Azerbaycan'daki siyasi partiler listesi
 |
| Şu madde dizisinin bir parçasıdır: Azerbaycan devlet yapısı |
Azerbaycan’daki siyasi partiler listesi, Azerbaycan’da etkin olan veya olmuş siyasi partiler.
Azerbaycan’da siyasi partiler ve onların faaliyetleri "Siyasi partiler hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Kanunu" ile düzenlenmektedir.[1]
Azerbaycan’da siyasi partilerin resmî devlet kaydına alınması Adalet Bakanlığınca gerçekleştirilmektedir. Resmî kayıtlı siyasi partiler cumhurbaşkanlığı, genel ve yerel seçimlere katılabilir.
Tarihçe
Azerbaycan’da siyasi partilerin tarihi 1900’lu yıllardan başlamaktadır.O yıllarda Rusya İmparatorluğu Devlet Duması kuruldu ve bu parlamentoya seçimler düzenlendi. Tüm bunlar siyasi partilerin yaranmasına zemin oluşturdu.[2]
Çar Rusyasının çöküşü ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin kuruluşu ile Azerbaycan’ın parlamentosu kuruldu ve bu siyasi partilerin kurulmasına sebep oldu.[3][4]
28 Nisan 1920 tarhinde ADR 11. Kızıl Ordu tarafından işgal edildi ve tüm siyasi partiler kapatıldı.SSCB döneminde legal olarak tek etkin parti Azerbaycan Komunist Partisi oldu.[5][6]
1980‘lu yılların sonlarından itibaren halk Komünist Partisi ve genel olarak hükûmet karşıtı eylemlere başladı.Eylemlerde itiraz göstergesi olarak vatandaşlar Azerbaycan Komünist Partisi’nin üyelik biletlerini yırttılar.[5]
Etkin Partiler
Bağımsızlığın kazanılmasından sonra Azerbaycan Millî İstiklâl Partisi ilk siyasi parti olarak resmî devlet kaydına alındı.
Şu anda ise devlet kayıtlarında 62 siyasi parti var. En son kayda alınan siyasi partiler Gelecek Azerbaycan Partisi’dir.
.png){kind=small}
Resmî kayıtsız partiyalar
Bazı siyasi partiler resmî olarak devlet kaydına alınmasa da etkin olarak siyasi faaliyetler göstermektedir.
| Logo | Parti | Kısaltma | Genel Başkan |
|---|---|---|---|
Millî Meclis’te bulunan siyasi partiler
9 şubat 2020’de gerçekleşen seçimlerde parlamentoda temsil hakkını 9 (11) siyasi parti kazanmışdır.
 6. dönem Millî Meclis’te bulunan siyasi partiler | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| YAP | Yeni Azerbaycan Partisi | İlham Aliyev | 70 / 125 |
10.432 / 15.156 | ||||
| VDP (VHP) |
Vatandaş Dayanışması Partisi | Sabir Rüstemhanlı | 3 / 125 |
6 / 15.156 | ||||
| AVP | Ana Vatan Partisi | Fezail Ağamalı |
1 / 125 |
187 / 15.156 | ||||
| DİP | Demokratik Islahatlar Partisi | Asım Mollazade | 1 / 125 |
35 / 15.156 | ||||
| ADMP | Azerbaycan Demokratik Maarifçilik Partisi | Elşen Musayev | 1 / 125 |
|||||
| BKP (BQP) |
Büyük Kuruluş Partisi | Fazıl Mustafa | 1 / 125 |
|||||
| BAHCP (BAXCP) |
Bütün Azerbaycan Halk Cephesi Partisi | Kudret Hasanguliyev | 1 / 125 |
|||||
| CAP (REAL) |
Cumhuriyetçi Alternatif Partisi | İlgar Mammadov | 1 / 121 |
0 / 15.156 | ||||
| MCP | Millî Cephe Partisi | Razi Nurullayev | 1 / 125 |
0 / 15.156 | ||||
| VP | Vahdet Partisi | Tahir Kerimli | 1 / 125 |
