Çin Komünist Devrimi
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ocak 2012) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Çin Komünist Devrimi, Çin'in kurulması yolunda, 1934'te imparatorluk içinde başlayan ve Çin-Japon Savaşı ve II. Dünya Savaşı'nı da içine alarak sonuca ulaşan Maocu bir halk devrimidir.
Uzun Yürüyüş (1934-1935)
Çan Kay Şek'le komünistler arasındaki iç savaş şiddetle sürerken Japonlar Çini istila için fırsat kolluyordu. Büyük Buhran bu fırsatı 1931 yılında yarattı. Eylül ayında Japonlar kuzeydoğu Çin'i (Mançurya'yı) işgale başladı.
Çan Kay Şek'in bu bölgedeki birlikleri bozguna uğrayınca Japonlar 40 milyon nüfuslu zengin sanayi bölgesini kolaylıkla ele geçirdiler. Çan Kay Şek ise ordusunun büyük bir kısmını düşmanın üzerine yürüteceği yerde eski politikasına devam ediyordu. 1934'e kadar komünist orduları yenmek için 4 büyük askerî operasyon başlattı. Bu sırada Japonlar bir taraftan Şanghay'a çıkmış diğer taraftan Moğolistan'a ilerlemiştir.
Jiangxi'deki komünist hükûmeti ezmek için art arda ordular göndermenin fayda vermediğini gören Çan Kay Şek bunu yerine komünistlerin bulunduğu bölgeleri çevirmek ve yavaş yavaş çemberi daraltmak yoluna gitti. Komünistlerin bazı taktik hataları ve bölgedeki yanlış politikaları da eklenince bu çevirme hareketi başarılı oldu. Bu durum karşısında komünist liderler çemberi yarıp güneydeki bölgeden çıkmayı ve kuzeye gidip yerleşmeyi planladılar. Bu karar 1934 yılında tarihin en hızlı yürüyüşlerinden birini başlatıyordu.
Büyük kısmı asker küçük bölümü sivil halk ve komünist şeflerden oluşan 300 bin komünist çemberi yararak Uzun Yürüyüş'e başladı. Jiangxi'yi ve Yangçe'nin güneyindeki üstlerini geride bırakarak önce batıya doğru ilerlediler. Yunnan'dan sonra Yangçe'nin yukarı kısmındaki dar boğazlardan geçtiler. Tibet'in eteklerinden dolaşıp Doğu Türkistan'a vardılar. Sonra kuzeye doğru ilerlediler. Moğolistan'a komşu Şensi eyaletinin kuzey bölgesinde durdular. Ortalama 13 bin kilometre yol yürümüş ve yürürken kendilerini takip eden Çan Kay Şek kuvvetleriyle de çarpışmak zorunda kalmışlardır. Uzun Yürüyüş başlarken komünistlerin kuvveti 100 bin kişiydi. Bittiği zaman açlık kış ve bazı firarlar yüzünden 30 bine inmişti. Ancak, komünistler bu yürüyüşle hem çevrilip yok edilmekten kurtulmuş, hem de daha güvenli bir bölgeye yerleşmişlerdi. Ayrıca bu bölgede Japonlarla savaşmak için hazırlık yapacak ve böylece Çan Kay Şek'in başaramadığı bir işe girişerek birçok farklı etnik ve siyasi grubun da desteğini kazanacaktı.
Çin-Japon Savaşı
Uzun Yürüyüşten sonra Japonlarla savaşmak için hazırlık yapan komünistler aynı zamanda Şensi bölgesinde reformlar yapmış, eğitim kampanyası başlatmışlardı. “Çinli Çinliyle değil Japonlarla savaşmalı” sloganı bütün Çin'de yankı uyandırmıştı. Komünistler Japonlara karşı Nankin'deki rejim gibi boyun eğmeyeceklerini savaşacaklarını ilan ediyordu. Çan Kay Şek'in emrindeki kuvvetler Mançurya'da Japonlara yenilip çekilen kuzey doğu ordusuyla bölgedeki birliklerden oluşmaktaydı. Japonya ise 1937 yılı içinde bütün Çin'i istila etmek için planlar hazırlıyordu.
Sonuçta Çan Kay Şek ile komünistler arasında barış yapıldı ve böylece Çin Devriminde Japon emperyalizmine karşı savaş başladı. Japon ordusu 7 Temmuz 1937 de kuzeyden Pekin'e saldırdı ve Marko Polo Köprüsü'ne kadar geldi. Çok geçmeden Japon donanması Şangay'ı bombaladı ve kente asker çıkarttı. Japonya Çin'i tam bir sömürge haline getirmek için harekete geçmişti.
Japonların Pearl Harbor'a yaptıkları baskından sonra ABD'nin savaşa girmesi durumu değiştirdi ve 2 Eylül 1945'te Japonya teslim oldu. Böylece Çin-Japon Savaşı da sona ermiş oldu.
Halk Cumhuriyeti'nin kurulması
Japonya'nın teslim olması üzerine Çin'de komünistlerin egemen olmaması için Amerikalılar ve Çan Kay Şek hükûmeti önlemler almaya başlamıştı. İlk önlemler General MacArthur'un Çin'deki Japon ordu komutanına “komünist kuvvetlere teslim olmamaları ve silahlarını ancak Kuomintang birliklerine bırakmaları” emri vererek gerçekleşti. Çay Kay Şek'in Japon kumandanına “Kuomintang birlikleri gelene kadar komünistlere dayanmaları ve ancak ondan sonra Kuomintang birliklerine teslim olmaları” emri verilmişti.
Komünist Parti zaman kazanmak için Çay Kay Şek'e iki anlaşma yapmayı önerdi. Çay Kay Şek'in de zaman kazanmak için kabul ettiği bu antlaşmalar Ekim 1945 ve Ocak 1946'da imzalandı. Antlaşmalara göre Çin'de Kuomintang ve komünist koalisyonu ile demokratik bir hükûmet kurulacak ve komünist güçlerle Kuomintang güçlerini birleştirecekti.
Komünistler Kuomintang ordularının Amerikalılar tarafından örgütlenmesine karşıydılar. Kuomintang ise onların toprak reformunu yaymalarını istemiyor ayrıca demiryollarının kesilmesine muhalefet ediyordu. Bu mücadelede Amerikanın açıkça Çay Kay Şek hükûmetini desteklemesine karşın Ruslar ancak dolaylı şekilde komünistleri destekliyordu. Ruslar resmen Çay Kay Şek hükûmetini tanıdığı için işgal ettiği Mançuryayı onlara teslim etmek zorundaydılar ama teslim olunana kadart Ruslar komünistlerin şehre yaklaşmalarını sağladı ve çıkarken de Çay Kay Şek'in ümitle beklediği sanayi tesislerini sökerek Mançurya'yı terk ettiler.
Kuomintang ve komünistler arasındaki ortaklık en başından beri bir düştü. İçeride orta sınıfın çökmesi, enflasyon ve köylülerin topraklarına kavuşmak için fırsat beklemeleri işbirliği için zorluk yaratıyordu. Ayrıca Amerika ve Rusya arasında soğuk savaşın başlaması ve her iki gücün de karşı taraflara destek olması koalisyonun devamı açısından dış etken oluşturuyordu.
1947 yılı Temmuzunda devrim savaşlarının son aşaması başladı. Komünist orduları güneydoğuya inerek Kuomintang ordularını bölmek için harekete geçmişti. Çan Kay Şek ise kuzeydeki demiryolu bağlantısını sağlamak için hücüma geçmişti. Ancak Kuomintang'ın en iyi orduları Şantung'da ağır bir yenilgi almıştı. Yıl sonunda Kuomintang ordularının Mançurya ile de bağlantıları kesilmiş haldeydi. Böylece kuzey tamamen komünist birliklerinin elinde kalmıştı.
Savaş bir yıl boyunca çeşitli cephelerde sürmüştü, 1948 Temmuzunda komünistler üstünlüğü sağlamışlardı. Sonbaharda ise komünistlerin büyük saldırısı başladı. Kuzey Çin'deki son Kuomintang kuvvetleri de çekilmek zorunda kaldılar. Ekim ayında Mançurya için kesin savaşlar yapıldı ve kuzey tamamen ve kesin olarak artık komünistlerin elindeydi. Şubat ayında Pekin’in alınması ve Nankin bozgunu ile de Çan Kay Şek ordularının kesin yenilgisini ilan etmişti.
1 Ekim 1949'da Komünistler başkentleri Pekin'de Çin'in kurulduğunu ilan ettiler. Çin'de milyonlarca insana mâl olan devrim savaşları sona ermiş, yeni bir devlet kurulmuş ve sosyalizme giden yol açılmıştı.
Çin Devrimi kronolojisi
1911 – Devrim Mançu Hanedanı'nı sona erdirdi. (1911'de milliyetçi bir cumhuriyet kurmak isteyen Sun Yat-sen iktidarı ele geçirdi. Ama Çin'i birleştirmeyi başaramadı. Savaş ağaları birbirleriyle savaşmaya ve halkı daha çok ezmeye başladı).
1912 – Sun Yat-sen liderliğinde Çin Cumhuriyeti kuruldu. Ve Çin İhtilalci Birliği de parti haline gelerek Kuomintang adını alır.
1916 / 1926 - Kuzey Çin’de uzun yıllar devam edecek iç savaş (Savaş Ağaları Savaşları) başladı.
1917 – Orduların komutanı Sun Yat-sen önderliğinde Kanton'da hükûmet kuruldu. Çin, I. Dünya Savaşı'na katıldı.
1919 – Pekin’de Barış antlaşmasının imzalanması aleyhinde gösteriler düzenlendi. Göstericiler Çin’den yabancıların çekilmesini imtiyazların kaldırılmasını istediler.
1923 – Çarlık rejiminin yıkılmasından sonra Sovyet Rusya Çin üzerindeki bütün imtiyazlarından vazgeçti. Kuomintang ve Komünist Parti birleşti.
1925 – Sun Yat-sen öldü. Kanton’da ulusal hükûmet kuruldu. (Yerine Çan Kay Şek geçti. Çin Komünistlerinin yardımıyla savaş ağalarını yendi. Ama 1927'de komünistlerin çok güçlendiğini düşündü ve onlara karşı bir harekât başlattı.)
1926 - Çan Kay Şek Çin’in büyük bir bölümüne hakim olur.
1927 – Çan Kay Şek Komünist parti birliğini bozar ve Şanghay’dan komünistleri sürer.
Kuomintang hüküm sürdü.
1927 – Nanking’de ulusal hükûmet tekrar kuruluyor. Ayrılıkçı köylülere baskı uygulandı.
1928 – Çan Kay Şek Pekin’e ilerliyor. Çin’in birleşmesi.
1928 - Mao Tse-tung ve Chu Teh, kızıl orduyu kurdu.
1934/5 – Uzun Yürüyüş: Kızıl Ordu kuzeyden Yenan’a yürüdü. Çin komünistlerinin başına Mao geçti.
1934'te Mao "Uzun Yürüyüş"ü başlattı.
1931-37 arası Japonlar Çin'e saldırdı.
1937-1945 Japonlar Pekin, Nankin ve Şanghay’ı ele geçirdiler ve Nankin’de Wang Ching-Wei yönetiminde bir Japon geçiş (ara) hükûmeti kurdular. Nankinlilerin istilâsı sonucunda Japon askerlerince 200.000 Çinli öldürüldü. Chianglıların komuta merkezi Chungking de; Mao ise bu sırada Yenan daydı.
1943 - Müttefikler Kuomintang’ın Japonya ile ayrı bir barış antlaşması yapmasını engellemek için adaletsizce kazanılmış olan bütün önceliklerinden vazgeçtiler.
1945'te II. Dünya Savaşı bitti, Japonya yenildi. Fakat bu sefer Çin'de 1947'de Mao'nun Kızıl Ordusu ile Çan Kay Şek arasında iç savaş başladı. İç savaşı Mao kazandı. Çan Kay Şek Tayvan'a çekildi.
1945 - 1945- Japonya’ya karşı kazanılan zaferden sonra kızıl ordu Sovyetlerin boşalttığı Mançurya alanına doğru giderler; ulusal kuvvetler Amerika’nın da desteği ile Mançurya’yı işgal ederler.
1946 - Amerikalı General Marshall Mao ve Chiang arasında arabuluculuk yapmak için teşebbüs eder ancak kavga yıl sonuna kadar devam eder.
1947 - Sivil savaş komünistler ve ulusal kuvvetler arasında devam etmektedir.
1948 - Ulusal kuvvetler Çinin merkezini boşaltırlar.
1949 - Çin kızıl ordusu güney Çin'deki ana saldırıyı başlattı. Çan Kay Şek Tayvan’a geri çekilir
Ekim 1949 - Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilanı