2023 Türkiye genel seçimleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
2023 Türkiye genel seçimleri
Türkiye
← 2018 14 Mayıs 2023 Bir sonraki →

Türkiye Büyük Millet Meclisinin 600 sandalyesi için
Çoğunluk için 301 sandalye gerekli
Kamuoyu yoklamaları
Katılım%87,05 (artış 0,83)
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
President Recep Tayyip Erdoğan 1 (cropped 2).jpg
Kemal_Kılıçdaroğlu_in_March_2023_(cropped).png
Devlet Bahçeli VOA 2015 (cropped).jpg
Lider Recep Tayyip Erdoğan Kemal Kılıçdaroğlu Devlet Bahçeli
Parti Adalet ve Kalkınma Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Milliyetçi Hareket Partisi
İttifak Cumhur İttifakı Millet İttifakı Cumhur İttifakı
Liderin bölgesi Cumhurbaşkanı adayı Cumhurbaşkanı adayı Osmaniye
Son seçim 295 sandalye, %42,56 146 sandalye, %22,65 49 sandalye, %11,10
Sandalye 268[not 1] 169[not 2] 50
Değişim 27 azalış 23 artış 1 artış
Aldığı oy 19.392.462 13.802.183 5.484.820
Oran %35,62 %25,35 %10.07
Değişim azalış %6,94 artış %2,7 azalış %1,03

  Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti
 
Meral Akşener, November 2021 (1) (cropped).jpg
İbrahim Akın and Çiğdem Kılıçgün Uçar.png
Fatiherbakan (cropped).jpg
Lider Meral Akşener Çiğdem Kılıçgün Uçar
İbrahim Akın
Fatih Erbakan
Parti İYİ Parti Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Yeniden Refah Partisi
İttifak Millet İttifakı Emek ve Özgürlük İttifakı Cumhur İttifakı
Liderin bölgesi Aday olmadı İstanbul (III)
İzmir (II)
İstanbul (II)
Son seçim 43 sandalye, %9,96 67 sandalye, %11,70 (HDP olarak) Yok
Sandalye 43 61[not 3] 5
Değişim 0 Sabit 6 azalış 5 artış
Aldığı oy 5.275.981 4.803.922 1.527.048
Oran %9.69 %8.82 %2,80
Değişim azalış %0,27 azalış %2,88


Önceki TBMM Başkanı

Mustafa Şentop
Adalet ve Kalkınma Partisi

Seçilen TBMM Başkanı

Numan Kurtulmuş
Adalet ve Kalkınma Partisi

2023 Türkiye genel seçimleri, 14 Mayıs 2023 tarihinde[1] düzenlenen ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin 28. döneminin 600 yeni üyesini belirlemiş olan seçimlerdir.[2][3] 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu ile aynı gün yapıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir konuşmasında 1950 seçimlerine atıfta bulunarak seçimlerin 14 Mayıs 2023'te yapılabileceğinin işaretini vermiştir[4] ve bu tarih, bazı muhalif partiler tarafından seçim tarihi olarak kabul edilmiştir.[5] Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 10 Mart 2023'te imzalanan bir kararnameyle seçimlerin yenilenmesine karar verildi.[1] Aynı gün Yüksek Seçim Kurulu genel seçimlerin ve cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunun 14 Mayıs'ta ve cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunun da 28 Mayıs'ta yapılmasına karar verdi.[6]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2017 referandumu ve 2018 seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir önceki Türkiye genel seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçimi, 24 Haziran 2018'de gerçekleştirildi. Bu yeni sistemin kabul edildiği 2017 anayasa değişiklik referandumu, hazırlık aşamasında ve kampanya sırasında siyaset, basın ve halk tarafından tartışıldı. 2017 referandumunda anayasa değişikliklerinin seçmenler tarafından az farkla onaylanması ve YSK tarafından mühürsüz oyların geçerli sayılmasının ardından referandum sonucu da tartışıldı.[7] Anayasa değişikliğinin kabul edilmesiyle genel seçimlerin artık cumhurbaşkanlığı seçimleri ile aynı gün yapılmasına karar verildi. 2014'ten beri görevde olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2018'deki seçimde yeniden cumhurbaşkanı seçildi.

2018 genel seçimlerinde partilerin ittifak yapması için seçim kanunu değiştirildi.[8] Bu seçimde Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı kuruldu. Fakat AK Parti, 2018 genel seçimlerinde TBMM'deki salt çoğunluğunu kaybetti ve bunun sonucunda mecliste ittifak ortakları olan MHP ve BBP'nin desteğine ihtiyaç duydu.[9] 9 Temmuz 2018'de başbakanlık makamı kaldırıldı. Son başbakan Binali Yıldırım, 12 Temmuz 2018'de yeni dönemin TBMM başkanı seçildi.[10]

Devlet Bahçeli, muhalefetin 2023'ten önce erken seçim yapılması gerektiğine dair beklentilerine birçok konuşmasında karşı çıktı. Bahçeli, Haziran 2023'te yapılacak olan cumhurbaşkanı seçimlerinde adaylarının Erdoğan olacağını ve MHP'nin onu destekleyeceğini açıkladı.[11]

2019 yerel seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı'nda başı çeken CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu seçim yenilgisinden dolayı eleştirilere maruz kaldı. Bu nedenle 2019'daki yerel seçimler ana muhalefet için önem kazandı. CHP ve İYİ Parti arasında yapılan görüşmeler sonucunda Millet İttifakı yeniden kuruldu.[12] Yapılan yerel seçimler sonrasında Millet İttifakı, oyların çoğunluğunu alamasa da İstanbul, Ankara, Antalya, Adana, Mersin gibi ülkenin büyük şehirlerini alarak uzun bir süre sonra Erdoğan'a karşı bir başarı elde etti.[13] Ancak AK Parti ve Erdoğan hükûmeti tarafından yapılan itirazlar sonucu Millet İttifakının kazandığı İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimleri, Yüksek Seçim Kurulu tarafından iptal edildi[14] ve seçimler 23 Haziran 2019 tarihinde yeniden yapıldı. Yenilenen seçimde de Millet İttifakının adayı Ekrem İmamoğlu, AK Parti adayı Binali Yıldırım'a karşı kazandı ve belediye başkanı oldu.[15]

Ekonomik kriz[değiştir | kaynağı değiştir]

2018-23 Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma yüzünden uluslararası yansımaları olan bir ekonomik krizdir. Türk lirasının değer kaybı, yüksek enflasyon, artan borç ve karşılık gelen kredi temerrütleri, krizin öne çıkan özellikleridir.

