruluşlarla irtibat kurması, Eritre İslami Cihat Hareketi'ni finansal olarak desteklemesi ve eğitim kamplarının kurulması konusunda yardımcı olması amacıyla Ebu Ubeyde'yi Eritre'ye gönderdi.[34] 29 Aralık 1992'de, Somali'ye gidecek olan Amerikan askerlerinin kaldığı düşünülen Yemen'in Aden şehrindeki Gold Mohur Hotel ve Aden Mövenpick Hotel adlı iki otele el-Kaide tarafından bombalı saldırılar düzenlendi. İki sivilin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan örgütün düzenlediği bu ilk saldırılar gerçekleştirildiğinde Amerikan askerleri otelden ayrılmıştı.[35][36] Diğer taraftan 1990'ların başında, Bosna-Hersek'te de el-Kaide yapılanması oluşmaya başladı.[37] Bu oluşum, Mart 1992'de patlak veren Bosna Savaşı'nda, Bosnalı mücahitlerin tarafında mücadele vermişti.[38][39][40]

26 Şubat 1993'te, New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'ne çeşitli el-Kaide üyeleri tarafından bomba yüklü kamyonetle bir saldırı gerçekleştirildi. Esas amacı, taşıdığı patlayıcıyla Kuzey Kulesi'nden geçip Güney Kulesi'ne ulaşarak patlayıcıların infilak ettirilmesi ve kulelerin yıkılmasını sağlayarak on binlerce kişinin hayatını kaybetmesi olan saldırı amacına ulaşamayarak 6 kişinin ölümüne ve 1.042 kişinin yaralanmasına sebep oldu.[41][42][43] Somali İç Savaşı sırasında ülkenin güneyinde bin Ladin tarafından birkaç eğitim kampı kuruldu ve aktif olarak kullanıldı; ancak 1993-1994 yıllarında Somalili savaşçılara silah ve eğitim bakımından sağladığı destek dışında el-Kaide üyeleri iç savaşa önemli miktarda bir katılım gerçekleştirmedi.[34] 3-4 Ekim 1993'te gerçekleşen Mogadişu Muharebesi'nde Birleşmiş Milletler askerî güçlerine saldıran güçler arasında el-Kaide üyeleri ve el-Kaide tarafından eğitilen kişiler de bulunmaktaydı.[44][45] Amerikalı istihbarat analizcilerinin araştırmalarına göre Ocak 1994 itibarıyla bin Ladin, Sudan'da en az üç askerî eğitim kampı kurarak farklı ülkelerden gelen isyancılara eğitim vermeye başladı.[46] Haziran 1995'te bin Ladin'in Kral Fehd'e yazdığı açık mektupta, Amerikan kuvvetlerinin Suudi Arabistan'ı terk edene kadar çeşitli saldırılar gerçekleştireceğini bildirilmekteydi.[47][48] 13 Kasım 1995'te, Riyad'da bulunan Amerikan güçlerinin kontrolündeki Suudi Arabistan Ulusal Muhafızları eğitim merkezine bomba yüklü araçlarla saldırı düzenlendi.[49] 7 kişinin hayatını kaybettiği saldırıyı gerçekleştirenler arasında olduğu öne sürülen dört kişi, Nisan 1995'te televizyonda yayınlanan itiraflarında bin Ladin'den etkilendiklerini ifade etti.[50] Bin Ladin ise verdiği röportajlarda bu saldırıyla herhangi bir ilgisi olmadığını ancak saldırıdan memnuniyet duyduğunu dile getirdi.[51][52] 26 Haziran 1995'te, Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'e, Etiyopya seyahati sırasında suikast girişiminde bulunuldu. İstihbarat raporlarına göre girişim, el-Kaide ile birlikte hareket eden ve Mısır'da faaliyet gösteren İslam Cemaati ile Mısır İslam Cihadı tarafından gerçekleştirilmiş ve Sudan hükûmeti ile ülkenin istihbarat servisleri tarafından desteklenmişti.[53] Amerika Birleşik Devletleri'nin baskısı sebebiyle Mayıs 1996'da Sudan'dan sınır dışı edilen bin Ladin, Afganistan'ın Celalabad şehrine döndü.[54][55]

Diğer taraftan Ocak 1995'te, Filipinler'in başkenti Manila'daki bir evde çıkan yangın sonrasında başlatılan soruşturma kapsamında Bojinka Planı adı verilen bir dizi saldırı planı gün yüzüne çıktı. El-Kaide ile bağlantılı kişilerce oluşturulan plan; Papa II. Ioannes Paulus'a suikast, Asya ile Amerika Birleşik Devletleri arasında sefer yapan on bir yolcu uçağına bombalı saldırı ve Fairfax County, Virginia'daki CIA merkezine uçakla intihar saldırısı gerçekleştirilmesinden oluşmaktaydı.[56][57]

Afganistan yılları

25 Haziran 1996'da, Suudi Arabistan'ın el-Huber şehrinde bulunan ve koalisyon güçlerinin konakladığı konut kompleksine bomba yüklü araçla bir saldırı düzenlendi. 19 Amerikan askeri ile bilinmeyen sayıda diğer ölümlerin ve 400'den fazla kişinin yaralandığı saldırının arkasında,[58] kesin olmayan bazı iddialara göre el-Kaide yer almaktaydı.[59][60][61][62][63] 23 Ağustos 1996'da Londra merkezli el-Kuds el-Arabi gazetesinde yayınlanan Bin Ladin'e ait bildiriyle Suudi Arabistan'da bulunan Amerikan kuvvetleri ve dünya genelinde Müslümanlara karşı olan tutumları sebebiyle Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı cihat ilan edildi.[64][65][66] Bildiride amaçlarını Amerikan güçlerini Arap Yarımadası'ndan çıkarmak, Suudi yönetimini devirmek, İslam'ın kutsal yerlerini kurtarmak ve dünya üzerindeki bütün İslami devrimci örgütleri desteklemek olarak sıralamıştı.[67] Diğer taraftan Muhammed Ömer liderliğindeki Taliban, Eylül 1996'da başkent Kâbil'i ele geçirerek Afganistan İslam Emirliği'ni kurdu.[68] Taliban'ın ülke yönetiminde söz sahibi olmasının ardından el-Kaide, Taliban'ın koruması altında varlığını devam ettirmeye başladı.[69][70] El-Kaide tarafından, Taliban'ın elit gerilla birlikleri olarak faaliyet gösteren 055 Tugayı adlı askerî birimin finanse edilmesine ve eğitilmesine başlandı.[71][72][73][74] 23 Şubat 1998'de bin Ladin ile ez-Zevahiri'nin El-Kuds el-Arabi'de yayınladıkları fetvada yer alan "Kudüs'teki Mescid-i Aksa ile Mekke'deki Mescid-i Haram'ı özgür kılmak için Amerikalıları ve onların müttefiklerini öldürmek her Müslümanın görevi" ifadeleri ile birlikte Hristiyan ve Yahudilere karşı cihat çağrısı yapıldı. 1996'daki çağrının aksine bu fetva, çeşitli İslami kuruluşlar ve akademisyenler tarafından da onaylanmış;[75][76] beş farklı İslamcı örgüt liderinin imzasıyla Dünya İslam Cephesi adıyla yayınlanmıştı.[77]

