Şyaulyay Taarruzu
| Şyaulyay Taarruzu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bagration Harekâtı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |
 Sovyetler Birliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Georg-Hans Reinhardt Paul Laux |
 Hovhannes Bagramyan | ||||||
| Güçler | |||||||
|
3. Panzer Ordusu 16. Ordu | 1. Baltık Cephesi | ||||||
Şyaulyay Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1. Baltık Cephesi kuvvetlerince girişilmiş bir taarruzdur ve genellikler Bagration Harekâtı olarak bilinir. Taarruz, Beyaz Rusya Stratejik Taarruz Harekâtı'nın üçüncü evresinde girişilen bir harekâttır ve ana taktik hedefi Şyaulyay kenti olarak, Alman kuvvetlerinin Litvanya'dan çıkarılmasını amaçlamaktadır.
Kuvvetler
Wehrmacht
- Mareşal Walter Model komutasındaki Merkez Ordular Grubu'na bağlı olan, General Georg-Hans Reinhardt'ın 3. Panzer Ordusu'nunve General Gerhard Matzky komutasındaki 25. Ordu'su.
- General Johannes Frießner komutasındaki Kuzey Ordular Grubu'nun General Paul Laux komutasındaki 16. Ordu'su.
STAVKA
General Ivan Bagramyan komutasındaki 1. Baltık Cephesi kuvvetleri. Bu kuvvetler, 2. ve 6. muhafız ordularla, 39., 43. ve 51. ordulardan oluşmaktadır.
Taarruz
İlk evre
Kızıl Ordu'nun Bagration harekâtı, 1944 yılı Temmuz ayında büyük bir başarı elde etmişti. Alman Merkez Ordular Grubu, dağılmıştı ve Sovyet taarruzunun kuzey kanadı, Alman Kuzey Ordular Grubu için Litvanya ve Estonya'da bir tuzak tehdidi geliştirmekteydi. Beyaz Rusya Stratejik Taarruz Harekâtı'na katılan cephe kuvvetleri, 4 Temmuz'dan itibaren Naroch Gölü ve Voropaevo'nun batısından Druya Nehri hattına ilerlediler. Bu kuvvetler, Švenčionys ve Kaunas yönünde bir ileri hareket başlatmakla görevliydiler. Bu harekât için Cephe bünyesine katılan 39. Ordu'nun da 10 Temmuz itibarıyla Cephenin sol kanadında toplanması gerekiyordu. Cephe kuvvetleri, STAVKA ihtiyatı olan 2. Muhafız Ordusu ve 51. Ordu tarafından takviye edildi. Ancak bu birlikler Temmuz ayının ikinci yarısında bölgeye ulaşabilecekdi. Taarruz, 5 Temmuz'da eksik kadrolu 1. Tank Kolordusu'nun desteğinde, 6. Muhafız Ordusu'nun iki piyade kolordusu ve 43. Ordu'nun üç piyade kolordusunun saldırısıyla başladı.
Sovyet saldırısı, Kuzey ve Merkez Ordular Grubu'nun sınır bölgesindeki iki Alman kolordusunun cephe hattını hedef almıştır. Strachwitz Panzer Grubu, Litvanya başkenti Riga'ya gönderildi. Buradaki sert savunma muharebeleri sonunda Temmuz ayı sonu itibarıyla 1. Baltık Cephesi kuvvetlerinin ileri hareketi durduruldu.
Sovyet 39. Ordu'su, 10 Temmuz sabahı Kaunas'a yönelik bir taarruz başlattı. İnatçı bir Alman direnmesiyle karşılaşan Sovyet komutanlığı, üç ordunun taarruz hattını 12 Temmuz'da 200 km.lik bir cephe hattına yaydı. Ağustos ayı başlarında Kızıl Ordu, Alman Kuzey Ordular Grubu ile Merkez Ordular Grubu bağlantısını kesmek için
Taarruzun Kaunas'a kaydırılması
Taarruzun ilerleyişine bağlı olarak STAVKA, taarruzun ana eksenini Siaulyay'dan Kaunas'a kaydırdı. 39. Ordu ile birlikte bu orduya verilen taarruz görevi de 3. Beyaz Rusya Cephesi'ne aktarıldı. 1. Baltık Cephesi'ne ise 3. Muhafız Mekanize Kolordusu aktarıldı.