Kriz, liranın dalgalanmalar halinde büyük oranda değer kaybetmesiyle 2018 yılında görünür olmaya başladı ve sonraki aşamada, ödenemeyen borçlar ve ekonomik daralma ile daha derin bir boyuta ulaştı. Süreç, kredi genişlemesi ve devlet bütçesiyle desteklenen inşaat sektörü patlamasının yarattığı, Erdoğan liderliğindeki ekonomik büyüme döneminin sonunu getirdi. 2022 yılına gelindiğinde, Cumhuriyet tarihinde ilk defa kamunun faiz borcu, anapara borcunu geçti.

Partilerdeki bölünmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2017'de daha önce MHP'den ihraç edilen parti içindeki muhalif liderler ve kurmaylar olan Meral Akşener, Koray Aydın ve Ümit Özdağ İYİ Parti adı altında yeni bir parti kurdular. Erdoğan'ın eski kurmaylarının da aralarında bulunduğu siyasetçiler, yeni parti kurma hazırlıkları içerisine girdi. Eski başbakan Ahmet Davutoğlu öncülüğünde Aralık 2019'da Gelecek Partisi kuruldu.[16] AK Parti döneminde görev yapan eski ekonomi bakanı Ali Babacan öncülüğünde ise Mart 2020'de DEVA Partisi kuruldu.[17] Bu partilerin kuruluşunda eskiden AK Parti döneminde görev alan birçok siyasetçi ve bürokrat yer aldı. Mart 2022'de BBP'den istifa eden Remzi Çayır ve arkadaşları Milli Yol Partisi adlı yeni bir siyasi partiyi kurdular.

Şubat 2021'de düzenlediği basın toplantısında Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa eden Muharrem İnce,[18] daha önceden başlattığı Memleket Hareketi'ni partiye dönüştürdü ve Mayıs 2021'de Memleket Partisi kuruldu.[19] Ayrıca daha önce CHP'den ihraç edilen Öztürk Yılmaz'da Yenilik Partisi'ni kurmuştur. Ümit Özdağ ve göçmen karşıtları Mart 2021'de İYİ Parti'den istifa ederek Zafer Partisi adlı yeni bir parti kurmuşlardır. Daha önce SAADET'ten istifa eden Fatih Erbakan ve Millî Görüşçüler 2018'de Yeniden Refah'ı kurdular. Mustafa Sarıgül ve kurmayları Mart 2020'de DSP'den istifa etti ve Türkiye Değişim Partisi adlı yeni bir parti kurdu.

COVID-19 salgını[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının Türkiye'de tespit edilen ilk vakası Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Mart 2020 günü açıklandı. Ülkedeki virüse bağlı ilk ölüm ise 15 Mart 2020'de gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan 2020'de yaptığı açıklamada koronavirüs vakalarının tüm Türkiye'ye yayıldığını açıkladı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Türkiye'de koronavirüs ile enfekte olmuş toplam hasta sayısının 17.232.066 olduğu ve mevcut hastalardan kişinin yoğun bakımda tedavi görmekte olduğu; şimdiye kadar iyileşen hasta sayısının ve ölen hasta sayısının toplam 102.174 kişi olduğu bildirildi. 26 Nisan 2022 itibarıyla Türkiye 193 ülke arasında vaka sayısında, Güney Kore ve İtalya'nın ardından en çok vaka görülen 10. ülke olurken, gerçekleşen ölüm sayılarında ise Güney Afrika'nın ardından 19. sırada yer almaktadır. Salgın Türkiye'de sosyal, ekonomik, siyasi, iktisadi, idari, hukuki, askerî, dinî ve kültürel alanlarda birçok önemli etkilere ve sonuçlara neden olan radikal kararlar alınmasına neden oldu.

Seçim tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Normal tarih anayasada yazdığı gibi Milletvekili Seçim Kanuna göre son genel seçimin tarihinin beş yıllık süresinin dolmasından önceki son pazar günü işaret edilerek 18 Haziran 2023 olarak belirtildi.[20] Devlet Bahçeli, muhalefetin 2023'ten önce erken seçim yapılması gerektiğine dair beklentilerine birçok konuşmasında karşı çıktı. Bahçeli, Haziran 2023'te yapılacak olan cumhurbaşkanı seçimlerinde adaylarının Erdoğan olacağını ve MHP'nin onu destekleyeceğini açıkladı.[21] Erdoğan 18 Ocak 2023'te seçimlerin tek partili CHP iktidarının sona erdiği 14 Mayıs 1950 seçimlerine atfen 14 Mayıs'ta yapılacağını belirtti.[22] 26 Ocak 2023'te Altılı Masa toplantısında yayınlanan bildiride liderler, meclis tarafından seçim kararı alınmadıkça anayasanın 101. ve 116. maddesine göre Erdoğan'ın 3. defa cumhurbaşkanlığına aday olamayacağını belirtti.[23] 10 Mart'ta Erdoğan, milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 14 Mayıs'ta yapılmasına dair karar aldı ve Resmi Gazete'de yayınlandı.[24]

Kahramanmaraş depremleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2023 Kahramanmaraş depremleri ya da 2023 Türkiye-Suriye depremleri, 6 Şubat 2023'te dokuz saat arayla meydana gelen, merkez üsleri sırasıyla Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Ekinözü ilçesi olan, 7,8 Mw  (± 0,1) ve 7,5 Mw  büyüklüklerindeki iki depremdir. Depremler sonucunda Türkiye'de resmî rakamlara göre en az 50.500 kişi hayatını kaybetti ve 107.000'den fazla kişi ise yaralandı.

Seçim sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Milletvekili genel seçimleri, 5 yılda bir, 600 üyeli Türkiye Büyük Millet Meclisine üye seçmek için, D'Hondt sistemiyle 87 seçim bölgesinde parti listeli nispi temsil ile yapılır.[25]

Seçim barajının düşürülmesi ve ittifak oyu[değiştir | kaynağı değiştir]

İktidardaki AK Parti ve siyasi müttefiki MHP'nin girişimiyle başlayan, 31 Mart 2022'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden oy çokluğuyla geçen yasa neticesinde bir partinin meclise girebilmesi için gereken seçim barajı %10'dan %7'ye düşürüldü.[26] Yeni seçim kanununda yer alan yasaların uygulanabilmesi için yasaların mecliste kabul edilmesinin üzerinden en az 1 yıl geçmesi gerekmektedir. Dolayısıyla yeni seçim barajı 31 Mart 2023'ten sonra yapılacak seçimler için geçerlidir. Bu değişiklik 1980 Darbesi'nin ardından Milli Güvenlik Konseyi tarafında uygulamaya konulan ana seçim barajıyla alakalı ilk değişikliktir.[27]

Bağımsız adaylar için baraj uygulaması bulunmamaktadır. Siyasi partilerin meclise girebilmesi için tek başlarına ya da diğer siyasi partilerle girdiği ittifakın aldığı oy, yurt içi, yurt dışı ve gümrük kapıları birlikte toplam en az %7 olmak zorundadır.[28]

Ayrıca, ittifaktaki partiler için bu seçimde, önceki seçimden farklı olarak, milletvekili dağılım hesabına toplam ittifak oyu değil, ittifak oyunun oransal olarak partilerin kendi oyuna eklenmesiyle oluşan son parti oyu girmektedir.[29] Tek başına giren partiler ve bağımsız adaylar için bu durumda değişiklik yoktur.