|||||
| VBP | Vatandaş Birliği Partisi | Sabir Hacıyev | 1 / 125 |
|||||
Kapatılan partiler
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kapanan partiler
| Kapanan Partiler | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partiyanın Adı | Tarih | |||||||||||
| İttifaki-Müslimin | 1906 | |||||||||||
| Müdafaa Partisi | 1909 | |||||||||||
| Kafkasya İttihat ve Terakki Fırkası | 28 May 1918 | |||||||||||
| İttihat Partisi | 28 Aprel 1920 | |||||||||||
| Ahrar Partisi | 28 Aprel 1920 | |||||||||||
| Çiftçi Partisi | 28 Aprel 1920 | |||||||||||
| Halkçı Partisi | 28 Aprel 1920 | |||||||||||
| Azerbaycan Komünist Partisi | 1 sentyabr 1991 | |||||||||||
| Azerbaycan Himmet Partisi (Zakir Tağıyev) |
1998[i] | |||||||||||
| Yeşiller Partisi | 2003[51] | |||||||||||
| Geyrat Partisi (1993) | 2010[52] | |||||||||||
| "Namus" Azerbaycan Cumhuriyet Partisi | 2013[53] | |||||||||||
| İsim değişen partiler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partinin eski adı | Partinin yeni adı | Deyişme tarihi | |||||||||
| Geyrat Partisi (1905) | Türk Edemi Merkeziyyet Fırkası | 1917 | |||||||||
| İctimaiyyun-Amiyyun | Adalet Fırkası | 1917 | |||||||||
| Azerbaycan Komünist Partisi (1993) | Azerbaycan Vahit Komünist Partisi | 1993[j] | |||||||||
| Azerbaycan Vahit Komünist Partisi | Azerbaycan Komünist Partisi (1993) | 1995[k] | |||||||||
| Bozkurt Partisi | Azerbaycan Millî Demokrat Partisi | 1999[54] | |||||||||
| Açık Cemiyet Partisi | Bağımsız Demokratlar Partisi | 22 Aralık 2013[55] | |||||||||
| Birleşik Azerbaycan Partisi | Beyaz Partisi | 26 Haziran 2016[56] | |||||||||
| Başka parti ile birleşip yeni isim alan partiler | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kapanan partiler | Birleşilen Parti | Birleşme Tarihi | ||||||||
| Türk Edemi Merkeziyyet Fırkası | Müsavat Partisi | Türk Edemi Merkeziyyet Fırkası "Müsavat" | 3 Haziran 1917 | |||||||
| Rusyada Müslümanlık Partisi | "İttihadi-İslam" Cemiyeti | Rusyada Müslamanlık "İttihat" | Ocak 1918 | |||||||
| Adalet Fırkası | Rusya Komünist Partisi Bakü Komitesi | Azebaycan Komünist Partisi (1920) | 11-12 Şubat 1920 | |||||||
| Himmet | ||||||||||
| Azerbaycan komünistleri | ||||||||||
| Başka partiyle birleşerek yeni isim alan partiler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kapanan Parti | Birleştiyi Parti | Birleştiyi Tarih | |||||||||
| Difai Partisi | Müsavat Partisi | 1917 | |||||||||
| Azerbaycan Ana Toprak Partisi (Rövşen Gambar) |
Müsavat Partisi | 1995[57] | |||||||||
| Doğru Yol Partisi (1992) (Tamerlan Karayev) | |||||||||||
| Adalet Partisi | Azerbaycan Demokrat Partisi | 1996[58] | |||||||||
| Demokratik Azerbaycan Partisi (Aydın Guliyev) |
1998[58] | ||||||||||
| Demokratik Yol Partisi (Yakub Abbasov) |
2000[58] | ||||||||||
Notlar
- ^ Çar hükuməti tarafından faaliyyeti durduruldu, gizli şəkildə etkinlik gösteren parti 1917`de Müsavata birleşti.
