Aleksandr Orlov
Aleksandr Mihailoviç Orlov (Rusça': Александр Михайлович Орлов) (Leiba Lazarevich Felbing, Лейба Лазаревич Фельбинг) (21 Ağustos 1895–25 Mart 1973) Sovyet istihbarat yöneticisiydi. 1938 yılında ABD'ye iltica etti. Leon Troçki'yi kendisine karşı yapılacak olan suikast girişiminden haberdar etti.
Gençliği
Belarus'taki Bobruysk kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Gerçek adı Leiba Lazareviç Feldbin’di. Moskova’daki Lazarevski Enstitüsüne devam etse de eğitimini yarıda bırakarak Moskova Üniversitesinde hukuk eğitimi almaya başladı. Ancak eğitimi, I. Dünya Savaşının patlak vermesiyle beraber Çarlık Ordusuna alınmasıyla yarıda kesilecektir.
Rus İç Savaşında
1917 yılında Ekim Devriminin başarılı olmasıyla Bolşeviklerin safına geçen Orlov, Rus İç Savaşı sırasında Kızılordu’da subay olarak görev yapacaktı. Özellikle Polonya cephesinde düşman hatlarının gerisinde gerçekleştirilen sabotaj harekâtlarına katıldı ve yönetti. Ordu bünyesinde daha sonra Arkhangelsk’de sınır birlikleinde görev yapacak, 1921 yılında ise Kızılordu’dan emekliye ayrılacaktı. Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesinde eğitimine devam eden Orlov, mahkeme heyetlerinde görev aldı. 1924 yılı Mayıs ayında OGPU Ekonomi Departman şefi olan kuzeni Zinoviy Katznelson tarafından göreve çağrıldı, Ekonomi Bölümünde gizli polis olarak işe başladı.
Gizli servisin emrinde
Kuzeni OGPU Transkafkasya Sınır Birliklerini denetleme görevine atanınca Orlov ve ailesini de Tiflis’e davet edecek, Orlov ise bu daveti kabul edecekti. Ancak burada kızı romatizmaya yakalanınca kızının tedavisini Avrupa’da yaptırabilmek için yurt dışı görev talebinde bulunacaktır. Böylelikle NKVD’nin yurt dışı kısımına atanan Orlov, Sovyet Ticari Ataşeliği yetkilisi olarak Paris’e gönderilir.
Fransa’da geçirdiği bir yılın ardından aynı görevle Berlin’e gönderilir. 1930 yılında Moskova’ya döner. İki yıl sonra ABD’deki akrabaları aracılığıyla ABD pasaportu almak ve Avrupa’da rahatça seyahat edebilmek için bu ülkeye gitmek üzere yola çıkar. Leon L. Nikolaev adıyla ABD’ye 22 Eylül 1932 günü Bremen’den hareket etmiş olan SS Europe adlı gemiyle ayak basar. William Goldin adına pasaport aldıktan sonra 30 Kasım 1932 günü tekrar gemiyle Almanya’ya döner. Moskova’ya döndüğünde yeniden yurt dışı görev talebinde bulunur, hasta kızını Viyana’daki Karl Noorden isimli doktora tedavi ettirmek istemektedir. Bu talebi olumlu karşılanacak ve ailesiyle beraber Mayıs 1933'te Viyana’ya gelir. Cenevre’de ve Fransa’da istihbarat faaliyetlerine katılır. Kopenhag ve Londra’da görev yapar. Bu sırada Sovyet istihbaratıyla ilişki kuran ve aralarında ünlü casus Kim Philby’nin de bulunduğu Cambridge Beşlisi de faaliyete geçmiştir. Ekim 1935'te görevinden ayrılarak Moskova’ya dönecek, bundan sonra NKVD’nin ardılı olan OGPU’ya bağlı olarak nakliye departmanında daha düşük bir göreve getirilecektir.
İspanya İç Savaşı
Haziran 1936’da Orlov, İspanya İçişleri Bakanlığı ile irtibat subayı olarak NKVD bünyesinde İspanya’ya atanır. Madrid’e 15 Eylül 1936 günü ulaşır. İspanya İç Savaşı sırasında Ekim ayında İspanyol altın rezervlerinin Madrid’den Moskova’ya taşınması operasyonunu yönetir. Cumhuriyetçi yönetim bu sayede Sovyetleri Birliğinden alacağı askeri yardım için teminat veya ön ödeme vermiş oluyordu. Bu zor görevi Orlov sevk ve idare etmiş, Sovyet şoförlerince kullanılan kamyon konvoylarıyla taşınan 510 ton altın dağlardaki sığınaklardan Cartagena limanına getirilmiştir. Burada Alman hava saldırısı tehdidi altında dört ayrı Rus gemisine yüklenen önemli kargo Odessa limanına doğru yola çıkmıştır. Altın, Moskova’ya özel zırhlı trenle sevk edilecektir. Bu üstün hizmetindne ötürü Orlov’a Lenin Nişanı verilecektir.