7 Ağustos 1998'de el-Kaide ve Mısır İslam Cihadı tarafından, Tanzanya'nın Darüsselam şehri ile Kenya'nın başkenti Nairobi'deki Amerika Birleşik Devleti konsolosluklarına bomba yüklü kamyonlarla saldırı düzenlendi.[78] Saldırılarda 224 kişi öldü, 4.000'den fazla kişi ise yaralandı.[79] 20 Ağustos günü Hartum'daki eş-Şifa fabrikası ile Afganistan'daki bazı el-Kaide eğitim kamplarına Amerikan güçleri tarafından füzeyle saldırılar düzenlendi.[80] Bin Ladin'in kimyasal silah ürettiği gerekçesiyle düzenlenen saldırı sonucunda fabrika imha edilirken, daha sonra yapılan incelemeler ve Amerikalı hükûmet yetkililerinin açıklamalarıyla fabrikada böyle bir üretimin gerçekleşmediği ve yalnızca ilaç üretimi yapıldığı, bin Ladin ile fabrika arasında herhangi bir bağlantı olmadığı tespit edildi.[81][82] Öte yandan Amerikan istihbarat yetkilileri, bin Ladin ile Sudan hükûmetine ait Military Industry Corporation adlı şirket arasında birtakım finansal ilişkilerin olduğunu öne sürdü.[83]

1 Ocak 2000'de veya yakın tarihlerde el-Kaide üyeleri tarafından, Ürdün'deki dört farklı noktaya (başkent Amman'daki Radisson Hotel, İsrail-Ürdün sınırı, Hristiyanlar için kutsal sayılan Nibu Dağı ve Yahya'nın İsa'yı vaftiz ettiğine inanılan Şeria Nehri kıyısındaki bir yer), Amerika Birleşik Devletleri'nin Los Angeles şehrindeki Los Angeles Uluslararası Havalimanı'na ve Yemen'in Aden şehrinde demirlemiş olan Amerika Birleşik Devletleri Donanması'na bağlı USS The Sullivans (DDG-68) muhribine bombalı saldırılar yapılması planlansa da bunların hiçbiri çeşitli sebeplerden dolayı gerçekleşmedi.[84][85][86][87] 12 Ekim 2000'de, Aden'de demirlemiş olan Amerika Birleşik Devletleri Donanması'na bağlı USS Cole (DDG-67) muhribine el-Kaide militanlarınca düzenlenen intihar saldırısında 17 Amerikan askeri hayatını kaybetti, 39 asker ise yaralandı.[88]

11 Eylül saldırıları ve Terörizmle Savaş'ın başlaması

Ana maddeler: 11 Eylül saldırıları ve Terörizmle Savaş
11 Eylül saldırılarında Dünya Ticaret Merkezi'nin Güney Kulesi'ne çarpan United Airlines'ın 175 sefer sayılı uçuşu.

11 Eylül 2001'de, Amerika Birleşik Devletleri'nde iç hatlar uçuşu gerçekleştirilen dört uçak kaçırıldı. American Airlines'ın 11 sefer sayılı uçuşu ile United Airlines'ın 175 sefer sayılı uçuşu New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'nin iki kulesine çarptırılırken, iki kulenin de yıkılmasına yol açtı. American Airlines'ın 77 sefer sayılı uçuşu, Arlington County'deki Pentagon'a çarparken, Washington, DC'de bulunan Amerikan Kongre Binası veya Beyaz Saray'a çarptırılması planlanan United Airlines'ın 93 sefer sayılı uçuşu ise yolcuların kalkışması sonucu Pensilvanya'daki Somerset County'e düştü. Saldırılar sonucunda, uçakları kaçıran 19 kişi dahil 2.996 kişi hayatını kaybetti, 6.000'den fazla kişiyse yaralandı. 16 Eylül günü bin Ladin tarafından yapılan açıklamada saldırıların arkasında kendisinin olmadığını belirtilse de,[89][90] 29 Ekim 2004'te yayınlanan videosunda ilk kez saldırıların sorumluluğunu üstlendi ve uçakları kaçıran 19 kişiyi bizzat kendisinin eğittiğini söyledi.[91][92][93] FBI tarafından yürütülen araştırma neticesinde saldırıları gerçekleştiren kişilerin, bin Ladin'in liderliğindeki el-Kaide ile bağlantılı olduğu belirlendi.[94][95][96] Amerika Birleşik Devletleri tarafından Afganistan'daki Taliban rejimini sonlandırılmak için Terörizmle Savaş adı altında bir kampanya başlatıldı. 7 Ekim 2001'de, Afganistan'daki Taliban ve el-Kaide hedeflerinin Amerikan ve Britanya kuvvetleri tarafından bombalanmasıyla Afganistan Savaşı fiilen başlamış oldu.[97] Kuzey İttifakı ile birlikte hareket eden koalisyon güçleri, Kasım 2001'de başkent Kâbil'i ele geçirip Afganistan İslam Emirliği'ni yıkarak Taliban yönetimine son verdi.

Terörizmle Savaş dönemi ve sonrası

Terörizmle Savaş'ın başlamasının ardından el-Kaide'nin hem yönetici kademesinde hem de militanlarında kayıplar yaşanmaya başlansa da örgütün faaliyetleri devam etti. 22 Aralık 2001'de, Paris'ten Miami'ye gerçekleşen American Airlines'ın 63 sefer sayılı uçuşu sırasında, ayakkabısında sakladığı bombayı patlatmaya çalışan bir el-Kaide üyesinin bu girişimi kabin memurları ve yolcular tarafından engellendi.[98] 11 Nisan 2002'de, Tunus'a bağlı Cerbe adasındaki El-Griba Sinagogu'na el-Kaide'ye bağlı bir kişi tarafından düzenlenen intihar saldırısı, 21 kişinin ölümüne yol açtı.[99]

Irak'taki faaliyetler

Ana maddeler: Irak el-Kaidesi, Mücahit Şura Meclisi (Irak), Irak İslam Devleti ve Irak ve Şam İslam Devleti

Ebu Musab ez-Zerkavi tarafından 1999'da Ürdün'de kurulan ve 2001'de başlayan Afganistan Savaşı sonrasında ez-Zerkavi'nin Irak'a hareket ederek faaliyetlerine burada devam ettiren Tevhit ve Cihat Cemaati, Mart 2003'te Irak'ın İşgali ile başlayan Irak Savaşı'yla birlikte Irak'ta silahlı faaliyetlere başladı.[100] 17 Ekim 2004'te İnternet ortamında yayınladığı bildiriyle el-Kaide'ye bağlılık yemini eden örgüt, Irak el-Kaidesi adını aldı.[101] Irak'taki el-Kaide oluşumu, Batı ülkelerinden çok genel olarak ülkedeki Şii azınlığa yönelik bombalı saldırılar ve intihar saldırıları gerçekleştirmekteydi.[102][103]

