1921 Moğol Devrimi

1921 Moğol Devrimi
Moğol devrimciler
Tarih 1921 Bölge Moğolistan Sonuç Devrimcilerin zaferi
Taraflar
Moğol Halk Partisi	Beyaz Ordu Çin Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Damdin Sukhbaatar	Roman Ungern von Sternberg
Güçler
10 100 kişi 4 uçakları	10 700 kişi

1921 Moğol Devrimi, Moğolistan'da gerçekleşmiş komünist devrimdir. Devrim sonucunda Moğolistan Çin'den bağımsızlığını kazanarak Moğolistan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

Arka plan

Moğolistan, 1691'den 1911'e kadar, Çin'i yöneten Qing (Mançu) Hanedanı'nın yönetiminde kaldı. Asya'nın iki büyük gücünü karşı karşıya getiren Rus-Japon Savaşı'nda (1904-05) hem Ruslar, hem de Japonlar Moğol paralı askerlerini kullandı. Japonlar özellikle Rusya ve Çin'e karşı Moğol milliyetçiliğini geliştirmeye çalıştılar. Savaştan sonra imzalanan gizli bir antlaşmayla Ruslar, Moğol topraklarının büyük bölümünü Japon nüfuz alanının bir parçası olarak tanıdılar.

Çin'deki 1911 Devrimi'nin ardından Cebtsundamba Hutuhtu'nun önderliğinde birleşen Moğollar, Rus Çarlığı'nın desteğine güvenerek bağımsızlıklarını ilan ettiler. Ama Japonya ve Britanya ile ilişkilerini bozmak istemeyen Rusya, ağırlığını "özerklik"ten yana koyarak Moğolların ve Çinlilerin de katıldığı çetin görüşmelerden sonra bu statünün onaylanmasını sağladı. İç ve Dış Moğolistan'ın birliği ise gerçekleşmedi.

Devrim

Bu belirsiz siyasi durum, artan ekonomik ve toplumsal sorunlarla birlikte 1917 Devrimi'ne kadar sürdü. Rusya'daki gelişmeler üzerine Moğolistan'a giren bir Çin ordusu ülke yöneticilerini Çin Cumhuriyeti'ne katılmaya zorladı. Ardundan Bolşeviklerden kaçarak Moğolistan'a giren Roman Ungern von Sternberg (Deli Baron) komutasındaki Beyaz kuvvetler Çin işgaline son verirken Moğollara karşı da acımasız baskılara giriştiler. Bu karışıklık ortamında eski bir asker olan Damdiny Sühbaatar'ın sol eğilimli bir aydın olan Khorloghiyin Çoybalsan'ın önderlik ettiği grupların birleşmesiyle, Moğolistan'ın bağımsızlığını hedef alan güçlü bir hareket ortaya çıktı. Geleneksel önderlerin dış müdahalelere karşı koymamasına duyulan tepki, geniş Moğol kitlelerinin bu radikal harekete katılmasını sağladı.

Kızıl Ordu'dan yardım alan devrimci Moğol kuvvetleri, işgalci birlikleri yenilgiye uğratarak Temmuz 1921'de başkent Urga'yı (bugün Ulan Bator) aldı. Sembolik bir hükûmet olarak başta tutulan Cebtsundamba Hutuhtu'nun ölümünden sonra 26 Kasım 1924'te halk cumhuriyeti ilan edildi.

Ayrıca bakınız

• Onun Adı Sukhbaatar