57. Piyade Alayı (Osmanlı)

57. Piyade Alayı
Gelibolu Yarımadası'nda bulunan 57.Alay Şehitliğinden görünüm
Etkin	1880-1913 1915-18
Dağılması	Megiddo Muharebesi
Ülke	Osmanlı İmparatorluğu
Bağlılık	Asakir-i Mansure-i Muhammediye
Sınıfı	Piyade
Tipi	Alay
Karargâh	İzmit Sancağı Tekirdağ Bigalı
Yıl dönümleri	25 Nisan
Savaşları	Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşı I. Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Galiçya Cephesi Sina ve Filistin Cephesi
Komutanlar
Ünlü komutanları	Hüseyin Avni Bey

57. Piyade Alayı, Osmanlı İmparatorluğu ordusuna mensup alay. Çanakkale Kara Muharebeleri'nin başlangıcı kabul edilen Anzak Çıkarması ve sonrasında gerçekleşen muharebelerdeki başarısıyla bilinir. Alay, 30 Kasım 1915 tarihinde Osmanlı Padişahı V. Mehmed tarafından Altın ve Gümüş İmtiyaz Madalyaları ve Harp Madalyası ile ödüllendirilmiştir.

Tarih

Kuruluş tarihi 1891 olarak kabul edilen 57. Piyade alayı, bazı arşiv kayıtlarına göre 1880 yılında, 15. Tümene bağlı 29. Tugayın bünyesinde bulunmaktaydı. Bir dönem 3. Redif İzmit Alayı adını alan alayın 1880 tarihindeki komutanı Albay Mehmet Rıza Bey, 1891 tarihindeki komutanı da Albay Mehmet İzzet Bey idi.

Trablusgarp ve Balkan Savaşı

Alay, 1911 yılında 2.Taburu 42'nci Nişancı Taburu olarak yeniden adlandırılarak, 5'inci Trablusgarp Tümeni bünyesinde Trablusgarp Savaşı'na katıldı. Savaşın Ekim 1912 tarihinde Osmanlı aleyhine barış antlaşmasıyla sona ermesinin ardından 57. Piyade Alayı, önce Akka'ya sevk edildi ve 8. Kolordu emrine verildi.

Balkan Harbi başladığında, bu kez Vardar Ordusu bünyesindeki 19. Fırka'ya dahil edildi ve Elbasanlı Albay Şemi Bey komutasında, 35 subay, 2.223 er ve erbaş ve 40 hayvan mevcuduyla Balkan Savaşı'na katıldı. Sırp cephesinde 20 Ekim 1912'de Bilaç Muharebesi'ne, 22-24 Ekim 1912’de Komanova Muharebesi’ne, 3-4 Kasım 1912'de Kırçova Muharebesi'ne ve 17 Kasım 1912’de Manastır Muharebesi'ne katıldı. Alay, Balkan Savaşı'nda alınan ağır yenilginin ardından İstanbul'a döndü.

I. Dünya Savaşı

Çanakkale Cephesi

Ana madde: Çanakkale Savaşı

Balkan Savaşı'ndan sonra 19. Tümen kuruluşundan çıkarılan 57. Alay, 1 Şubat 1915 tarihinde Tekirdağ, Yerçeşme'de yeniden kurularak, tekrar 3. Kolordu bünyesindeki 19. Fırka'ya bağlandı. 22 Şubat 1915 tarihinde törenle sancağı verildikten sonra Çanakkale'ye doğru yola çıktı ve 25 Şubat 1915'te Maydos'a (Eceabat) geldi. Mart ayında 5. Ordu Komutanlığının kurulmasından sonra, bağlı bulunduğu 19. Tümen ile birlikte 5. Ordu'nun genel ihtiyatı (yedek) olarak 26 Mart 1915’te Bigalı Köyü’ne konuşlandırıldı. Bu tarihten 24 Nisan 1915'e kadar Yarbay Mustafa Kemal ve Binbaşı Hüseyin Avni tarafından eğitime tabi tutulan 57. Alay, Bigalı Köyü ve Turşun bölgesinde tatbikatlar yaptı.