15 Ocak 2006'da örgüt sözcüsü Ebu Meysere el-Iraki tarafından, "Irak'ı işgalden kurtarmak, tüm mücahitleri tek bir çatı altında toplamak ve birlikte hareket etmesini sağlamak ve İslam ile Sünnet bayrağını yüceltme" amacıyla, Irak el-Kaidesi'nin de aralarında olduğu altı örgütün birleşmesiyle Mücahit Şura Meclisi adlı çatı örgütün kurulduğu duyuruldu.[104] 7 Haziran 2006'da, ez-Zerkavi'nin de katıldığı bir örgüt toplantısının yapıldığı binaya Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne bağlı uçaklar tarafından düzenlenen hava saldırısıyla ez-Zerkavi'nin öldürülmesi sonrasında örgütün liderliği Ebu Eyyub el-Mısri'ye geçti.[105][106][107] 15 Ekim 2006'da yayınlanan videoyla oluşum; Bağdat, Anbar, Diyala, Kerkük, Selahaddin ve Ninova illerinin tamamı ile Babil ilinin bir kısmını içinde barındıran bölgede Irak İslam Devleti'ni kurduğunu açıkladı.[108] El-Mısri ise liderliği Ebu Ömer el-Bağdadi'ye devretti.[109] Ebu Ömer El-Bağdadi ile el-Mısri'nin 18 Nisan 2010'da öldürülmesi sonrasında Ebu Bekir el-Bağdadi örgütün yeni lideri oldu.[110][111][112] El-Bağdadi, 8 Nisan 2013'te yaptığı açıklamada, el-Kaide'ye bağlı olarak Suriye'de faaliyet gösteren en-Nusra Cephesi ile birleştiklerini ve böylece Irak ve Şam İslam Devleti'ni kurduklarını ifade etti.[113][114] El-Kaide tarafından 3 Şubat 2014'te yayınlanan bildiride Irak ve Şam İslam Devleti'nin kuruluşunda kendilerine danışılmadığı ve kendilerinin onayı alınmadığı, faaliyetlerinden memnun olmadıkları ve desteklemedikleri örgütün el-Kaide ile herhangi bir bağlantısı kalmadığı ifadelerine yer verildi.[115][116]

Öte yandan Mart 2007'de İnternet'te yayınlanan bir videoyla kuruluşu duyurulan ve Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde faaliyet gösteren el-Kaide Kürt Taburları da Kürt liderlere karşı mücadele vermeye başlamıştı.[117][118]

Suriye'deki faaliyetler

Ana maddeler: En-Nusra Cephesi ve Irak ve Şam İslam Devleti

Arap Baharı'nın etkisiyle Mart 2011'de Suriye'de, Devlet Başkanı Beşşar Esad'e karşı sivil protesto ve ayaklanmalar başladı.[119][120] Suriye Silahlı Kuvvetleri'ne mensup bazı askerlerin Temmuz 2011'de kurdukları Özgür Suriye Ordusu adlı oluşum sonrasında ülkedeki durum silahlı iç çatışmalara, daha sonrasında ise iç savaşa dönüştü.[121] 23 Ocak 2012'de, Ebu Bekir el-Bağdadi tarafından Suriye'ye gönderilen ve buradaki cihatçı hücreleri toparlayarak bir el-Kaide yapılanması oluşturmakla görevlenen Ebu Muhammed el-Cevlani'nin liderliğinde en-Nusra Cephesi adlı örgütün kurulduğu duyuruldu.[114][122] Ancak daha önceleri Suriye'deki el-Kaide bağlantılı kişiler faaliyetlerine başlamış, 23 Aralık 2011'de başkent Şam'da gerçekleştirdikleri intihar saldırılarında 44 kişi hayatını kaybetmişti.[123] Kuruluşunun ardından örgüt, süregelen iç savaşta Suriye hükûmeti karşısında mücadele vermeye başladı.[114]

Irak İslam Devleti lideri el-Bağdadi 8 Nisan 2013'te, en-Nusra Cephesi ile birleşildiği ve Irak ve Şam İslam Devleti'nin kurulduğunu bildirdi.[113][114] Ertesi gün el-Cevlani, bu birleşmeyi kabul etmediklerini ve örgütünün el-Kaide ile lideri Eymen ez-Zevahiri'ye bağlı olduğunu açıkladı.[114] Bu gelişmelerin ardından örgütün bazı üyeleri Irak ve Şam İslam Devleti'ne katılırken, bazıları el-Cevlani'ye bağlı kaldı.[114][124] 2014 başlarında Irak ve Şam İslam Devleti karşısında da silahlı mücadeleye başladı.[125] 28 Temmuz 2016'da yapılan açıklamayla oluşumun feshedildiği ve el-Kaide ile bağlantısının sonlandırılarak Şam Fethi Cephesi adlı yeni bir oluşumun kurulduğu bildirildi.[126]

Somali'deki faaliyetler

Ana madde: Eş-Şebab

Haziran 2006'da oluşturulmasının ardından çıkan iç savaşta Somali'nin güneyindeki bazı bölümlerin yönetimini ele geçiren İslam Mahkemeleri Birliği'nin Aralık 2006'da dağılması sonucu kurulan eş-Şebab,[127] bu aşamada sonra ülkedeki Federal Geçiş Hükûmeti ile Etiyopya askerî birimlerine karşı silahlı mücadeleye başladı.[128][129] Örgüt, Şubat 2012'de yayınlanan bir video mesajla el-Kaide'ye bağlandığını ilan etti.[130]

Arap Yarımadası'ndaki faaliyetler

Ana madde: Arap Yarımadası el-Kaidesi

Ocak 2009'da, el-Kaide'nin Arap Yarımadası ve Yemen'deki yapılanmalarının Arap Yarımadası el-Kaidesi adı altında birleştiği duyuruldu.[131]

Hint altkıtasındaki faaliyetler

Ana madde: Hint Altkıtası el-Kaidesi

Eylül 2014'te, İnternet'te yayınlanan videolu açıklamasında ez-Zevahiri, Hint altkıtasında el-Kaide'ye bağlı olarak faaliyet göstermesi amacıyla Hint Altkıtası el-Kaidesi'nin kuruluşunu duyurdu.[132] Videoda ez-Zevahiri, bölgedeki cihatçı grupların toplanması için iki yıl uğraştıklarını ve örgütün liderliğine, eski Tehrik-i Taliban Pakistan komutanlarından Asım Ömer'in getirildiğini belirtti.[133] Örgüt, çeşitli bireysel askerî personel ve sivillere karşı işlenen cinayetlerin sorumluluklarını üstlenen açıklamalarda bulundu.[134][135][136][137]

İdeolojisi

El-Kaide, İslam dünyasını Batı'nın etkisinden kurtarıp İsrail'i de yok ederek, İspanya'dan Endonezya'ya kadar uzanan bölgede Sünni şeriat kanunlarıyla yönetilen bir devlet kurmayı amaçlamaktadır.[138][139] cihatçı Selefilik olarak tanımlanan bu ideolojinin kökenleri Mekteb el-Hidemat'a dayandırılmaktadır.[140] Örgüt ayrıca, İslam mezheplerinden Şiiliği de reddeder ve Şiiliği benimseyenleri kâfir olarak değerlendirir.[141] Bin Ladin'in ise Vahhabilik ve Selefilik ideolojilerini, cihatçı bir anlayışla benimsediği belirtilmektedir.[142][143]

Lawrence Wright'a göre Seyyid Kutub'un çalışmaları ve Abdullah Azzam'ın cihat çağrısı olmasaydı, el-Kaide var olmayabilirdi.[144] 1950'ler ile 1960'larda verdiği vaazlarda Kutub, şeriat kanunların eksikliğinden dolayı İslam dünyasının artık tam olarak Müslüman olmadığını ve İslam öncesindeki Cahiliye Dönemi'ne dönüldüğünü ifade etmekteydi. İslam'ı kurtarmak adına erdemli Müslümanlar tarafından, şeriat kanunlarını benimseyen "gerçek İslam devletleri" kurulmalı ve Müslümanlar, sosyalizm ile milliyetçilik gibi Müslüman olmayan toplumlar tarafından oluşturulan akımların etkisinden kurtarılmalıydı.[145] Muhammed Cemal Halife, "İslam, diğer dinlerden farklı olarak bir yaşam biçimidir. Biz (Halife ve bin Ladin), İslam'a göre nasıl yememiz, nasıl evlenmemiz, nasıl konuşmamız gerektiğini öğrenmeye çalışıyorduk. Seyyid Kutub'un çalışmalarını okurduk. Kendisi, bizim neslimizi en çok etkileyen isimlerin başında gelmektedir." ifadelerini kullanmaktaydı.[146]