Seçim bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Milletvekili sayılarının seçim bölgelerine göre dağılımı ile seçim bölgelerinde seçime girecek olan bağımsız aday ve siyasi parti sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu seçimde Antalya, Kocaeli, Sakarya ve Tekirdağ'ın milletvekili sayısı birer artarken Denizli, Eskişehir, Muş ve Tunceli'nin ki birer azalmıştır. Seçime 24 siyasi parti katılmaktadır. 57 seçim çevresinden 151 bağımsız aday katılmaktadır.[30] İllere tıklanarak adaylar görüntülenebilir. "MV" seçim çevresinden çıkacak olan toplam milletvekili sayısını, "B.A." seçim çevresindeki bağımsız aday sayısını, "S.P." seçim çevresinde seçime katılacak olan siyasi parti sayısını göstermektedir.

Milletvekili sayılarının seçim bölgelerine göre dağılımı ile seçim bölgelerinde seçime girecek olan bağımsız aday ve siyasi parti sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu seçimde Antalya, Kocaeli, Sakarya ve Tekirdağ'ın milletvekili sayısı birer artarken Denizli, Eskişehir, Muş ve Tunceli'ninki birer azalmıştır. Seçime 24 siyasi parti katılmaktadır. 57 seçim çevresinden 151 bağımsız aday katılmaktadır.[31] İllere tıklanarak adaylar görüntülenebilir. "MV" seçim çevresinden çıkacak olan toplam milletvekili sayısını, "B.A." seçim çevresindeki bağımsız aday sayısını, "S.P." seçim çevresinde seçime katılacak olan siyasi parti sayısını göstermektedir.
Bölge MV B.A. S.P.
Adana 15 4 19
Adıyaman 5 4 18
Afyonkarahisar 6 19
Ağrı 4 1 18
Amasya 3 22
Ankara 36 14 24
Ankara (I) 13 8 22
Ankara (II) 11 3 24
Ankara (III) 12 3 24
Antalya 17 1 24
Artvin 2 1 22
Aydın 8 1 20
Balıkesir 9 1 21
Bilecik 2 1 23
Bingöl 3 1 21
Bitlis 3 20
Bolu 3 24
Burdur 3 22
Bursa 20 5 23
Bursa (I) 10 3 23
Bursa (II) 10 2 21
Çanakkale 4 24
Çankırı 2 21
 
Bölge MV B.A. S.P.
Çorum 4 21
Denizli 7 1 20
Diyarbakır 12 1 19
Edirne 4 1 23
Elazığ 5 5 20
Erzincan 2 1 21
Erzurum 6 1 20
Eskişehir 6 1 21
Gaziantep 14 3 22
Giresun 4 1 21
Gümüşhane 2 1 22
Hakkâri 3 1 18
Hatay 11 3 20
Isparta 4 2 22
Mersin 13 1 22
İstanbul 98 23 24
İstanbul (I) 35 5 24
İstanbul (II) 27 8 24
İstanbul (III) 36 10 22
İzmir 28 8 24
İzmir (I) 14 4 23
İzmir (II) 14 4 24
Kars 3 21
 
Bölge MV B.A. S.P.
Kastamonu 3 1 22
Kayseri 10 5 20
Kırklareli 3 2 24
Kırşehir 2 23
Kocaeli 14 21
Konya 15 4 20
Kütahya 5 20
Malatya 6 4 19
Manisa 10 3 20
Kahramanmaraş 8 4 22
Mardin 6 2 22
Muğla 7 1 22
Muş 3 19
Nevşehir 3 21
Niğde 3 23
Ordu 6 21
Rize 3 22
Sakarya 8 22
Samsun 9 5 21
Siirt 3 2 19
Sinop 2 22
Sivas 5 3 20
Tekirdağ 8 3 20
 
Bölge MV B.A. S.P.
Tokat 5 19
Trabzon 6 2 19
Tunceli 1 21
Şanlıurfa 14 8 19
Uşak 3 21
Van 8 4 16
Yozgat 4 19
Zonguldak 5 1 23
Aksaray 4 1 20
Bayburt 1 23
Karaman 3 1 23
Kırıkkale 3 1 21
Batman 5 17
Şırnak 4 22
Bartın 2 21
Ardahan 2 1 23
Iğdır 2 2 22
Yalova 3 24
Karabük 3 24
Kilis 2 22
Osmaniye 4 1 20
Düzce 3 2 23
Toplam 600 151 24

Yurt dışındaki seçmenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yurtdışı temsilciliklerinde oy kullanılan ülkeleri gösteren harita
Oy kullanılan gümrük kapılarını gösteren harita

YSK tarafından yurt dışında oy kullanma takvimi 27 Nisan 2023 ila 9 Mayıs 2023 olarak belirlendi. Gümrük kapılarında oy verme işlemi için son tarih ise 14 Mayıs olarak duyuruldu. Yurt dışında yaşayan 3 milyon 416 bin 98 seçmenin oy kullanabilmesi için 73 ülkede sandık kuruldu.[32] YSK yurt dışında oy kullanma takviminin başladığı ilk altı günde 797 bin 841 seçmenin oy kullandığını açıkladı. 7 Mayıs 2023 tarihi ve saat 00.00 itibarıyla yurt dışındaki Türk vatandaşlarından 1 milyon 387 bin 945'i yurt dışı temsilciliklerde, 100 bin 897'si ise gümrük kapılarında oy kullandı.[33]

Seçime katılan partiler ve adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

YSK, 11 Mart 2023 tarihinde seçime girebilme yeterliliğine sahip partileri açıkladı.[34] 8 Nisan 2023 tarihinde ise partilerin ve ittifakların birleşik oy pusulasındaki yerleri belirlendi.[35] Seçime katılma yeterliliğine sahip olan 36 partiden Hür Dava Partisi[36] ile Demokratik Sol Parti[37] seçime Adalet ve Kalkınma Partisi listelerinden; Demokrasi ve Atılım Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi, Demokrat Parti ile Türkiye Değişim Partisi seçime Cumhuriyet Halk Partisi listelerinden;[38][39] Halkların Demokratik Partisi ve Emek Partisi ise seçime Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinden gireceğini açıkladı.[40][41]

Yeni Türkiye Partisi, Türkiye Değişim Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti, Demokrasi ve Atılım Partisi ile Saadet Partisi; oy pusulası kurasında yer almasına[42] rağmen aday listelerini 9 Nisan saat 17.00'ye kadar YSK'ye iletmediler.[43] Bağımsız Türkiye Partisi, Millet İttifakı;[44] Büyük Türkiye Partisi ise Cumhur İttifakı[45] lehine aday listesini geri çekti. Toplamda 12 parti seçime katılmama kararı almış oldu.