Siaulyay eksenindeki taarruzu geliştirmek için, 2. Muhafız Ordusu ve 51. Ordu, 14 Temmuz'da muharebeye sokuldu. Bu birlikler 22 Temmuz'da Panevežys kentini kontrol altına aldı. Kent, Alman Kuzey Ordular Grubu için önemli bir kavşak sayılmaktadır. 3. Muhafız Mekanize Kolordusu, 51. Ordu'nun kombine kuvvetleriyle koordinasyon içinde hareket ederek 27 Temmuz'da, General Hellmuth Mäder komutasındaki Alman birliklerince tutulan Siaulyay'ı ele geçirdiler. Cephenin sağ kanat birlikleri, 2. Baltık Cephesi kuvvetleriyle birlikte Daugavpils'i geri aldı.
Sovyet kuvvetleri taarruzu ileri götürerek 30 Temmuz'da Biržai ve Bauska kavşağını ve bazı direnek noktalarını ele geçirdiler, 31 Temmuz'da Jelgava'ya girdiler. Tukum'a girerek Riga Körfezi'nde sahile ulaşan Kızıl Ordu birlikleri Alman Kuzey Ordular Grubu'nun geriyle kara bağlantısını kestiler.
Alman karşı taarruzu
General Bagramyan kuvvetleri Temmuz ayı sonu ve Ağustos başlarında Biržai ve Raseiniai bölgelerinde Alman karşı taarruzlarını püskürttüler. Sovyet kaynaklarına göre Biržai bölgeslinde dört piyade tümeni ile 100 tank ve taarruz topundan oluşan Alman kuvvetlerinin, Raseiniai bölgesinde ise bir piyade tümeni ile bir tank tümeninden oluşan Alman kuvvetinin taarruzları püskürtülmüştür. General Strachwitz'in panzer grubu, kuşatmanın dışında tuzağa düşürüldü. Bunun üzerine eldeki diğer birliklerden unsurlarla birleştirilerek yeniden düzenlendi. Kuşatma altında kalan Alman birlikleri de, kuşatmayı yarmak için yeni düzenlemerle teşkillendi.
Doppelkopf Harekâtı kapalı adı verilen Alman taarrzu 16 Ağustos'ta başladı. Alman ağır kruvazörü DKM Prinz Eugen, Litvanya'daki bir kasaba merkezindeki 48 T-34'ü bir bombardıman sırasında imha etti. Bu bölgedeki Sovyet savunması, 3. Hava Ordusu tarafından desteklendi. Alman kuvvetleri, Tukum'un ve Sloki'nin batısında Alman Deniz Kuvvetleri Kriegsmarine desteğinde 20 Ağustos'ta giriştikleri bir karşı taarruzla Sovyet kuvvetlerini sahilin gerisine atabildiler. Böylece Riga civarındaki birliklerin deniz üzerinden bağlantısını yeniden kurdular. Strachwitz grubu ile Ordular Grubu arasındaki bağlantı da ayın 21'inde yeniden kuruldu.
Sonuç
Bu bölgede serbest kalan zırhlı birlikler, Narva'daki Alman savunmasını desteklemek üzere aktarıldı. Narva'da ortaya çıkabilecek kritik durum böylece önlenmiş oldu, fakat hâlen durum Alman savunması açısından sağlam değildi. Öte yandan Kuzey Ordular Grubu'nun durumu da kritik bir hal almıştır. Sonbaharda 1. Baltık Cephesi taarruzlarına yeniden başladı. Memel Savaşı sırasında Kızıl Ordu birliklerince Güney Ordular Grubu ile Kuzey Ordular Grubu bağlantısı kesildi ve 3. Panzer Ordusu nun büyük kısmı imha edildi.
Dipnotlar
Kaynakça
- Ostfrontdrama 1944 - R. Hinze
- Fight for the Soviet Baltic in the Great Patriotic War 1941-1945 Riga, 1967