Ebû Cehil
Amr bin Hişam | |
|---|---|
.jpg) Amr bin Hişam'ın Bedir Muharebesi'nde ölümü (Tarihname, Belamî) | |
| Doğum | 556 Mekke |
| Ölüm | 17 Mart 624 Medine yakınında Bedir Muharebesi |
| Diğer ad(lar)ı | Ebû Cehil Ebu'l-Hakem |
| Çocuk(lar) | İkrime bin Ebû Cehil |
Amr bin Hişam (Arapça: عمرو ابن هشام; 556 - 17 Mart 624), diğer adıyla Ebu'l-Hakem (Arapça: أبو الحكم) veya İslam peygamberi Muhammed'in ona koyduğu ve bilinen adıyla Ebû Cehil (Arapça: أبو جهل), Mekke'nin eski liderlerinden biridir.[1] Muhammed'e muhalefeti ve Müslümanlara karşıt olan davranışları dolayısıyla tanınmıştır.
Hayatı
Toplum hayatı
Haris bin Hişam ile Ayyaş bin Ebu Rebî'a'nın kardeşi[2] olan Amr, Ebu'l-Hakem (Türkçe: Bilgeliğin Babası) künyesiyle de tanınırdı, çünkü Kureyş kabilesi içinde bilge bir adam olarak kabul edilirdi. Amr yeni gelişmekte olan İslam dininin en güçlü rakiplerinden biriydi ve insanlara karşı agresif bir tutumu vardı, bu yüzden Müslümanlar onu Ebû Cehil (Türkçe: Cahilliğin Babası) künyesiyle andı. Kureyş kabilesinde Mahzûmoğullarının üyesiydi ve Mekke şehrinin[3] (Muhammed'in ordusuna teslim olmadan önceki) lideriydi. Muhammed'i sevmezdi ve eline fırsat geçtiği zaman onu hicvederdi.[kaynak belirtilmeli] Sahibi olduğu kervanlarla gezip yeni şehirler görmeyi severdi. Hurmaya, süte ve kırmızı ete karşı bir zaafı vardı. Tezcanlı ve agresif biriydi.[kaynak belirtilmeli] Amr, İkrime isminde bir oğla sahipti, oğlu daha sonradan İslam dinine geçmiştir.[kaynak belirtilmeli]
İslam'la olan ilişkisi
İslam'la olan ilk olayı Mukatil bin Süleyman'ın Tefsir-i Kebir adlı eserinde Alak suresinin tefsirinde anlatılmaktadır. Olay şöyle geçmektedir:
Rasulullah Mescid-i Haram'a girdi. Bu sırada Ebu Cehil tapındığı ilahın altından bir gerdanlık takıyor, misk sürüyor ve bu arada, "Ey Hübel! Her şeyin bir meskeni vardır. Her hayrın bir karşılığı vardır. İzzetine yemin ederim ki seni memnun edeceğim." diyordu. Çünkü o sene onun 1.000 devesi doğmuş, Şam'dan gelen kervanı 10.000 miskal altın kâr sağlamıştı. Bundan dolayı Hübel'e teşekkür ediyordu. Hübel Ka'be'nin içinde 18 zirâ boyunda bir put idi. Resulullah dedi ki: "Ne oluyor sana? İlahın sana verdi, fakat sen başkasına teşekkür ediyorsun. Allah'a yemin olsun ki, Allah'ın senden alacağı intikamı vardır. Bunun geleceği zamanı bekle. Yazık oluyor sana ey amca! Ben seni bir ve tek olan Allah'a davet ediyorum; çünkü o senin de, senden önceki atalarının da Rabbidir. Seni yaratan ve seni rızıklandıran O'dur. Eğer bana uyarsan dünyayı da ahireti de kazanırsın." O da şöyle karşılık verdi: "Lat'a, Uzza'ya ve bu yapının Rabbine yemin ederim ki, eğer bu söylediklerinden vazgeçemeyecek olursan ve seni burada ilahlarımızdan başkasına ibadet ederken görecek olursam, hiç şüphesiz seni yakalar, alnının üzeride: yüzü-koyun sürüklerim. Bunlar |Lat, Menat, Uzza| onun kızları değil midir?" Resulullah "O'nun nasıl evladı oldun ki?" dedi. [4]
Böylece bu olaydan sonra İslam'la olan ilişkisi başlamıştı.