Büyüklüğü

Genel

Bin Ladin'i aramakla görevli CIA-FBI ortak kuvvetlerinde yer alan eski FBI memuru Jack Cloonan'ın, ortak kuvvetler tarafından ele geçirilen belgelerde yer alan bilgilere dayandırdığı ifadesine göre el-Kaide, kurulduğu 1989 yılında 72 üyeden oluşmaktaydı.[147] Yine Cloonan'ın açıklamalarına göre Afganistan Savaşı esnasında Kâbil yakınlarındaki bir binanın CIA'e ait bir insansız hava aracı tarafından imha edilmesi sonrasında ortak kuvvetler tarafından yeni bir belge ele geçirildi. Bu belgeye göre bin Ladin'e bağlılık yemini eden 198 kişi vardı.[147] Cloonan ayrıca birçok kişinin el-Kaide kamplarında eğitim aldığını; ancak bunların tamamının bin Ladin'e bağlılık yemini etmediğini veya herhangi bir eylemde yer almadığını söylemişti.[147] Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı tarafından Nisan 2004'te yayınlanan ve 2003'e dair veriler sunan Country Reports on Terrorism başlıklı rapora göre dünya çapında el-Kaide'den etkilenen veya örgüte bağlı olarak faaliyet gösteren binlerce kişi bulunduğu tahmin edilmekteydi.[148] Michael Hirsh'in Haziran 2006'da Newsweek'te yayınlanan makalesinde istihbarat birimlerinin, 11 Eylül saldırılarının gerçekleştiği zamanlarda gerçek el-Kaide militanı sayısının 1000'den fazla olmadığı, bir ihtimalle 500'e yakın olduğu ve birçoğunun Afganistan ve çevresinde yer aldığı konusunda hemfikir olduğu belirtilmişti.[149] Londra Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsünün 2003-2004 Stratejik Anketine göre dünya çapında 18.000 el-Kaide militanı bulunmaktayken, Nisan 2005'te United Press International'a konuşan Suudi Arabistanlı bir hükûmet yetkilisine göre tahmini olarak el-Kaide üyesi ve destekçisi sayısı 5.000'in altındaydı.[150]

Pentagon Sözcüsü Jim Gregory, Eylül 2011'deki açıklamasında mevcut hükûmetin tahminine göre 3.000-4.000 kadar el-Kaide üyesi olduğunu belirtti.[151]

Afganistan-Pakistan bölgesi

27 Haziran 2010'da American Broadcasting Company'de yayınlanan This Week adlı televizyon programında konuşan CIA Direktörü Leon Panetta, Afganistan genelinde 50-100 arası, belki de daha az el-Kaide üyesi olduğunu ve örgütün esas konuşlandığı yerin Pakistan'ın kabile bölgeleri olduğunu belirtti.[152] Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF) komutanı David Petraeus da, Nisan 2011 başlarındaki açıklamasında da Afganistan'da 100'den az el-Kaide üyesinin kaldığını ifade etti.[153] Associated Press tarafından oluşturulan Ekim 2012 tarihli bir habere göre, Kâbil ve Washington, DC'deki bazı Amerikalı yetkililerin ifadelerine dayanılarak Afganistan'da 50-100 arasında el-Kaide militanı kaldığı bilgisi verildi.[154] Yine aynı haberde Lovgar Emniyet Müdürü Gulem Sahi Ruğ Levaney, Lovgar'daki el-Kaide üyesinin sayısının kaç olduğunu bilmenin zor olduğunu söylese de 100-150 civarında tahmin etmekteydi.[154]

Batı Afrika

Batı Afrika'da, Ağustos 2013'te kurulan ve 2015'te el-Kaide'ye bağlılığını bildiren el-Murabitun faaliyet göstermektedir. Philippe Migaux'nun Ekim 2013'teki ifadesine göre el-Murabitun'un Mali ile Nijer arasında faaliyet gösteren 300 kadar militanı vardı.[155] Radio France Internationale tarafından Mayıs 2014'te yayınlanan bir haberde, Fransız istihbarat birimlerine yakın bir kaynaktan alınan bilgiye dayandırılarak o tarihlerde örgütün 100'den az militanının olduğu bilgisi verilmekteydi.[156] Moritanyalı gazeteci Lemine Ould Mohamed Salem Mart 2015 tarihli röportajında, grubun 500-600 civarı üyesi olduğunu söylemekteydi.[157] Şubat 2016'da, Jeune Afrique'te yayınlanan bir haberde yer alan ifadelerde ise Malili kaynaklara göre örgütün 200 kadar savaşçısı olduğu belirtilmekteydi.[158]

Mağrip

Mağrip'te, Eylül 2006'da el-Kaide'ye bağlılığını açıklayan Vaaz ve Savaş için Selefi Grup'un Ocak 2007'de yayınladığı bildiriyle adını ve yapılanmasını değiştirerek oluşan Mağrip el-Kaidesi faaliyet göstermektedir. Mali Dışişleri Bakanı Soumeylou Boubèye Maïga, Mayıs 2011'deki açıklamasında Mali'de tahminen 250-300 civarında örgüt üyesinin olduğunu, anca aktif savaşçı sayısının 100'den az olduğunu belirtti.[159] Fransa Ulusal Meclisi'nin Ağustos 2012 tarihli raporunda, bazı uzmanların ifadesine dayanarak örgütün aktif üye sayısı 500 ile 1.000 arasında gösterilmekteydi.[159] Tout sur l'Algérie'deki bir haberde yer alan ve emniyet birimlerine dayandırılan bilgiye göre, 2013 başı itibarıyla Kabiliye bölgesinde 400 kadar örgüte bağlı savaşçı bulunmaktaydı.[160] Ocak 2013'teki bir röportajında örgütün 1.000 kadar savaşçısı olduğu tahmininde bulunan Mathieu Guidère,[161] Kasım 2013'te ise Fransız müdahalesi öncesinde 1.500 kadar olan militan sayısının müdahale sonrasında 500 civarına gerilediğini ifade etti.[162] 2013 Country Reports on Terrorism raporuna göre oluşum, Cezayir'de 100'den az, Sahel'de ise bundan da az militanla faaliyet göstermekteydi.[163] Ağustos 2014'te Le Figaro'daki yazısında Mélanie Matarese, "İslamcı hareketlere yakın" kaynaklardan edindiği bilgiye göre yapılanmanın Mali'de 700 kadar adamı olduğunu yazdı.[164] Matarese, Eylül 2014'teki yazısında ise Cezayir'deki üye sayısını 800 civarı olarak vermişti.[165] Mathieu Olivier'nin Kasım 2015'te, Rémi Carayol'un ise Aralık 2015'te Jeune Afrique'te yayınlanan yazılarında, Malili kaynaklara göre grubun 200 kadar üyesi kaldığı ifade edilmekteydi.[166][167]