Bigalı Köyü'nde eğitim ve tatbikat faaliyetlerini yürüttüğü sırada 57. Alay'ın bağlı bulunduğu 5. Ordu tarafından birkaç kez yeri değiştirilmek istenmişse de Yarbay Mustafa Kemal, çıkartmanın beklendiği yere en yakın noktalardan biri olmasından ötürü, alayın Bigalı Köyü'nde kalması yönünde ısrarcı oldu. Bu ısrarlar sonuç verdi ve 57. Alay Bigalı Köyü'nde kalmaya devam etti.

Çanakkale Kara Muharebelerinin başladığı gün olan 25 Nisan 1915 sabahı, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, kendisine bu yönde bir emir gelmemiş olmasına rağmen düşman çıkartmasını haber alır almaz yanına 57. Alay'ı ve bir dağ bataryasını alarak, kişisel inisiyatifiyle stratejik açıdan önemli olan Conkbayırı'na doğru hareket etti. 57. Alayın Conkbayırı'na hareket eden 3 taburu ve bir dağ bataryasını oluşturan 3.600 subay ve asker, Conkbayırı'na varıldığı anda bizzat Yarbay Mustafa Kemal'in emriyle, kendisinden yaklaşık 2-3 kat daha büyük olan Anzak birliklerine karşı taarruza geçerek, sabah 4:30'dan beri düşmanla çatışma halinde bulunan Yarbay Mehmet Şefik Bey komutasındaki 27. Alay'ın yardımına yetişmiş oldu. 25 Nisan-3 Mayıs tarihleri arasındaki Arıburnu Muharebeleri'nde ciddi zayiat veren alay, savaş ortalarında takviye edildi. Alay, savaşın siper harbine dönüşmesiyle, Merkeztepe-Bombasırtı civarında konuşlandı ve savaş sonuna kadar bu bölgeyi başarıyla savundu. Arıburnu Muharebelerindeki başarısı nedeniyle yarbaylığa terfi ettirilen alay komutanı Hüseyin Avni Bey, 13 Ağustos 1915 Cuma günü, Ramazan Bayramı'nın ikinci gününde, Kesikdere'deki alay karargahı yakınlarına düşen bir top mermisiyle şehit oldu. Yerine 24 Ağustos'ta 3. Tabur komutanı Ali Hayri (Arıburun) Bey atandı.

Galiçya ve Sina-Filistin

57. Alay, 19. Tümen'in 19 Ocak 1916'da Çanakkale cephesi'nden ayrılmasıyla Keşan bölgesinde konuşlandırıldı ve eksikleri giderildikten sonra bağlı bulunduğu 19. Tümen'le birlikte yeni kurulan 15. Kolordu bünyesinde Galiçya Cephesi'ne gönderildi. Burada büyük yararlılıklar gösterdikten sonra mevcudunun büyük kısmı burada erimiş ve 1100 kişi kalan alay, cephe gerisine alınarak eksikleri giderildi. Sonrasında yeniden cepheye alındı; fakat Rusya'da Bolşevik Devrimi'nin çıkması üzerine burada savaş sonlandı. Kolordu bu sefer Sina ve Filistin Cephesi'ne yollandı.

57. Alay burada büyük yararlılıklar göstermesi'ne rağmen, İngilizler tarafından çembere alındı. Mevcudu 2 gün içinde makineli tüfek bölükleriyle birlikte 260 kişiye düştü. Meggido Muharebesi sırasında kalan mevcut esir edildi.

57. Alay Şehitliği

Hayatını kaybeden 57. Alay'a bağlı 628 asker için Gelibolu Yarımadası'nda, Bombasırtı üzerinde 12 Aralık 1992 tarihinde sembolik bir şehitlik açılmıştır. Sembolik şehitliğin önündeki 27. ve 57. Alay'ın orijinal siperlerinin üzerinde bugün bir otopark bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

• Arıburnu Cephesi
• 57. Alay Şehitleri Camii

Dış bağlantılar

• 57. Alay şehitliği