Katılan tüm partilerin aday çıkardığı ve bağımsız adayların olduğu bir seçim bölgesindeki oy pusulasında sıralama aşağıdaki gibidir:

Sıra İttifak Parti Genel başkan(lar) Seçime
girdiği
Aynı anda
seçime girdiği
Kısaltma Ad
1 Millet Millet Partisi Cuma Nacar 87 bölge
2 HAK-PAR Hak ve Özgürlükler Partisi Düzgün Kaplan 87 bölge
3 1 Sosyalist Güç Birliği TKP Türkiye Komünist Partisi Kemal Okuyan 87 bölge 87 bölge
2 TKH Türkiye Komünist Hareketi Aysel Tekerek 87 bölge
3 Sol Parti Sol Parti Önder İşleyen 87 bölge
4 GENÇPARTİ Genç Parti Hakan Uzan 72 bölge
5 Memleket Memleket Partisi Muharrem İnce 87 bölge
6 1 Cumhur İttifakı Büyük Birlik Büyük Birlik Partisi Mustafa Destici 87 bölge 87 bölge
2 AK Parti Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan 87 bölge
3 Yeniden Refah Yeniden Refah Partisi Fatih Erbakan 87 bölge
4 MHP Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli 87 bölge
7 1 Emek ve Özgürlük İttifakı Yeşil Sol Parti Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi İbrahim Akın & Çiğdem Kılıçgün Uçar 87 bölge 54 bölge
2 TİP Türkiye İşçi Partisi Erkan Baş 54 bölge
8 AB Parti Adalet Birlik Partisi İrfan Uzun 47 bölge
9 Anavatan Anavatan Partisi İbrahim Çelebi 63 bölge
10 YP Yenilik Partisi Öztürk Yılmaz 74 bölge
11 HKP Halkın Kurtuluş Partisi Nurullah Ankut 87 bölge
12 Milli Yol Milli Yol Partisi Remzi Çayır 49 bölge
13 Vatan Vatan Partisi Doğu Perinçek 87 bölge
14 GBP Güç Birliği Partisi Ali Karnap 59 bölge
15 1 Millet İttifakı CHP Cumhuriyet Halk Partisi Kemal Kılıçdaroğlu 80 bölge 71 bölge
2 İYİ Parti İYİ Parti Meral Akşener 78 bölge
16 1 Ata İttifakı AP Adalet Partisi Vecdet Öz 67 bölge 57 bölge
2 ZAFER Zafer Partisi Ümit Özdağ 75 bölge
17+ Bağımsız aday(lar) 57 bölge

Başka parti listelerinden giren ittifak adayları[değiştir | kaynağı değiştir]

İttifakların il ve ilçe bazında kazandığı yerleri gösteren harita

Seçimlerde ittifak içinde olan partiler arasında veya ittifak dışında yer alan ancak ittifaka dışarıdan destek veren partilerin adayları da yer almıştır. Bu yolla milletvekili olan adaylar kalın olarak yazılmıştır.

Adalet ve Kalkınma Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhur İttifakı bileşeni olan Adalet ve Kalkınma Partisi listelerinin 3 sırası Demokratik Sol Partiye,[46] 4 sırası ise Hür Dava Partisine ayrıldı.[47] Söz konusu kontenjanlarda Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Önder Aksakal ve Hür Dava Partisi Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu da yer aldı. Ak Parti listelerinden DSP 1 milletvekili, HÜDA PAR ise 4 milletvekili kazanmıştır.

Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti
Ankara 1. Bölge 9. sıra Demokratik Sol Parti Batman 2. sıra Hür Dava Partisi Mersin 4. sıra Hür Dava Partisi
Ankara 2. Bölge 9. sıra Demokratik Sol Parti Gaziantep 6. sıra Hür Dava Partisi
İstanbul 2. Bölge 4. sıra Demokratik Sol Parti İstanbul 3. Bölge 4. sıra Hür Dava Partisi