Ancak Orlov’un görevi bununla sınırlı değildir. İspanya’daki en önemli görevi özellikle iç savaş sırasında İspanya’da kuvvetli olan troçkistlere karşı savaşmaktı. Bu dönemde Troçki ve yandaşları özellikle Stalin’e yönelttikleri eleştirileri artık Sovyetler Birliğine karşı yöneltmişlerdi. Eski Kızılordu komutanı ve Ekim Devriminin mimarlarından Troçki, Sovyetler Birliği yönetimiyle yaşadığı anlaşmazlıklardan sonra ve özellikle bu dönemde Sovyet deneyiminin artık dejenere olduğunu iddia edecek ve yokedilmesi gerektiğini savunacak kadar ileriye gidecektir. Bu ortam içerisinde görev yapan Orlov, İspanya’da troçikstlere karşı çeşitli operasyonlarda bulunmuştur. İspanya’daki troçkist örgüt Marksist Birlik için İşçi Partisi (POUM) lideri Andreu Nin’i öldürdüğü idia edilecektir. Orlov bu süre zarfında NKVD tarafından gerçekleştirildiği iddia edilen cinayet ve adam kaçırma suçlamalarını reddedecektir.
İltica etmesi
1938 yılında Sovyetler Birliğinde Büyük Temizlik adıyla yapılan tasfiye hareketi sürerken Orlov eski yoldaşlarının birer birer tutuklanarak idam edildiğini İspanya’dan izlemekteydi. Moskova’dan gelen gizli bir emirde Anvers’te bir gemiye binmesi istenince kendisinin de tasfiye edileceğini düşünüp harekete geçer. NKVD kasasından 60.000 dolar çalarak eşi ve kızıyla beraber Kanada’ya kaçar. Kanada’da NKVD şefi Nikolai Yezhov’a bir tehdit mektubu kaleme alacak ve gönderecektir. Eğer kendsini veya ailesinden herhangi birini öldürmek için bir suikastçi görevlendirirse bütün bildiklerini açıklayacağını bildirir. Mektubun ekine ise Avrupa’da gizli olarak görev yapan tüm ajanların kod adlarını ve kimlik bilgilerini koyar. Ayrıca Troçki’ye de ayrı bir mektup yazarak oğlu Lev Sedov’un arkadaşları arasında bulunan bir NKVD ajanının kendisini öldürmeye çalışacağını bildirir.[1] Orlov daha sonra ABD’ye geçecek ve yeraltına çekilecektir. NKVD ise 1969 yılına kadar onu bulmaya çalışmayacaktır.
Gizli tarih
Orlov, Stalin’in Mart 1953'te ölmesinin hemen ardından ve iltica edişinden 15 yıl sonra yeniden ortaya çıkar ve Stalin’in Suçlarının Gizli Tarihi[2] adlı kitabı yayınlar. Kitapta daha önce açıklanmayan birçok cinayetin NKVD tarafından işlendiği iddia edilmektedir. Kitap herhangi bir kaynak veya belge göstermeksizin yazıldığı için gayriresmî bir tarih yazımının ötesine geçemeyecektir. Çoğunlukla kulaktan dolma bilgilere ve söylentilere dayalı, çoğunlukla diyalogları içeren bir anlatım tarzı bulunmaktadır. Kitaptaki iddialar adı geçen kişilerin çoğunun hayatta olmamasından ötürü de tutarlı olamamaktadır. Ayrıca Orlov’un bahsettiği tüm eylemler kendisini azade göstermesi de dikkat çekicidir. Kitabın maddi gelir beklentisiyle yazıldığı da iddia edilmektedir.
Kitaptan sonra
Kitabın basılması ABD’deki CIA ve FBI örgütleri için utanç verici bir durum olarak ortaya çıkar. NKVD’nin üst düzey bir yöneticisi ABD’de gizli servislerin bilgisi haricinde 15 yıl boyunca yaşamıştır. Bundan sonra Orlov FBI ve Senato Komisyonlarında sorguya çekilecektir. Buna rağmen Batıdaki Sovyet ajanlarının isimlerine dair bir bilgi vermeyecektir.[3]
Sonraki hayatı
Orlov ve eşi ABD’de gizli ve mütevazı hayatlarına devam edecektir. 1963 yılında CIA Orlov’un diğer bir kitabının basılmasına yardım eder.[4] Ayrıca Michigan Üniversitesi Hukuk Fakültesinde işe girmesini sağlarlar. Cleveland’a gidecek olan Orlov 1973 yılında ölür. Son kitabı FBI ajanı Ed Gazur tarafından 2004 yılında basılacaktır.[5]
Kaynakça
- ^ Troçki mektubu dikkate almayacaktır.
- ^ The Secret History of Stalin’s Crimes, Londra, Jarrolds Publishers (1954)
- ^ Orlov 1956 yılında LIFE dergisine yazdığı makalede Stalin’in aslında Çarlık Rusyasında ajan olduğunu, Çarlık rejimi yıkılınca ele geçen belgelere ulaşan NKVD yetkililerinin Kıızılordu komutablarıyla beraber ona karşı bir darbe planladıklarını ancak Stalin’in tasfiye hareketiyle buna engel olduğunu iddia edecektir.
- ^ The Handbook of Counter-Intelligence and Guerilla Warfare, University Of Michigan Press 1972, ASIN B001QW9SKE
- ^ The March of Time:Orlov Memoirs, ISBN 1-903608-05-8