Arap Yarımadası

Arap Yarımadası'nda, Suudi Arabistan el-Kaidesi ile Yemen el-Kaidesi'nin Ocak 2009'da yayınladığı ve iki grubun birleştiğini duyurduğu bildiriyle kurulan Arap Yarımadası el-Kaidesi faaliyet göstermektedir. 2010 ve 2011'deki Country Reports on Terrorism raporlarında örgütün birkaç yüz üyesi olduğu bilgisi verilmekteydi.[168][169] Fawaz Gerges'in Temmuz 2010 tarihli yazısında, örgütün dönem itibarıyla 100-300 arasında çekirdek kadrosu olduğunu ifade etti.[170] Carnegie Uluslararası Barış Vakfı tarafından Ağustos 2010'da yayınlanan yazıda, örgütün Yemen'deki varlığının 300 ile birkaç bin arasında değiştiği, düşük sayının örgüte bağlı aktif militan sayısını, büyük sayının ise örgütün gerçekleştirdiği faaliyetlerde aktif olarak yer almasa da destekleyici pozisyonda bulunanların da dahil edildiği kişi sayısı ifade ettiği belirtildi.[171] Juan Zarate, Ekim 2010'daki demecinde örgütün 600 kadar savaşçısı olduğunu söyledi.[172] Daniel Martin Varisco'nun Kasım 2010'da CNN için yazdığı yazıda, resmî rakamlar değişiklik gösterse de örgütün 300 ile 500 arasında aktif üyesi olduğu ifade edilmekteydi.[173] John O. Brennan, Nisan 2012'de verdiği demeçte Yemen'deki örgüt üyesini 1.000 civarında tahmin ettiğini söyledi.[174] 2012, 2013 ve 2014 tarihli Country Reports on Terrorism raporlarında 1.000 civarı,[163][175][176] 2015 raporunda ise 4.000'e kadar ulaşan[177] örgüt üyesi olduğu bilgisi yer aldı.

Sina Yarımadası

Sina Yarımadası'nda, faaliyetlerine 2011'de başlayan Sina Yarımadası el-Kaidesi bulunmaktadır. Mısır'da yayınlanan el-Mısri el-Yevm gazetesinin Ağustos 2011'deki bir haberde, bazı yerel kaynaklardan alınan ifadelere dayandırılarak örgütün 40 kadar üyesi olduğu bildirilmekteydi.[178]

Hint altkıtası

Hint altkıtasında, faaliyetlerine Eylül 2014'te başlayan Hint altkıtası el-Kaidesi bulunmaktadır. The Sunday Guardian gazetesinin Mart 2014'te yayınlanan haberinde, istihbarat çalışanlarının tahminine göre Hindistan genelinde 300'den fazla örgüt üyesi bulunmaktaydı.[179]