Amr, İslam'a çeşitli derecelerde karşıt olan kabile reislerinden biriydi.[3]
Kabileden birileri İslam dinine geçerse Amr, o kişiyle kabile dostları önünde dalga geçerdi, böylece o kişi saygınlığını yitirirdi.[kaynak belirtilmeli]
İslam dinine geçen tüccarlar da Amr'dan zarar gördü. İslam'a geçen bir tüccar haberi aldığı anda kimsenin o tüccarla iş yapmamasını isterdi. Sonuç olarak, İslam'a geçen tüccarlar kendi mallarını satamayıp yoksullaşırdı.[kaynak belirtilmeli]
Amr'dan en çok zarar gören hür insanlar, sosyal statüsü olmayan yoksullardı. Amr bu kimseleri bazen tartaklardı ve dostlarının da kendisi gibi yapmalarını isterdi. En büyük İslam karşıtlarından biriydi.[kaynak belirtilmeli]
Politeist Kureyş'e ait olan köleler İslam'a geçtiklerinde ağır bir şekilde cezalandırılırlardı. Bu cezalar dövülmeyi veya kırbaçlanmayı, ardından susuz ve yemeksiz bırakılmayı içeriyordu.[kaynak belirtilmeli]
Amr, Harithah bint al-Muammil isimli, İslam için önemi olan köleyi döverek körleştirmiştir. Aynı zamanda Sümeyye bint Habbât'ın (bir sahabe olan Ammar bin Yasir'in annesi) evine gitmiştir ve ona mızrak saplayarak ölümcül bir şekilde yaralamıştır. Sümeyye, saplanan mızrak yüzünden ölmüştür ve bunun için İslam'daki ilk şehit olarak kabul edilir.[kaynak belirtilmeli]
Fiziki bakımdan kötü durumda olanlar, verilen cezalara dayanamayıp İslam'dan vazgeçmişlerdir. Ancak bazıları İslam'dan gerçekten vazgeçmemişlerdir ve gizlice ibadet etmişlerdir.[kaynak belirtilmeli]
Bedir Muharebesi
Bedir Muharebesi'nden önce Sa'd bin Muaz, gayrimüslim dostu Ümeyye bin Halef ile Mekke'yi ziyarete geldi. Bir süre sonra Amr ile karşılaşıp onunla tartıştılar. Tartışma birden alevlendi ve Sa'd, Amr'ı Suriye'ye giden Mekke ticaret yolunu kesmekle tehdit etti. Böylece Amr, Ümeyye'ye kendisinin Muhammed tarafından tehdit edildiğini söyledi.[3]
Amr, Bedir Muharebesi'nde Muaz bin Amr ve Muavvez bin Amr isimli iki erkek kardeş tarafından savaş sırasında ölümcül şekilde yaralandı. Daha sonra Abdullah bin Mesud tarafından kafası kesilerek öldürüldü.
Cesedi, kendi safında savaşanların ölüleri ile beraber, Bedir’de bulunan kör bir kuyuya atılmıştır.[5]
Kaynakça
- ^ "Abū Jahl". Abū Jahl (d. 2/624), the “Father of Ignorance,” was the Qurashī leader of Muḥammad’s pagan opponents in Mecca. His actual name was ʿAmr b. Hishām b. al-Mughīra of the Makhzūm of the Quraysh. This derogatory nickname was reportedly given to him by the Prophet, and was designed to replace his actual kunya, Abū l-Ḥakam. BRILL Encyclopaedia of Islam, THREE. 2007. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020.
- ^ Ibn Khallikan's Biographical Dictionary, trans. by Bn Mac Guckin de Slane, Oriental Translation Fund (Series), 57, 4 vols (Paris: Printed for the Oriental translation fund of Great Britain and Ireland, 1842-71), I 373.
- ^ a b c Sahih el-Buhari, 5:59:286 16 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Mukatil bin Süleyman, Tefsir-i Kebir, Cilt:4, Sayfa:426-427, Alak Suresi Tefsiri.
- ^ "EBÛ CEHİL". Ebü’l-Hakem (Ebû Cehl) Amr b. Hişâm b. Mugīre el-Kureşî el-Mahzûmî (ö. 2/624), Hz. Muhammed’in ve İslâm’ın azılı düşmanlarından biri. TDV İslam Ansiklopedisi. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020.
 | İslam ile bağlantılı dikkate değer bir kişi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |