72. Koğuş
| Yazar | Orhan Kemal |
|---|---|
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Tür | Hikâye |
| Yayım | 1954 |
72. Koğuş, Orhan Kemal'in 1954 yılında önce uzun hikâye formunda yazdığı, daha sonra oyunlaştırdığı eseridir.[1][2]
Eser, II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye'de bir cezaevinde yoğun sefaletin yaşandığı bir koğuşu ve bu koğuşta kalan Ahmet Kaptan adlı naif karakterli mahkûmun trajedisini anlatır. Orhan Kemal’in 1940 yılında Bursa Hapishanesinde kaldığı dönemde yakından tanıdığı tutukluluk yaşamı 72. Koğuş'a yansımıştır[3][4]
Hikâye, 1987 ve 2011’de filme alınmıştır.
Özet
Romanın kahramanı Ahmet Kaptan, cezaevinde en fakir mahkûmların yaşadığı, en pis koğuş olan 72. Koğuş 'ta kalmaktadır. Mahkûmların yere serdikleri çimento çuvallarının üzerinde uyuduğu, çok yoğun bir sefaletin yaşandığı bu berbat koğuşta tüm olumsuzluklara rağmen kendi saf iç dünyasını korumayı başarmıştır. Annesinin kendisine o günler için hatırı sayılır bir para olan 150 lira göndermesi sayesinde yaşam koşulları değişecektir. Başka bir koğuşa geçmek yerine 72. Koğuşun koşullarını hem kendisi hem de koğuş arkadaşları için iyileştirmeye çalışır.
Cezaevinin ayrıcalıklı mahkûmu ve müdürün adamı olan Bobi Niyazi, Ahmet Kaptan'ın parasına göz dikmiştir; sonunda onu kumara oynamaya ikna eder. Kaptanın meydancısı Kaya Ali, Kaptan'ın kumar oynamasını doğru bulmaz ama ona “kumar oynama” diyemez. Başlangıçta Kaptan'ın attığı zarlar şanslı gelir ve cezaevindeki diğer ağaların paralarını ellerinden alır. Ahmet Kaptan'ın parası sayesinde 72. Koğuş’ta yaşam koşulları düzelmeye devam eder.
Sürekli kendini sevecek bir kadın hayalini kuran Kaptan’ın bu düşünü Meydancı Bobi ve Kaptan'a sırf parasından ötürü yaşanıp sağ kolu olan Berbat sömürür. Bobi, Kadınlar koğuşundaki Fatma 'ya Kaptan'ın çamaşırlarını yıkatır ve Fatma hakkında anlattıkları ile Ahmet Kaptan'ın ona aşık olmasını sağlar. Fatma’dan haber taşıyarak ve Fatma’nın ağzındanmış gibi mektuplar yazarak Kaptan’dan para sızdırır.
Kumarda şansı dönen ve kaybetmeye başlayan Kaptan, elindeki paraları yitirir ama onun aklı sadece Fatma’ya duyduğu karasevdadır; deliliğin sınırlarındadır. Fatma hapisten çıktıktan sonra bile Kaptan onu unutmaz, yolunu gözlemeye devam eder. Bir kış günü demir parmaklıkların önünde soğuktan donarak ölür.