Terör örgütleri listeleri

Terör örgütleri listesi yayınlayan ülke ve uluslararası kuruluşların bir kısmı, el-Kaide'yi "terör örgütü" olarak tanımlanmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Genel
Özel
  1. ^ "El Kaide Taliban'ın yeni liderine biat etti - Haberler Son Dakika". Hürriyet. Erişim tarihi: 25 Haziran 2020. 
  2. ^ "El-Kaide, Yemen'de harekete geçti! - Asya Haberleri". Haber7.com. Erişim tarihi: 25 Haziran 2020. 
  3. ^ Ram, Mohan (19 Ocak 1980). "A rocky revolution". Economic and Political Weekly (İngilizce). 15 (3). s. 101. 
  4. ^ a b c Gibbs, David (Aralık 1987). "Does the USSR Have a 'Grand Strategy'? Reinterpreting the Invasion of Afghanistan". Journal of Peace Research (İngilizce). 24 (4). ss. 371-372. ISSN 0022-3433. 
  5. ^ Rizvi, Hasan-Askari (2004). "Pakistan's Foreign Policy: an Overview 1974-2004" (PDF) (İngilizce). PILDAT. ss. 19-20. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. 
  6. ^ Bergen 2002, s. 55.
  7. ^ National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States (2004). Monograph on Terrorist Financing - Staff Report to the Commission (PDF) (İngilizce). s. 88. 16 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. 
  8. ^ Bergen 2002, s. 54.
  9. ^ a b Scheuer 2011, s. 54.
  10. ^ a b c Bergen 2002, s. 56.
  11. ^ a b c Scheuer 2011, s. 58.
  12. ^ Gunaratna 2002, s. 4.
  13. ^ Bergen 2006, s. 47-48.
  14. ^ Scheuer 2011, s. 61.
  15. ^ Şahi, Ağa (Ocak-Nisan 2008). "The Geneva Accords". Pakistan Horizon (İngilizce). 61 (1/2). s. 143. 
  16. ^ Wright 2006, s. 131.
  17. ^ Wright 2006, s. 447-448.
  18. ^ a b Wright 2006, s. 448.
  19. ^ Wright 2006, s. 113.
  20. ^ a b Wright 2006, s. 133.
  21. ^ Baker, Aryn (28 Haziran 2009). "Who Killed Abdullah Azzam?" (İngilizce). Peşaver: Time. 22 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2016. 
  22. ^ Alimi, Eitan Y. (Ocak 2011). "Relational dynamics in factional adoption of terrorist tactics: a comparative perspective". Theory and Society (İngilizce). 40 (1). s. 104. 
  23. ^ Cragin, R. Kim (Aralık 2008). "Early History of Al-Qa'ida". The Historical Journal (İngilizce). 51 (4). s. 1057. 
  24. ^ Scheuer 2011, s. 79.
  25. ^ Scheuer 2011, s. 91.
  26. ^ Jehl, Douglas (27 Aralık 2001). "A Nation Challenged: Holy war lured Saudis as rulers looked Away" (İngilizce). The New York Times. 26 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2016. 
  27. ^ Scheuer 2011, s. 81.
  28. ^ Scheuer 2011, s. 82.
  29. ^ Bergen 2002, s. 78-79.
  30. ^ Bergen 2002, s. 79.
  31. ^ Scheuer 2011, s. 87.
  32. ^ Scheuer 2011, s. 88.
  33. ^ a b Scheuer 2011, s. 89.
  34. ^ a b c Scheuer 2011, s. 90.
  35. ^ Bergen 2002, s. 172.
  36. ^ Wright 2006, s. 174.
  37. ^ Kole, William J. (16 Nisan 2006). "Intelligence report: Extremists have been crossing Balkans for years". Lincoln Journal Star (İngilizce). Saraybosna: Associated Press. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  38. ^ Shrader, Charles R. (2003). The Muslim-Croat Civil War in Central Bosnia: A Military History, 1992-1994 (İngilizce). Texas A&M University Press. s. 52. ISBN 9781585442614. 
  39. ^ Berger, J. M. (2011). "Rebuilding the Network". Jihad Joe: Americans Who Go to War in the Name of Islam (İngilizce). Potomac Books. ISBN 1597978663. 
  40. ^ Schwartz, Stephen. "Wahhabism and al-Qaeda in Bosnia-Herzegovina". Terrorism Monitor (İngilizce). 2 (20). Jamestown Vakfı. 
  41. ^ Whitlock, Craig (5 Temmuz 2007). "Homemade, Cheap and Dangerous" (İngilizce). Londra: The Washington Post. 6 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  42. ^ Childers, J. Gilmore; DePippo, Henry J. (24 Şubat 1998). "Senate Judiciary Committee Hearings: Foreign Terrorists in America: Five Years After the World Trade Center" (İngilizce). US Senate Judiciary Committee. 27 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  43. ^ Wright 2006, s. 178.
  44. ^ Bergen 2002, s. 85.
  45. ^ Roggio, Bill (31 Aralık 2011). "Shabaab leader recounts al Qaeda's role in Somalia in the 1990s". Long War Journal. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  46. ^ Weiner, Tim (21 Ağustos 1998). "U.S. Sees Bin Laden as Ringleader of Terrorist Network" (İngilizce). Washington, DC: The New York Times. 10 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  47. ^ Wright 2006, s. 209-210.
  48. ^ Scheuer 2011, s. 94-95.
  49. ^ "Ambassador: Car bomb destroyed military building" (İngilizce). Riyad: CNN. 13 Kasım 1995. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  50. ^ Hegghammer, Thomas (Şubat 2008). "Deconstructing the Myth about al-Qa'ida and Khobar" (PDF). CTC Sentinel (İngilizce). I. (3). 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  51. ^ Fisk, Robert (10 Temmuz 1996). "Arab rebel leader warns the British: 'Get out of the Gulf'" (İngilizce). The Independent. 27 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  52. ^ Compilation of Usama Bin Ladin Statements, 1994-January 2004; s. 44
  53. ^ Wright 2006, s. 130-131.
  54. ^ Scheuer 2011, s. 102-105.
  55. ^ Astill, James (17 Ekim 2001). "Osama: the Sudan years" (İngilizce). The Guardian. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  56. ^ McDermott, Terry (1 Eylül 2002). "The Plot" (İngilizce). Los Angeles Times. 12 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  57. ^ Brzezinski, Matthew (6 Ocak 2002). "Agonized hindsight over early terror plot" (İngilizce). The Seattle Times. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016. 
  58. ^ Creamer, Robert L.; Seat, James C. (Nisan 1998). "Khobar Towers: The Aftermath and Implications for Commanders" (PDF) (İngilizce). 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  59. ^ Porter, Gareth (1 Eylül 2015). "Who Bombed Khobar Towers? Anatomy of a Crooked Terrorism Investigation" (İngilizce). Truthout. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  60. ^ Hegghammer, Thomas (15 Şubat 2008). "Deconstructing the Myth about al-Qa'ida and Khobar" (İngilizce). Terörizmle Savaş Merkezi. 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  61. ^ Etvan, Abdülbari (2006). The Secret History of Al Qaeda (İngilizce). University of California Press. ss. 168-169. ISBN 0-520-24974-7. 
  62. ^ "Perry: U.S. eyed Iran attack after bombing" (İngilizce). Washington, DC: United Press International. 6 Haziran 2007. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  63. ^ Wright 2006, s. 313-314.
  64. ^ Bergen 2002, s. 93.
  65. ^ Scheuer 2011, s. 110.
  66. ^ Scheuer 2011, s. 113.
  67. ^ Esposito 2003, s. 20-21.
  68. ^ Rashid, Ahmed (Kasım-Aralık 1999). "The Taliban: Exporting Extremism". Foreign Affairs (İngilizce). 78 (6). s. 24. 
  69. ^ Atran, Scott (2010). "A Question of Honour: Why the Taliban Fight and What to Do About It". Asian Journal of Social Science (İngilizce). 38 (3). s. 350. 
  70. ^ Wright 2006, s. 138.
  71. ^ McCarthy, Rory; Carter, Helen; Norton-Taylor, Richard (27 Ekim 2001). "The elite force who are ready to die" (İngilizce). The Guardian. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  72. ^ Eisenberg, Daniel (28 Ekim 2001). "Secrets Of Brigade 055" (İngilizce). Time. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  73. ^ Raşid, Ahmed (Kasım-Aralık 1999). "The Taliban: Exporting Extremism". Foreign Affairs (İngilizce). 78 (6). s. 32. 
  74. ^ Chaudet, Didier (Ekim-Aralık 2010). "Jihadism and instability in Pakistan: an analysis". Rivista di Studi Politici Internazionali (İngilizce). 77 (4). ss. 537-538. ISSN 0035-6611. 
  75. ^ Scheuer 2011, s. 114.
  76. ^ Şeyh Usame bin Muhammed bin Ladin; ez-Zevahiri, Eymen; Ebu Yasir Rifa'i Ahmed Taha; Şeyh Mir Hamza; Rahman, Fazlur (23 Şubat 1998). "World Islamic Front for Jihad Against Jews and Crusaders: Initial "Fatwa" Statement" (Arapça). El-Kuds el-Arabi. 26 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
    Amerikan Bilim Adamları Federasyonu tarafından yapılan İngilizce çevirisi 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  77. ^ Henriksen, Thomas H. (2007). American Power after the Berlin Wall (İngilizce). Springer Publishing. s. 143. ISBN 023060692X. 
  78. ^ Scheuer 2011, s. 117-118.
  79. ^ Coll 2004, s. 273.
  80. ^ Coll 2004, s. 278-279.
  81. ^ Astill, James (2 Ekim 2001). "Strike one" (İngilizce). The Guardian. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  82. ^ "Dubious Decisions on the Sudan" (İngilizce). The New York Times. 23 Eylül 1998. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  83. ^ Risen, James (4 Ekim 1998). "New Evidence Ties Sudanese To Bin Laden, U.S. Asserts" (İngilizce). Washington, DC: The New York Times. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  84. ^ Ensalaco, Mark (2012). Middle Eastern Terrorism: From Black September to September 11 (İngilizce). University of Pennsylvania Press. s. 230. ISBN 0812201876. 
  85. ^ Alexander, Yonah; Kraft, Michael (2007). Evolution of U. S. Counterterrorism Policy (İngilizce). Greenwood Publishing Group. s. 944. ISBN 0275995305. 
  86. ^ "Amman Radisson Targeted in Foiled Millennium Attack" (İngilizce). ABC News. 9 Kasım 2005. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  87. ^ Drogin, Bob; Wilkinson, Tracy (29 Mart 2000). "Jordan Indicts 28 of Bin Laden's Followers in Alleged Terror Plot" (İngilizce). Washington, DC: Los Angeles Times. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  88. ^ Scheuer 2011, s. 118.
  89. ^ "Bin Laden says he wasn't behind attacks" (İngilizce). Doha: CNN. 17 Eylül 2001. 14 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  90. ^ "Pakistan to Demand Taliban Give Up Bin Laden as Iran Seals Afghan Border" (İngilizce). FoxNews.com. 16 Eylül 2001. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  91. ^ "Bin Laden claims responsibility for 9/11" (İngilizce). CBC News. 29 Ekim 2004. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  92. ^ "Al-Jazeera: Bin Laden tape obtained in Pakistan" (İngilizce). İslamabad: MSNBC. 30 Ekim 2004. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  93. ^ "Excerpts: Bin Laden video" (İngilizce). BBC News. 29 Ekim 2004. 11 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  94. ^ "President Freezes Terrorists' Assets" (İngilizce). Beyaz Saray. 24 Eylül 2001. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  95. ^ Risen, James ve Natta Jr., Don Van (14 Eylül 2001). "Authorities Have Learned the Identities of 18 Hijackers, Attorney General Says" (İngilizce). Washington, DC: The New York Times. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  96. ^ Erlanger, Steven (17 Eylül 2001). "AFTER THE ATTACKS: THE HIJACKERS; Investigators Discover That 3 Attackers on Planes Attended Same German University" (İngilizce). Hamburg: The New York Times. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  97. ^ "U.S. rejects Taliban offer to try bin Laden". Washington, DC: CNN. 7 Ekim 2001. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  98. ^ "Shoe bomb suspect to remain in custody" (İngilizce). Boston: CNN. 25 Aralık 2001. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  99. ^ "Two jailed over Tunisia bombing" (İngilizce). BBC News. 5 Şubat 2009. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  100. ^ Zelin, Aaron Y. (Haziran 2014). "The War between ISIS and al-Qaeda for Supremacy of the Global Jihadist Movement" (PDF) (İngilizce). Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  101. ^ Pool, Jeffrey (15 Aralık 2004). "Zarqawi's Pledge of Allegiance to Al-Qaeda: From Mu'Asker Al-Battar, Issue 21" (İngilizce). Jamestown Vakfı. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016. 
  102. ^ Hunt, Emily (15 Kasım 2005). "Zarqawi's 'Total War' on Iraqi Shiites Exposes a Divide among Sunni Jihadists" (İngilizce). The Washington Institute. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
  103. ^ Bergen, Peter (Temmuz 2008). "Al Qaeda, the Organization: A Five-Year Forecast". The Annals of the American Academy of Political and Social Science (İngilizce). 618 (Terrorism: What the Next President Will Face). s. 23. 
  104. ^ Abedin, Mahan (28 Mart 2006). "Mujahideen Shura Council in Iraq: Fact or Fiction?" (İngilizce). Jamestown Vakfı. 30 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016. 
  105. ^ Knickmeyer, Ellen; Finer, Jonathan (8 Haziran 2006). "Insurgent Leader Al-Zarqawi Killed in Iraq". The Washington Post (İngilizce). Bağdat. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016. 
  106. ^ Burns, John F. (8 Haziran 2006). "U.S. Strike Hits Insurgent at Safehouse" (İngilizce). Bağdat: The New York Times. 8 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016. 
  107. ^ "U.S. reveals face of alleged new terror chief" (İngilizce). CNN. 15 Haziran 2006. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016. 
  108. ^ Roggio, Bill (16 Ekim 2006). "The Rump Islamic Emirate of Iraq" (İngilizce). The Long War Journal. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016. 
  109. ^ "The Islamic State" (İngilizce). Stanford Üniversitesi Uluslararası Güvenlik ve İşbirliği Merkezi. 29 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020. 
  110. ^ "2 Most Wanted Al Qaeda Leaders in Iraq Killed by U.S., Iraqi Forces" (İngilizce). Fox News. 19 Nisan 2010. 15 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  111. ^ "Al-Qaida confirms deaths of top leaders" (İngilizce). Bağdat: UPI. 26 Nisan 2010. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  112. ^ Shadid, Anthony (16 Mayıs 2010). "Iraqi Insurgent Group Names New Leaders" (İngilizce). Bağdat: The New York Times. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  113. ^ a b "Al-Qaeda in Iraq confirms Syria's Nusra Front is part of its network" (İngilizce). Al Arabiya. 9 Nisan 2013. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  114. ^ a b c d e f Abouzeid, Rania (23 Haziran 2014). "The Jihad Next Door" (İngilizce). Politico. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  115. ^ "Al-Qaeda disavows ISIS militants in Syria" (İngilizce). BBC News. 3 Şubat 2014. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  116. ^ Holmes, Oliver (3 Şubat 2014). "Al Qaeda breaks link with Syrian militant group ISIL" (İngilizce). Beyrut: Reuters. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  117. ^ Khalil, Lydia (18 Mayıs 2007). "The Kurdistan Brigades: Al-Qaeda's Kurdish Henchmen". Terrorism Focus (İngilizce). 4 (14). Jamestown Vakfı. 
  118. ^ Roggio, Bill (1 Mayıs 2014). "'Al Qaeda in Kurdistan' breaks ranks with ISIS over Syria" (İngilizce). The Long War Journal. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  119. ^ "Mid-East unrest: Syrian protests in Damascus and Aleppo" (İngilizce). BBC News. 15 Mart 2011. 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  120. ^ Sinjab, Lina (19 Mayıs 2011). "Middle East unrest: Silence broken in Syria" (İngilizce). BBC News. 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  121. ^ "Syria: The story of the conflict" (İngilizce). BBC News. 11 Mart 2016. 30 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  122. ^ Abdul-Zahra, Qassim; Karam, Zeina (4 Kasım 2013). "Elusive Al-Qaeda leader in Syria stays in shadows". The Times of Israel (İngilizce). Beyrut: Associated Press. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  123. ^ "UN Security Council condemns Syria suicide attacks" (İngilizce). BBC News. 24 Aralık 2014. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  124. ^ Spencer, Richard (19 Mayıs 2013). "Syria: Jabhat al-Nusra split after leader's pledge of support for al-Qaeda" (İngilizce). Halep: The Daily Telegraph. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  125. ^ Barnard, Anne; Gladstone, Rick (7 Ocak 2014). "Rebel Infighting Spreads to an Eastern Syrian City". The New York Times (İngilizce). 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  126. ^ "Syrian Nusra Front announces split from al-Qaeda" (İngilizce). BBC News. 29 Temmuz 2016. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  127. ^ Healy, Sally; Bradbury, Mark (Ocak 2010). "Somalia: International and Local Peace Processes: Bad Situation, Getting Worse". The World Today (İngilizce). 66 (1). s. 18. 
  128. ^ Little, Peter D. (Nisan 2012). "On the Somalia Dilemma: Adding Layers of Complexity to an Already Complex Emergency". African Studies Review (İngilizce). 55 (1). s. 192. 
  129. ^ Menkhaus, Ken (Temmuz 2007). "The Crisis in Somalia: Tragedy in Five Acts". African Affair (İngilizce). 106 (424). s. 365. 
  130. ^ "Somalia's al-Shabab join al-Qaeda" (İngilizce). BBC News. 10 Şubat 2012. 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  131. ^ "Al-Qaeda in the Arabian Peninsula: who are they?" (İngilizce). Channel 4 News. 8 Mayıs 2012. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2016. 
  132. ^ Barry, Ellen (4 Eylül 2014). "Al Qaeda Opens New Branch on Indian Subcontinent" (İngilizce). Yeni Delhi: The New York Times. 21 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  133. ^ Roggio, Bill (5 Eylül 2014). "Al Qaeda in the Indian Subcontinent incorporates regional jihadist groups". The Long War Journal (İngilizce). 20 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  134. ^ Joscelyn, Thomas (13 Eylül 2014). "Al Qaeda in the Indian Subcontinent claims 2 attacks in Pakistan". The Long War Journal (İngilizce). 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  135. ^ Barry, Ellen (3 Mayıs 2015). "Al Qaeda Branch Claims Responsibility for Bangladeshi Blogger's Killing" (İngilizce). The New York Times. 4 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  136. ^ Pokharel, Sugam; Watson, Ivan; Yang, Yuli (8 Nisan 2016). "Al Qaeda affiliate says it killed Bangladeshi blogger, group says" (İngilizce). CNN. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  137. ^ Joscelyn, Thomas (26 Nisan 2016). "Al Qaeda in the Indian Subcontinent claims killing of LGBT activist, friend in Bangladesh". The Long War Journal (İngilizce). 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  138. ^ "Dreaming of a caliphate" (İngilizce). The Economist. 6 Ağustos 2011. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  139. ^ Riedel, Bruce (2010). The Search for Al Qaeda: Its Leadership, Ideology, and Future (İngilizce). Brookings Institution Press. ss. 121-122. ISBN 0815704526. 