Cumhuriyet Halk Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı bileşeni olan Cumhuriyet Halk Partisi listelerinin 12 sırası İYİ Parti'ye,[48][49][50] 24 sırası Demokrasi ve Atılım Partisi'ne,[51] 3 sırası Demokrat Parti'ye,[52] 19 sırası Gelecek Partisi'ne,[53] 24 sırası ise Saadet Partisi'ne ayrıldı.[54] Seçim sonuçlarında Demokrasi ve Atılım Partisi 15 vekil, Demokrat Parti 3 vekil, İYİ Parti 1 vekil, Gelecek Partisi 10 vekil, Saadet Partisi 10 vekil kazanmıştır. Erzincan milletvekili seçilen Türkiye Değişim Partisi genel başkanı Mustafa Sarıgül ise seçimden kısa bir süre sonra partisi ile beraber Cumhuriyet Halk Partisi'ne katılmıştır. Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan, Rifat Hisarcıklıoğlu'a 4 kişilik yer verildiğini söylemiştir.[1] 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti
Adana 4. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Ankara 2. Bölge 4. sıra İYİ Parti Şanlıurfa 4. sıra Gelecek Partisi
Ankara 1. Bölge 4. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Bartın 2. sıra İYİ Parti Şırnak 1. sıra Gelecek Partisi
Ankara 2. Bölge 2. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Batman 2. sıra İYİ Parti Afyonkarahisar 2. sıra Saadet Partisi
Balıkesir 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Çorum 2. sıra İYİ Parti Ankara 3. Bölge 3. sıra Saadet Partisi
Diyarbakır 2. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Düzce 2. sıra İYİ Parti Antalya 5. sıra Saadet Partisi
Elazığ 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Erzincan 2. sıra İYİ Parti Bingöl 1. sıra Saadet Partisi
Erzurum 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 1. Bölge 6. sıra İYİ Parti Bursa 1.Bölge 3. sıra Saadet Partisi
Gaziantep 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 2. Bölge 9. sıra İYİ Parti Çorum 4. sıra Saadet Partisi
Iğdır 1. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 2. Bölge 11. sıra İYİ Parti Diyarbakır 3. sıra Saadet Partisi
İstanbul 1. Bölge 7. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Rize 2. sıra İYİ Parti Elazığ 2. sıra Saadet Partisi
İstanbul 1. Bölge 8. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Van 2. sıra İYİ Parti Erzurum 2. sıra Saadet Partisi
İstanbul 2. Bölge 8. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Ankara 1. Bölge 5. sıra Gelecek Partisi Gaziantep 10. sıra Saadet Partisi
İstanbul 3. Bölge 6. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Antalya 4. sıra Gelecek Partisi Hatay 4. sıra Saadet Partisi
İstanbul 3. Bölge 10. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Bursa 1.Bölge 6. sıra Gelecek Partisi Isparta 3. sıra Saadet Partisi
İzmir 1. Bölge 6. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Bursa 2.Bölge 2. sıra Gelecek Partisi İstanbul 1. Bölge 5. sıra Saadet Partisi
Kahramanmaraş 2. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Çanakkale 3. sıra Gelecek Partisi İstanbul 2. Bölge 5. sıra Saadet Partisi
Kayseri 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Denizli 3. sıra Gelecek Partisi İstanbul 3. Bölge 7. sıra Saadet Partisi
Manisa 4. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 1. Bölge 10. sıra Gelecek Partisi Kastamonu 2. sıra Saadet Partisi
Mersin 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 2. Bölge 7. sıra Gelecek Partisi Kayseri 2. sıra Saadet Partisi
Siirt 1. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 3. Bölge 8. sıra Gelecek Partisi Kocaeli 3. sıra Saadet Partisi
Sivas 2. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İstanbul 3. Bölge 15. sıra Gelecek Partisi Kütahya 2. sıra Saadet Partisi
Şanlıurfa 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi İzmir 2. Bölge 7. sıra Gelecek Partisi Ordu 3. sıra Saadet Partisi
Tekirdağ 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Kayseri 4. sıra Gelecek Partisi Rize 3. sıra Saadet Partisi
Zonguldak 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Kocaeli 5. sıra Gelecek Partisi Sakarya 7. sıra Saadet Partisi
İstanbul 1. Bölge 9. sıra Demokrat Parti Konya 2. sıra Gelecek Partisi Samsun 2. sıra Saadet Partisi
İzmir 1. Bölge 7. sıra Demokrat Parti Konya 4. sıra Gelecek Partisi Şanlıurfa 8. sıra Saadet Partisi
İzmir 2. Bölge 5. sıra Demokrat Parti Muğla 4. sıra Gelecek Partisi Erzincan 1. sıra Türkiye Değişim Partisi
Adıyaman 2. sıra İYİ Parti Samsun 3. sıra Gelecek Partisi

İYİ Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı üyesi olan İYİ Partinin bir sıra adayı Demokrasi ve Atılım Partisine, 4 sıra adayı ise Cumhuriyet Halk Partisi'ne ayrıldı.[51]

Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti
Yozgat 3. sıra Demokrasi ve Atılım Partisi Aksaray 4. sıra Cumhuriyet Halk Partisi
Gümüşhane 2. sıra Cumhuriyet Halk Partisi Yozgat 2. sıra Cumhuriyet Halk Partisi
Aksaray 2. sıra Cumhuriyet Halk Partisi

Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Emek ve Özgürlük İttifakı üyesi olan Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinin 2 sırası Demokratik Bölgeler Partisi eş genel başkanlarına, 2 sırası Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanlarına, 58 sırası Emek Partisine ayrıldı.[55] 1 sırası Emekçi Hareket Partisine[56] ayrılırken 8 sırası ise Toplumsal Özgürlük Partisine[57] ayrıldı. Emekçi Hareket Partisi genel başkanı Hakan Öztürk milletvekili adayı olarak listelerde yer aldı.[58] Seçim sonucunda Demokratik Bölgeler Partisi, Emek Partisi ve Halkların Demokratik Partisi ikişer vekil çıkarırken, Toplumsal Özgürlük Partisi bir vekil kazanmıştır.

Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti Şehir Sıra Parti
Batman 1. sıra Demokratik Bölgeler Partisi Edirne 4. sıra Emek Partisi Kayseri 3. sıra Emek Partisi
Mardin 1. sıra Demokratik Bölgeler Partisi Tokat 4. sıra Emek Partisi Kayseri 9. sıra Emek Partisi
Adana 9. sıra Emek Partisi Trabzon 3. sıra Emek Partisi Kırklareli 2. sıra Emek Partisi
Adana 15. sıra Emek Partisi Mersin 11. sıra Emek Partisi Kocaeli 3. sıra Emek Partisi
Amasya 3. sıra Emek Partisi Niğde 2. sıra Emek Partisi Kocaeli 11. sıra Emek Partisi
Ankara 1. Bölge 2. sıra Emek Partisi Ordu 6. sıra Emek Partisi Manisa 3. sıra Emek Partisi
Ankara 1. Bölge 6. sıra Emek Partisi Samsun 7. sıra Emek Partisi Uşak 3. sıra Emek Partisi
Ankara 1. Bölge 12. sıra Emek Partisi Erzincan 1. sıra Emek Partisi Zonguldak 4. sıra Emek Partisi
Ankara 3. Bölge 3. sıra Emek Partisi Eskişehir 1. sıra Emek Partisi Muğla 7. sıra Emek Partisi
Antalya 4. sıra Emek Partisi Eskişehir 6. sıra Emek Partisi Osmaniye 3. sıra Emek Partisi
Antalya 15. sıra Emek Partisi Gaziantep 1. sıra Emek Partisi Sakarya 6. sıra Emek Partisi
Aydın 5. sıra Emek Partisi Giresun 4. sıra Emek Partisi Sivas 2. sıra Emek Partisi
Aydın 7. sıra Emek Partisi Hatay 9. sıra Emek Partisi İstanbul 1. Bölge 3. sıra Emekçi Hareket Partisi
Balıkesir 7. sıra Emek Partisi İstanbul 1. Bölge 24. sıra Emek Partisi Şanlıurfa 1. sıra Halkların Demokratik Partisi
Balıkesir 8. sıra Emek Partisi İstanbul 1. Bölge 29. sıra Emek Partisi Van 1. sıra Halkların Demokratik Partisi
Bartın 2. sıra Emek Partisi İstanbul 2. Bölge 16. sıra Emek Partisi Ankara 1. Bölge 10. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Bolu 1. sıra Emek Partisi İstanbul 2. Bölge 26. sıra Emek Partisi Denizli 6. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Bursa 1.Bölge 9. sıra Emek Partisi İstanbul 3. Bölge 2. sıra Emek Partisi İstanbul 1. Bölge 9. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Bursa 2.Bölge 4. sıra Emek Partisi İstanbul 3. Bölge 29. sıra Emek Partisi İstanbul 2. Bölge 7. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Bursa 2.Bölge 10. sıra Emek Partisi İzmir 1. Bölge 6. sıra Emek Partisi İzmir 2. Bölge 5. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Çanakkale 4. sıra Emek Partisi İzmir 2. Bölge 4. sıra Emek Partisi Mersin 2. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Çorum 4. sıra Emek Partisi İzmir 2. Bölge 13. sıra Emek Partisi Mersin 7. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Denizli 7. sıra Emek Partisi Kahramanmaraş 7. sıra Emek Partisi Muğla 3. sıra Toplumsal Özgürlük Partisi
Düzce 2. sıra Emek Partisi Kastamonu 2. sıra Emek Partisi

