1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı
| 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşları | |||||||
 Kars'ın kuşatılması (January Suchodolski, 1839) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu YunanistanDestekleyen:  Fransa Birleşik Krallık |
 Osmanlı İmparatorluğu Çerkesya | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
I. Nikolay Ivan Paskeviç Grigori Zass Yannis Kapodistrias |
II. Mahmud Reşid Mehmed Paşa Seferbiy Zaneqo Canbolat Bolotoqo | ||||||
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı, Navarin Deniz Savaşı'nı takiben Rusya'nın Yunanların bağımsızlığını desteklemesi yüzünden çıkmış bir savaştır.
Savaş Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı padişahı II. Mahmut, 20 Ekim 1827 tarihinde İngiliz, Fransız ve Rus donanmalarının Navarin'de Osmanlı-Mısır donanmalarını yakmalarını protesto etmek için Rusya'yla yapılmış olan Akkerman Antlaşmasını iptal etti ve Çanakkale Boğazı'nı Rus gemilerine kapadı. Bu Ruslarca Casus Belli sayıldı.
Balkan Cephesi[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk aylarında Rus komutanı Petro Wittgenstein Osmanlı toprağı olan Eflak'a girerek Bükreş'i ele geçirdi. Rus çarı I. Nikolay da Tuna nehrini geçerek Dobruca'ya yürüdü. Şumnu, Varna ve Silistre kalelerini kuşattı. Karadeniz filolarının desteğiyle Varna kalesine saldıran Ruslar 29 Eylül'de Varna'yı teslim aldılar. Ancak Şumnu kalesini uzun süren bir kuşatmaya rağmen Osmanlıların büyük bir cesaretle yaptıkları savunma sonucu ele geçiremediler. Her iki taraf ta açlık ve hastalık sonucu çok sayıda kayıplar verdi. Kışın yaklaşması dolayısıyla Ruslar kendilerine ait olan Besarabya'ya geri çekildiler. 7 Mayıs 1829'da Rus ordusu 60.000 askerle tekrar saldırıya geçerek Silistre'yi kuşattı. II. Mahmut 40.000 kişilik bir orduyu Varna'nın yardımına gönderdi. Ancak bu ordu Ruslara yenik düştü. 19 Haziran'da Silistre de Ruslara teslim oldu. 2 Temmuz'da 25.000 askerlik bir Rus ordusu Balkanları boydan boya geçerek Burgaz'ı ve Sliven'i teslim aldılar. 28 Ağustos'ta Edirne'ye kadar ilerleyen Rus ordusu İstanbul'un sadece 68 kilometre uzağına dek ulaştı. Padişah II. Mahmut 14 Eylül 1829'de Rusların bu ilerlemesini durdurmak için koşulları çok ağır olan Edirne Antlaşmasını imzalamak zorunda kaldı.
Kafkas Cephesi[değiştir | kaynağı değiştir]
İvan Paskeviç çoğunluğu yeni biten İran harbinden topladığı 20 bin civarında mütevazi bir güce sahip olmasına rağmen kendinden sonraki Rus generallerinin izinden gideceği başarılı bir harekâta imza attı. Öyle ki bu cephede Osmanlı kuvvetleri yalnızca Bayburt'taki mahalli güçlerce galibiyet alabilmişti.[1]
İvan Paskeviç komutasındaki Rus ordusu 17 Ağustos 1828'de Ahıska'ya girdi. Savaş yıllarına kadar Gürcistan'da baskın olan Müslüman unsurlar Anadoluya göç harekâtına başladılar. Ardahan, Posof, Erivan, Kars gibi merkezler de sırayla Rusların eline geçti ve 27 Haziran 1829'da Erzurum'u ele geçirdi. Erzurum'un düşüşünün ardından General Burtsov komutasındaki 5 piyade bölüğü ve bir müslüman süvari alayı Bayburt'a yönlendirildi. Şehre giren komutan ardından Hart Köyüne (Aydıntepe) yöneldi ancak mahalli milislerce pusuya düşürülüp öldürüldü. Bunun üzerine savaş sonrası kendisinde kalmayacağını bildiği ve direniş gösteren düşman bölgesinin derinindeki bu uç noktada intikam harekâtı düzenleyen Paskeviç başta Bayburt Kalesi olmak üzere bölgede geri dönülmez bir hasara neden oldu. Yıllar sonra bölgeyi ziyaret eden Moritz Wagner gibi Avrupalı seyyahlar bu yenilginin bölge halkında yaşattığı kızgınlığı ve gurur kırıklığını not etmişlerdi.[2]
Sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ruslar tüm hedeflerine ulaşamamış ve Osmanlı'nın yapısal bütünlüğünü bozamamış olsalar da Balkanlarda Edirne'ye Kafkaslarda Gümüşhane'ye kadar ulaşarak Kırım ve 93 Harplerinde izinden gidilecek başarılı askeri operasyonlara imza attılar. Balkanlarda Tuna'yı aşmak artık Ruslar için ulaşılmaz bir hedef olmaktan çıkarken Kuzeydoğu Karadeniz kıyılarındaki Anapa gibi son Osmanlı toprakları elden çıkmış Gürcistan'daki Türk ve Müslüman Gürcü unsurları Çoruh Vadisi üzerinden Anadolu'ya göçmüştü. Savaş öncesinde İran'ın da sindirilmesiyle birlikte Ruslar Kafkaslarda baskın güç olmuş, Müslüman unsurlar Slav denizinin içinde kalmıştı.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rus Mercury firkateyninin iki Osmanlı savaş gemisiyle çarpışması. (Nikolay Krasovsky) -
1828'de Varna'nın kuşatılması. (Alexander Zauerweid, 1836) -
Rus ordusunun Balkan geçitlerini geçişi (1829). (August Friedrich Andreas Campe) -
Erzurum'un teslimi (1829). (January Suchodolski, 1834)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi öncesinde Menteşe Sancağı'ndan İğneada ve havalisi muhafazasına gönderilen süvari askerler hakkında[ölü/kırık bağlantı], Biray Çakmak, Sosyal Birimler dergisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Cilt II, Sayı:2.
- ^ Yıldız, Gültekin, (Ed.) (6 Temmuz 2017). Osmanlı Askeri Tarihi. Timaş Yayınları. ss. 269-273.
- ^ Wagner, Moritz (1852). Reise nach Persien und dem Lande der Kurden (Almanca). Leipzig. s. 194.