  140. ^ Cragin, R. Kim (Aralık 2008). "Early History of Al-Qa'ida". The Historical Journal (İngilizce). 51 (4). Cambridge University Press. s. 1052. 
  141. ^ Haykel, Bernard. "The Enemy of My Enemy Is Still My Enemy" (İngilizce). The New York Times. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  142. ^ Scheuer 2011, s. 174-176.
  143. ^ Riedel, Bruce (2010). The Search for Al Qaeda: Its Leadership, Ideology, and Future (İngilizce). Brookings Institution Press. s. 53. ISBN 0815704526. 
  144. ^ Wright 2006, s. 332.
  145. ^ Kutub 2003, ss. 63, 69.
  146. ^ Wright 2006, s. 79.
  147. ^ a b c Silverstein, Ken (5 Temmuz 2006). "The Al Qaeda Clubhouse: Members lacking". Harper's Magazine. 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  148. ^ Terrorist Groups"Country Reports on Terrorism 2004" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. 27 Nisan 2005. 13 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  149. ^ "Hirsh: Debunking Al Qaeda" (İngilizce). 28 Haziran 2006. 2 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  150. ^ "Saudis battling terror" (İngilizce). The Washington Times. 8 Nisan 2005. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  151. ^ Bialik, Carl (10 Eylül 2011). "Shadowy Figure: Al Qaeda's Size Is Hard to Measure" (İngilizce). The Wall Street Journal. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016. 
  152. ^ Roggio, Bill (26 Nisan 2011). "How many al Qaeda operatives are now left in Afghanistan?" (İngilizce). The Long War Journal. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016. 
  153. ^ Riechmann, Deb (9 Nisan 2011). "Petraeus: Al-Qaida not on the rise in Afghanistan". NBC News (İngilizce). Kâbil: Associated Press. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016. 
  154. ^ a b "Al Qaeda in Afghanistan is attempting a comeback". Fox News (İngilizce). Kâbil: Associated Press. 21 Ekim 2012. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016. 
  155. ^ Boisbouvier, Christophe (6 Ekim 2013). "Terrorisme au Sahel: «Al-Mourabitoune est l'organisation en devenir»" (Fransızca). Radio France Internationale. 29 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2016. 
  156. ^ Muratet, Christine (14 Mayıs 2014). "Mali: qui sont les nouveaux chefs des katibas jihadistes?" (Fransızca). Radio France Internationale. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2016. 
  157. ^ Frère, Xavier (9 Mart 2015). "Un djihadiste pur et dur" (Fransızca). Le Dauphiné libéré. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2016. 
  158. ^ Carayol, Rémi (2 Şubat 2016). "Terrorisme : Belmokhtar perdu dans les sables" (Fransızca). Jeune Afrique. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2016. 
  159. ^ a b "Rapport d'information de la commission des affaires étrangères déposé en application de l'article 145 du règlement, par la commission des affaires étrangères, en conclusion des travaux d'une mission d'information sur la situation sécuritaire dans les pays de la zone sahélienne" (PDF) (Fransızca). Fransa Ulusal Meclisi. ss. 40-41. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  160. ^ Hamdani, Fayçal (4 Mart 2013). "Plus de 400 terroristes d'Aqmi activent en Kabylie" (Fransızca). Tout sur l'Algérie. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  161. ^ Legrand, Salomé (14 Ocak 2013). "Mali. Qui sont les islamistes à qui la France a déclaré la guerre ?" (Fransızca). France Télévisions. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  162. ^ Thedrel, Arielle (18 Kasım 2013). "«L'intervention française au Mali a déplacé la menace djihadiste vers le sud»" (Fransızca). Le Figaro. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  163. ^ a b Foreign Terrorist Organizations"Country Reports on Terrorism 2013" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. Nisan 2014. 26 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  164. ^ Matarese, Mélanie (7 Ağustos 2014). "Le chef des Touaregs islamistes est de retour" (Fransızca). Le Figaro. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  165. ^ Matarese, Mélanie (23 Eylül 2014). "Les Soldats du califat, des anciens d'Aqmi" (Fransızca). Le Figaro. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  166. ^ Olivier, Mathieu (20 Kasım 2015). "Mali : une menace terroriste omniprésente, du Nord au Sud" (Fransızca). Jeune Afrique. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  167. ^ Carayol, Rémi (3 Aralık 2015). "Mali : Keïta et Koufa, l'inquiétant duo terroriste du Sud" (Fransızca). Jeune Afrique. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  168. ^ Foreign Terrorist Organizations"Country Reports on Terrorism 2010" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. 18 Ağustos 2011. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  169. ^ Foreign Terrorist Organizations"Country Reports on Terrorism 2011" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. 31 Temmuz 2012. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  170. ^ Gerges, Fawaz A. (1 Temmuz 2010). "The al Qaeda-Yemen connection and the West's policy dilemmas" (İngilizce). Aspenia Online. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  171. ^ "Executive Summary: Exploiting Grievances: Al-Qaeda in the Arabian Peninsula" (İngilizce). Carnegie Uluslararası Barış Vakfı. 31 Ağustos 2010. 2 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  172. ^ "Yemen: The Next Front Line Against al Qaeda" (İngilizce). CBS News. 30 Ekim 2010. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  173. ^ Varisco, Daniel Martin (8 Kasım 2010). "Yemen is not a terrorist factory" (İngilizce). CNN. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  174. ^ Cruickshank, Paul (20 Nisan 2012). "Brennan on bin Laden raid, and "dangerous" Yemen" (İngilizce). CNN. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  175. ^ Foreign Terrorist Organizations"Country Reports on Terrorism 2012" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. 30 Mayıs 2013. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  176. ^ Foreign Terrorist Organizations"Country Reports on Terrorism 2014" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. Nisan 2015. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  177. ^ Foreign Terrorist Organizations"Country Reports on Terrorism 2015" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Terörizmle Mücadele Bürosu. Nisan 2016. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  178. ^ "Local sources say Bin Laden's doctor trains Sinai militants, security official denies" (İngilizce). Dubai: Al Arabiya. 25 Ağustos 2011. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  179. ^ Nalapat, Madhav (29 Mart 2014). "Al Qaeda finds base in India, Modi is on its radar". The Sunday Guardian (İngilizce). Yeni Delhi. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  180. ^ United States Department of State. "Foreign Terrorist Organizations (FTOs)". 28 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2006. 
  181. ^ "Listed terrorist organisations" (İngilizce). Avustralya hükûmeti. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2016. 
  182. ^ Commission of the European Communities (20 Ekim 2004). "Communication from the Commission to the Council and the European Parliament" (DOC). Erişim tarihi: 11 Haziran 2007. [ölü/kırık bağlantı]
  183. ^ "Proscribed terrorist groups or organisations" (PDF). Home Office. 15 Temmuz 2016. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2016. 
  184. ^ "Banned Organisations" (İngilizce). Hindistan İçişleri Bakanlığı. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2016. 
  185. ^ "Listed Terrorist Entities" (İngilizce). Kanada Kamu Güvenliği Bakanlığı. 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2016. 
  186. ^ "Russia Outlaws 17 Terror Groups; Hamas, Hezbollah Not Included". [ölü/kırık bağlantı]
  187. ^ New Zealand Government. "New Zealand's designated terrorist individuals and organisations". 7 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: Ekim 2002.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

Konuyla ilgili yayınlar

  • Öztürk, Selim (Aralık 2019). "Küresel Terör Örgütü el-Kaide'nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında "Cihad" Anlayışının Geçirdiği Değişimler". Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 6 (2). ss. 167-196. doi:10.26513/tocd.585673. ISSN 2147-7523. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=El-Kaide&oldid=24776602" sayfasından alınmıştır