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

5 Mayıs 2023 tarihinde Avustralya‘da bir sandıkta henüz açılmamış oy pusulalarında Adalet ve Kalkınma Partisine mühür basılı pusulalar bulundu. Cumhuriyet Halk Partisi yaşanan bu olaydan dolayı itirazda bulundu ve Yüksek Seçim Kurulu da soruşturma başlattığını duyurdu.[59]

Seçim sonrasında 16 Mayıs 2023 tarihinde Türkiye genelinde Kemal Kılıçdaroğlu'nun ve muhalefet partilerinin önde olduğu bazı sandıklarda oy çalındığına dair iddialar sunuldu.[60]

Kampanyalar[değiştir | kaynağı değiştir]

AK Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, seçim programında kendi deyimi ile şarkılı türkülü seçim kampanyası yürütülmeyeceğini beyan etti. Miting alanları dışında bu tarz bir kampanyaya depremde kaybedilen ve mağdur olan vatandaşlara saygı gereği böyle bir karar aldıklarını belirtti.[61] Seçim kampanyası döneminde "Türkiye Yüzyılı" ve "Türkiye için hemen şimdi" sloganıyla seçim kampanyasını tamamladı.[61]

CHP[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet Halk Partisi, cumhurbaşkanı adayı ve genel seçimler için ortak reklam politikası izledi. Genel seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi "Sana söz yine baharlar gelecek, Bay Kemal sözünden dönmeyecek..." adı altında reklam politikası izledi. Ondan sonraki reklamlarında "Haydi Kazanalım" ve "Haydi Türkiye Haydi" reklam politikalarını izledi. İlk reklamlarında cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ön planda olsa da ikinci reklam politikasında Millet ittifakı liderleri: Gültekin Uysal, Temel Karamollaoğlu, Ali Babacan, Ahmet Davutoğlu ve Meral Akşener'i ve İBB ve ABB başkanları: Ekrem İmamoğlu ile Mansur Yavaş da barınmaktaydı. İki reklam politikasında da şarkı bulunmaktaydı. Cumhuriyet Halk Partisi, genel olarak cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nu barındıran reklamlarında bir parti logosu bulundurmayarak Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'e atıfta bulunmaktaydı. Cumhuriyet Halk Partisi, reklamlarında iktidarı eleştirmektense vaatlerini sıraladı. İkinci Tur seçimlerinde ise "Türkiye için Karar Ver" sloganları atıldı.

CHP'nin seçim kampanyası reklamlarından bir görüntü.

Yeşil Sol Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

MHP[değiştir | kaynağı değiştir]

İYİ Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Meral Akşener, 16 Nisan 2023'te Congresium Ankara'da seçim beyannamesini açıkladı. Beyannamede adalet, eşitlik ve kadın hakları öne çıkarıldı. Ardından Ümit Özlale kişiye özel seçim beyannamesi projesini tanıttı.[62] Daha sonra 600 milletvekili adaylarının isimleri tanıtıldı.

Anketler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

YSK tarafından 30 Mayıs 2023 tarihinde açıklanan kesin sonuçlar aşağıdaki gibidir.[63]

Yurt içi Yurt dışı ve
gümrük kapıları
Toplam
Kayıtlı seçmen sayısı 60.721.745 3.423.759 64.145.504
Kullanılan oy 53.994.049 1.841.846 55.835.895
Geçerli oy 52.628.182 1.814.406 54.442.588
Geçersiz oy 1.365.867 27.440 1.393.307
Katılım oranı (%) 88,92 53,80 87,05
28. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi
Parti Genel başkan Yurt İçi % Yurt Dışı % Toplam % +/– Sandalye +/–
Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan 18.586.137 35,32 806.325 44,44 19.392.462 35,62 azalış6,94 268 azalış 27
Cumhuriyet Halk Partisi Kemal Kılıçdaroğlu 13.374.463 25,41 427.720 23,57 13.802.183 25,35 artış2,70 169 artış 23
Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli 5.283.345 10,04 201.475 11,10 5.484.820 10,07 azalış1,03 50 artış 1
İYİ Parti Meral Akşener 5.211.632 9,90 64.349 3,55 5.275.981 9,69 azalış0,27 43 Sabit
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Çiğdem Kılıçgün Uçar
İbrahim Akın
4.624.094 8,79 179.828 9,91 4.803.922 8,82 azalış2,88 61 azalış 6[a]
Yeniden Refah Partisi Fatih Erbakan 1.505.736 2,86 21.312 1,17 1.527.048 2,80 Yok 5 Yok
Zafer Partisi Ümit Özdağ 1.198.647 2,28 17.752 0,98 1.216.399 2,23 Yok 0 Yok
Türkiye İşçi Partisi Erkan Baş 903.742 1,72 52.315 2,88 956.057 1,76 Yok 4 Sabit[b]
Büyük Birlik Partisi Mustafa Destici 522.470 0,99 8.300 0,46 530.770 0,97 Yok 0 azalış 1[c]
Memleket Partisi Muharrem İnce 487.910 0,93 14.759 0,81 502.669 0,92 Yok 0 Yok
Genç Parti Hakan Uzan 110.998 0,21 1.974 0,11 112.972 0,21 Yok 0 Yok
Adalet Partisi Vecdet Öz 105.737 0,20 3.499 0,19 109.236 0,20 Yok 0 Yok
Sol Parti Önder İşleyen 75.196 0,14 2.796 0,15 77.992 0,14 Yok 0 Yok
Anavatan Partisi İbrahim Çelebi 64.593 0,12 1.509 0,08 66.102 0,12 Yok 0 Yok
Türkiye Komünist Partisi Kemal Okuyan 62.104 0,12 1.705 0,09 63.809 0,12 Yok 0 Yok
Vatan Partisi Doğu Perinçek 51.502 0,10 1.218 0,07 52.720 0,10 azalış0,13 0 Sabit
Millet Partisi Cuma Nacar 51.121 0,10 1.194 0,07 52.315 0,10 Yok 0 Yok
Hak ve Özgürlükler Partisi Düzgün Kaplan 41.207 0,08 1.302 0,07 42.509 0,08 Yok 0 Yok
Adalet Birlik Partisi İrfan Uzun 38.778 0,07 2.418 0,13 41.196 0,08 Yok 0 Yok
Halkın Kurtuluş Partisi Nurullah Efe Ankut 31.024 0,06 807 0,03 31.831 0,06 Yok 0 Yok
Güç Birliği Partisi Ali Karnap 25.497 0,05 862 0,05 26.359 0,05 Yok 0 Yok
Türkiye Komünist Hareketi Aysel Tekerek 16.933 0,03 543 0,03 17.476 0,03 Yok 0 Yok
Milli Yol Partisi Remzi Çayır 17.477 0,03 281 0,02 17.758 0,03 Yok 0 Yok
Yenilik Partisi Öztürk Yılmaz 11.008 0,02 163 0,01 11.171 0,02 Yok 0 Yok
Bağımsızlar 226.831 0,43 226.831 0,42 artış0,27 0 Sabit 0
Toplam 52.628.182 100 1.814.406 100 54.442.588 87,05 600