- ^ Çar hükûmeti tarafından kapatıldı, üyeleri hapsedildi.
- ^ Çar hükûmeti tarafından 1907’de kapatıldı, 1917 tarihinde gizli olarak etkinlik gösteren parti Müsavata birleşti.
- ^ Halkçı ve Çiftçi Partilerine parçalandı.
- ^ Çar hükûmeti tarafından kapatıldı, üyeleri hapsedildi.
- ^ Daha sonra yeniden kuruldu.
- ^ Müsavata birleşti.
- ^ Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti hükumeti tarafından ülke bağımsızlığını tehlike altına attığı gerkçesiyle kapatıldı.
- ^ Genel başkanı siyasetten gitti.1998 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmışdır
- ^ Elçibey hükumeti tarafından SSCB yanlısı olduğu iddiasıyla AKP kapatılmıştı. AKP yeni AVKP adıyla siyasete dönmüştür.
- ^ AVKP 1995 tarihinde kapatıltıktan sonra Ramiz Ahmedov liderliğinde AKP siyasete geri dönmüş, Sayad Sayadovun partisi AKP değil, AVKP adını almıştır.
Kaynakça
- ^ e-qanun.az. "Siyasi partiler hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Kanunu" (Azerice). 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ Hüseynov, M. C. Партия "Мусават" в прошлом и настоящем (Rusça).
- ^ Paşayev, Atahan (1998). Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (1918-1920) (Azerice). Bakü: Parlament (stenografik hesaplar).
- ^ Şablon:Haber kaynağıpaper
- ^ a b Azerbaycan Komünist Partisinin tarihi (Azerice). 1958.
- ^ Azerbaycan tarihi (Azerice). III. 1973.
- ^ : Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5., B., 2001; Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918-1920), B., 1998; Əfəndiyev S.M., Azərbaycan proletariatının inqilabi hərəkatı tarixindən,B.,1957; Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997;
- ^ Aslani S.ġ., Ġran "Ġctimaiyyun-amiyyun" (Mücahid) Partiyasına aid yeni sənədlər, ADU-nun Elmi əsərləri (tarix və fəlsəfə elmləri seriyası), 1973,
- ^ Seyidzadə D., Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqillyə aparan yollar, B., 1998; Багирова И.С., Политические партии и организации Азербаиджана в начале XX века, Б., 1997; Ахмедов А., Азербаиджанские тюрки в революции 1905 г., Б., 2001.
- ^ ; Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997;
- ^ Seyidzadə D.B., Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqilliyə aparan yollar, B., 2004; Süleymanova S., Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat, B.. 1999; Вагирова И.С., Политические партии и организации Азербаиджана в начале XX века ,Б., 1997; Ахмедов А., Азербаиджанские тюркивреволюций1905года,Б.,2002.
- ^ a b Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001; Mustafayev Q., XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda Ġslam ideologiyası və onun tənqidi, B., 1973; GöyüĢov A., Azərbaycanda Ġttihadçılıq, B., 1997; Süleymanova S., Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat (XIX yüzilliyin sonu - XX yüzilliyin əvvəlləri), B., 1999; Агамлиева Н., Худиев Р., Азербаиджанская Республика. Страницы политической истории. 1918-1920, Б., 1994.
- ^ Müsavat Partiyasının Proqram və nizamnamə sənədləri, Gəncə, 1993; Azərbaycantarixi,7cilddə,c.5, B.,2001;"GəncAzər"(Ġstintaqmateriallarıüzrə),B.,1993;
- ^ : Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5., B., 2001; Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918–1920), B., 1998; Əfəndiyev S.M., Azərbaycan proletariatının inqilabi hərəkatı tarixindən,B.,1957; Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997;
- ^ Paşayev A., Haqqverilməz,alınar,"'Respublika" qəzeti,1990,22dekabr.