İllere göre sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ 2018 Türkiye genel seçimlerine Halkların Demokratik Partisi olarak katıldı.
  2. ^ 2018 Türkiye genel seçimlerine Halkların Demokratik Partisi listesinden katıldı.
  3. ^ 2018 Türkiye genel seçimlerine Adalet ve Kalkınma Partisi listesinden katıldı.
  1. ^ Hür Dava Partisinden 4 vekil ve Demokratik Sol Partiden 1 vekil AK Parti listelerinden seçime girerek seçildi. Vekiller seçimden sonra partilerine geri döndükten sonra AK Partili olarak seçilen vekil sayısı 263 oldu.
  2. ^ Demokrasi ve Atılım Partisinden 15 vekil, Gelecek Partisinden 10 vekil, Saadet Partisinden 10 vekil, Demokrat Partiden 3 vekil ve İYİ Partiden 1 vekil CHP listelerinden seçime girerek seçildi. Vekiller seçimden sonra partilerine geri döndükten sonra CHP'li olarak seçilen vekil sayısı 129 oldu. Türkiye Değişim Partisi genel başkanı Mustafa Sarıgül de CHP listelerinden seçime girdi fakat partisine geri dönmedi.
  3. ^ Demokratik Bölgeler Partisinden 2 vekil, Emek Partisinden 2 vekil, Halkların Demokratik Partisinden 2 vekil Yeşil Sol Parti listelerinden seçime girerek seçildi. Vekiller seçimden sonra partilerine geri döndükten sonra Yeşil Sol Partili olarak seçilen vekil sayısı 55 oldu. Toplumsal Özgürlük Partisi kurucularından Perihan Koca de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime girdi fakat partisine geri dönmedi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Cumhurbaşkanı Erdoğan seçimlerin yenilenmesi kararını imzaladı". www.memurlar.net. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  2. ^ Ersan Şen (26 Şubat 2021). "Cumhurbaşkanının Üçüncü Defa Seçilmesi". www.sen.av.tr. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  3. ^ "Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  4. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan seçim tarihini açıkladı: 14 Mayıs 2023". euronews. 23 Ocak 2023. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023. 
  5. ^ "Kemal Kılıçdaroğlu: Seçim 14 Mayıs'ta olacak, sandığa gideceğiz; Türkiye'yi büyüteceğiz". Cumhuriyet. 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023. 
  6. ^ "Seçim süreci resmen başladı! YSK kararları Resmi Gazete'de". KARAR. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023. 
  7. ^ "'Mühürsüz oy' tartışmalarının hukuki boyutu ne?". BBC Türkçe. 17 Nisan 2017. 19 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  8. ^ ""Seçim İttifakı" Kanunu Resmi Gazete'de yayımlandı". Habertürk. 16 Mart 2018. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  9. ^ "İktidarın yüzde 50 artı bir oy paniği". Medyascope. 2 Ekim 2019. 28 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  10. ^ "TBMM'nin yeni başkanı Binali Yıldırım". DW Türkçe. 12 Temmuz 2018. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  11. ^ "Bahçeli: 2023'te adayımız Recep Tayyip Erdoğan'dır". Sözcü. 16 Ekim 2020. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  12. ^ "CHP'li Torun Millet İttifakı'nın şifrelerini anlattı: "AKP'ye kaybettirme üzerinde uzlaştık"". BBC News Türkçe. 22 Şubat 2019. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022. 
  13. ^ "Seçim Sonuçları: Mart 2019 Yerel Seçim Sonuçları". Sözcü. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022. 
  14. ^ "İstanbul seçimleri iptal edildi!". birgun.net. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022. 
  15. ^ "Seçim Sonuçları: 23 Haziran 2019 İstanbul Büyükşehir Belediyesi Seçim Sonuçları". Sözcü. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022. 
  16. ^ "Ahmet Davutoğlu liderliğinde kurulan Gelecek Partisi'nin kurucular listesi belli oldu. Partinin programı, tüzüğü ve ilk açıklamalar..." Evrensel. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  17. ^ "Ali Babacan: DEVA Partisi'nin 90 kişilik kurucular kurulunda kimler var?". BBC Türkçe. 9 Mart 2020. 9 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  18. ^ Welle (www.dw.com), Deutsche. "Muharrem İnce CHP'den ayrılıyor | DW | 08.02.2021". DW.COM. 8 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021. 
  19. ^ "Muharrem İnce'nin partisi 19 Mayıs'ta faaliyetlerine başlıyor". Yeni Şafak. 2 Mayıs 2021. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  20. ^ Ersan Şen (13 Eylül 2022). "Haziran 2023 Seçimleri ve Erken Seçim Kararı". 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  21. ^ "Bahçeli: 2023'te adayımız Recep Tayyip Erdoğan'dır". Sözcü. 16 Ekim 2020. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  22. ^ "Erdoğan seçim tarihi için 14 Mayıs'ı işaret etti: 73 yıl sonra bir daha aynı gün". Evrensel. 18 Ocak 2023. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  23. ^ "Altılı Masa'dan ortak açıklama: Erdoğan'ın adaylığı mümkün değil". Evrensel. 26 Ocak 2023. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  24. ^ "Erdoğan imzayı attı, tarih netleşti: Seçim kararnamesi Resmi Gazete'de". Türkiye Gazetesi. 10 Mart 2023. Erişim tarihi: 20 Mart 2023. 
  25. ^ "Seçim Arşivi". ysk.gov.tr. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020. 
  26. ^ "Seçim barajı yüzde 7'ye indirildi". Deutsche Welle. 31 Mart 2022. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  27. ^ "Turkey lowers party' election threshold for parliament to 7 pct". www.xinhuanet.com. 1 Nisan 2022. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2022. 
  28. ^ "Crossing the threshold – the Turkish election". www.electoral-reform.org.uk (İngilizce). 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2020. 
  29. ^ "YURT DÜZEYİ SEÇİM SONUÇLARININ BELİRLENMESİNDE UYGULANACAK USUL VE ESASLARA DAİR 136 SAYILI GENELGE (2023)" (PDF). 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2023. 
  30. ^ "2023 Aday Listesi" (PDF). 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  31. ^ "2023 Aday Listesi" (PDF). 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  32. ^ "Seçim 2023: Yurt dışında oy verme işlemi başladı". BBC News Türkçe. 27 Nisan 2023. 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  33. ^ "Yurt dışında rekor katılım: 1 milyon 488 bin oy kullanıldı". TRT Haber. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2023. 
  34. ^ "Seçime kaç siyasi parti katılabilecek? Sayı bilgisi YSK'dan geldi". NTV. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023. 
  35. ^ "2023 seçimleri oy pusulası sıralaması: Hangi parti, kaçıncı sırada yer alacak?". NTV. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023. 
  36. ^ "HÜDA PAR seçim kararını açıkladı". Sözcü. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  37. ^ "DSP, seçimde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı destekleyecek". TRT Haber. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023. 
  38. ^ "Son Dakika: Deva, Gelecek, Saadet ve Demokrat Parti seçime CHP listesinden girecek". Cumhuriyet. 6 Nisan 2023. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  39. ^ "TDP Genel Başkanı Mustafa Sarıgül, CHP'den Erzincan 1'inci sıra adayı". gazeteduvar.com.tr. 9 Nisan 2023. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2021. 
  40. ^ "Emek ve Özgürlük İttifakı'nda tam uzlaşı sağlandı". 24 Mart 2023. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  41. ^ "YSK'dan EMEP açıklaması". Sözcü. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023. 
  42. ^ "YSK'da kura çekimi! Pusuladaki yerler belli oldu". Habertürk. 8 Nisan 2023. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023. 
  43. ^ "Yeniden Refah Partisi, 28. Dönem milletvekili aday listesini YSK'ye sundu". 4 Eylül 2023. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023. 
  44. ^ "BTP, Millet İttifakı'nı desteklemek için seçimlerden çekildi!". halktv.com.tr. 10 Nisan 2023. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  45. ^ "Büyük Türkiye Partisi seçimlerden çekiliyor: Ülkemizi rahatsız eden görüntüler var - TGRT Haber". Tgrt. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  46. ^ "AKP'nin milletvekili listesinde DSP'ye üç kontenjan". Artı Gerçek. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  47. ^ "Ak Parti, Hüda Par'dan 4 adayı listeye koydu". 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  48. ^ "Millet İttifakı partilerinden 39 aday, CHP listesinden Meclis'e girdi". www.ntv.com.tr. 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023. 
  49. ^ "CHP ve İYİ Parti'nin hazırladığı ortak milletvekili listelerinde kimler var?". www.sozcu.com.tr. 10 Nisan 2023. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  50. ^ "CHP'nin aday listesinde Millet İttifakı'ndaki diğer 5 partiden 76 aday da yer aldı, en az 30'unun seçilebileceği hesabı yapılıyor". BBC News Türkçe. 9 Nisan 2023. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  51. ^ a b "Ali Babacan: 'Milletvekili adaylarımız; ülkemiz için, partimiz için, ittifakımız için hayırlı olsun. Aday olan tüm arkadaşlarımıza ve teşkilat mensuplarımıza seçim çalışmalarında başarılar diliyorum. 14 Mayıs'ta tüm Türkiye kazanacak.'". Twitter. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  52. ^ "Demokrat Parti Milletvekili Adayları 2023! CHP milletvekili aday listesindeki Demokrat partili milletvekilleri kimler, kaç vekil var?". Haberler. 10 Nisan 2023. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  53. ^ "Gelecek Partisi Aday Listesi Belli Oldu". 9 Nisan 2023. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  54. ^ "Saadet Partisi: '28. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri Adaylarımız ülkemize ve milletimize hayırlı olsun.'". Twitter. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  55. ^ "Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinden seçime girecek adaylarımız - Emek Partisi (EMEP)". 18 Nisan 2023. 10 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  56. ^ "Yeşil Sol Parti Adayı Öztürk'ten Erdoğan'a: Türk ve Kürt halkları sana asla izin vermeyecek". Emekçi Hareket Partisi (İngilizce). 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  57. ^ "Adaylarımız". Toplumsal Özgürlük Adayları. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  58. ^ "Yeşil Sol Parti'nin milletvekili aday listesi belli oldu: İşte il il adaylar..." 9 Nisan 2023. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2023. 
  59. ^ Duvar, Gazete (5 Mayıs 2023). "CHP açıkladı: Avustralya'da kullanılmamış oy pusulasına AKP'ye evet mührü basıldı". 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  60. ^ "14 Mayıs Seçimleri İçin Skandal 'Hile' İddiaları: Oylar Kaydırıldı, Farklı Partiye Yazıldı". Halk TV. 16 Mayıs 2023. 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023. 
  61. ^ a b SELVİ, Abdulkadir. "AK Parti'nin seçim kampanyasında sürprizler var". www.hurriyet.com.tr. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. 
  62. ^ "İYİ Parti seçim beyannamesini açıkladı". NTV. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. 
  63. ^ "Yüksek Seçim Kurulunun 30/05/2023 Tarihli ve 2023/1255 Sayılı Kararı" (PDF). T.C. Resmî Gazete. Yüksek Seçim Kurulu. 30 Mayıs 2023. 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.