- ^ Azerbaycan tarihi, 7 kitapta, k.5, B., 2001.
- ^ Azərbaycan Kommunist Partiyasının tarixi, B., 1958; Azərbaycan tarixi, 3 cilddə. c.3, B., 1973;
- ^ "AMİP'in 11. Kurultayı" (Azerice). 16 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:avpisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:vhpisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ BBC News (13 Ekim 2020). "Müsavat Partisi'nin 9. Olağan Kurultayı" (Azerice). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:yapisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ APA TV (1 Aralık 2016). "Nizami Süleymanov öldü" (Azerice). Youtube.com. 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2016.
|yayıncı=dış bağlantı (yardım) - ^ "Ümit Partisi'nin 4. Olağan Kurultayı" (Azerice). 13 Ağustos 2013. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "ASRP'nin 9. Olağan (çevrimiçi) Kurultayı (onlayn)" (Azerice). 15 Temmuz 2020. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "ASDP'nin 13. Olağan Kurultayı" (Azerice). 17 Ekim 2017. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "AHCP'nin 6. (9.) Olağan Kurultayı" (Azerice). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "Parti genel başkanı Musa Tukanov öldü" (Azerice). 15 Şubat 2019. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:vpisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "AHP'nin 3. Olağan Kurultayı" (Azerice). 25 Temmuz 2015. 26 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "ALDP'nin 5. Olağan Kurultayı" (Azerice). 13 Nisan 2017. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "Adalet Partisi'nin 6. Olağan Kurultayı" (Azerice). 27 Ocak 2018. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "BKP çevrimiçi Kurultayı" (Azerice). 18 Temmuz 2020. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "DİSP'in 5. Kurultayı" (Azerice). 1 Şubat 2016. 3 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:baxcpisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "KHCP III Kurultayı" (Azerice). 1 Ağustos 2015. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "VİP IV Kurultayı" (Azerice). 28 Mayıs 2017. 17 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "MDHP II Kurultayı" (Azerice). 14 Mayıs 2017. 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ a b "Bağımsız Halk Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi resmî kayda alındı" (Azerice). 7 Mayıs 2020. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "4 siyasi partii resmî olarak kayda alındı" (Azerice). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "MCP I çevrimiçi Kurultayı" (Azerice). 28 Temmuz 2020. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "Mammadov REAL genel başkanı seçildi" (Azerice). 18 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "GAP'ın III Kurultayı" (Azerice). 31 Ağustos 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
- ^ https://report.az/daxili-siyaset/gelecek-azerbaycan-partiyasi-dovlet-qeydiyyatina-alinib/
- ^ "AİP'in yeni "genel başkanı" seçildi" (Azerice). 17 Ağustos 2015. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "ASP çevrimiçi Kurultay düzenledi" (Azerice). 13 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "Yeni siyasi parti" (Azerice). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "HAP I Kuruluş Konferansı" (Azerice). 26 Ocak 2020. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ "MM kararı" (Azerice). 17 Ağustos 1993. 23 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ a b "Araştırma" (Azerice). 4 Mayıs 2009. 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "Yeşiller Partisi etkin değil" (Azerice). 3 Eylül 2019. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "Geyrat Partisi kapatıldı" (Azerice). 19 Kasım 2010. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "Namus Partisi kapatıldı" (Azerice). 17 Aralık 2013. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "AMDP siyasi ideolojisini değişti" (Azerice). 15 Aralık 2008. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ACP isim değişti" (Azerice). 22 Aralık 2013. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ Azadlıq Radiosu (27 Haziran 2016). "BAP ismini değişti" (Azerice). 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ "Siyasi kardeşleşme tarihi" (Azerice). Modern.az. 9 Aralık 2010. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
- ^ a b c "ADP tarihi" (Azerice). www.modern.az. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
