1440'lar
| Binyıllar: | 2. binyıl |
|---|---|
| Yüzyıllar: | |
| Onyıllar: | |
| Yıllar: |
1440'lar 1 Ocak 1440 günü başlayıp 31 Aralık 1449 günü sona eren Jülyen Takvimi'nin on yılıdır.
Olaylar
1440
- Macaristan Krallığı'nın elinde bulunan Belgrad (o dönemdeki adı Nándorfehérvár), Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatıldı.
- Zürih, toprak anlaşmazlığı nedeniyle İsviçre Konfederasyonundan atıldı.
1441
- Kırım Hanlığı kuruldu (dağılışı 1783).
- Bordeaux Üniversitesi I kuruldu.
1442
- Hermannstadt Muharebesi gerçekleşti. Hunyadi Yanoş, Mezid Bey komutasındaki Osmanlı ordusunu Sibiu yakınlarında mağlup etti.
- Vazag Muharebesi gerçekleşti.
- Iydgâh Camii'nin yapımı tamamlandı.
- Santa Croce Bazilikası yapıldı.
1443
- Kasım - Niş Muharebesi gerçekleşti.
- Hangıl alfabesi icat edildi.
1444
- 2 Ocak - Osmanlılar ve Haçlı kuvvetleri arasında Kunovica Muharebesi yaşandı.[1] Savaş, Osmanlı ordusunun yenilgisiyle neticelendi.
- 2 Mart - İskender Bey'in öncülüğünde Venedik'in kontrolündeki Leş kentinde Arnavut ve Karadağ prensleri toplandılar. Toplantı neticesinde Osmanlılara karşı askeri savunma ve siyasi birlik amacı güden Leş Birliği kuruldu.[2][3][4] İskender Bey, kurulan bu birliğin başı olarak seçildi.
- 12 Haziran - Sultan II. Murad, Edirne'ye gelen Macaristan ve Sırbistan elçileriyleSegedin Antlaşması'nı imzaladı.[5][6]
- 15 Haziran - Cosimo de' Medici, Floransa'da Laurentian Kütüphanesi'ni kurdu.
- 29 Haziran - İskender Bey, Torvioll Muharebesi'nde bir Osmanlı ordusunu yendi.
- Temmuz - Osmanlı sultanı II. Murad, Mısır'daki İslam alimlerinin de manevi desteğini alarak Karamanoğlu II. İbrahim Bey ile sulh antlaşması imzaladı.[5][7]
- Ağustos - Osmanlı Sultanı II. Murad, hastalığı ve büyük oğlu Şehzade Alâaddin'in vefatı sonucunda girdiği bunalım nedeniyle kendi arzusuyla tahttan çekildi. Yerine oğlu II. Mehmed ilk kez tahta çıktı.[5][6]
- 4 Ağustos - Macar Kralı III. Władysław, Kardinal Guilano Cesarini'nin yoğun baskısı sonucunda Segedin Antlaşması'nı bozarak Osmanlı Türkleri üzerine sefere çıkacağının sözünü verdi.[1][6]
- 10 Kasım - Varna Muharebesi gerçekleşti.[8] Muharebe Osmanlı ordusunun galibiyetiyle sonuçlandı. Haçlı ordusunu komutan eden Macaristan, Hırvatistan ve Polonya'nın kralı olan III. Władysław, savaş esnasında öldürüldü.[9]
1445
- Senegal ve Yeşil Burun Adaları, Dinas Diaz tarafından keşfedildi.
1446
- 21 Temmuz - Lidköping, İsveç'te bir kent konumuna alındı.
- 27 Eylül - Leş Birliği ile Osmanlılar arasında Otonetë Muharebesi gerçekleşti. İskender Bey, Osmanlıları yendi.
- Yeniçerilere düşük ayarlı akçeyle ulufe verilmesi sonucunda Buçuktepe İsyanı yaşandı. İsyan, yeniçerilerin maaşlarına yarım zam yapılması yoluyla bitirildi.[10]
- Buçuktepe isyanının ardından II. Murad, veziriazam Çandarlı Halil Paşa'nın isteğiyle Manisa'dan Edirne'ye döndü ve ikinci defa tahta çıktı. II. Mehmed ise şehzade olarak idare etmek üzere Manisa'ya gönderildi.
1447
- Aralık - Arnavut-Venedik Savaşı başladı.
1448
- 20 Ocak - Stefan Vukçiç Kosariç, kendini Santa Sava dükası ilan etti.
- 17-20 Ekim - II. Kosova Muharebesi gerçekleşti.
- Arnavut-Venedik Savaşı sona erdi.
1449
Önemli insanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğumlar
1440
- 22 Ocak - III. İvan, Moskova Büyük Prensi (ö. 1505)
- tarihi bilinmeyen
- Albertus Pictor, en tanınmış son dönem Orta Çağ ressamı (ö. 1507)
- Hoca Sinan Paşa, Osmanlı devlet adamı, kelam ve matematik alimi (ö. 1486)
- Kansu Gavri, Mısır Memlûk Sultanı (ö. 1516)
1441
- 9 Şubat - Ali Şîr Nevaî, Özbek şairi (ö. 1501)
- 9 Ağustos - Danjong, Joseon Krallığı'nın altıncı kralı (ö. 1457)
1442
- 28 Nisan - IV. Edward, İngiltere Kralı (ö. 1483)
- 3 Temmuz - İmparator Go-Tsuchimikado, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 103. imparatoru (ö. 1500)
- tarihi bilinmeyen
- Helena Hatun, Mora Despotu Dimitrios Paleologos'un kızı, bazı kaynaklara göre Fatih Sultan Mehmed'in eşi (ö. 1470)
- Ture Muhammed, Songhay İmparatorluğunu yönetmiş ve imparatorluğun altın çağını yaşatmış Afrikalı Siyahi Müslüman hükümdar (ö. 1538)
1443
- 23 Şubat - Matyas Corvinus, Macaristan ve Hırvatistan Kralı (ö. 1490)
- 31 Mayıs - Leydi Margaret Beaufort, VII. Henry'nin annesi (ö. 1509)
- 5 Kasım - II. Julius, papa (ö. 1513)
- tarihi bilinmeyen
- Alexias Hatun, Trabzon Rum İmparatorluğu prensesi (ö. 1488)
- Çiçek Hatun, Fatih Sultan Mehmed'in eşi, Cem Sultan'ın annesi (ö. 1498)
1444
- 24 Ocak - Galeazzo Maria Sforza, Milano dükü
- 14 Haziran - Nilakantha Somayaji, Hint matematikçi ve astronom (ö. 1544)
- 28 Haziran - Charlotte de Lusignan, Kıbrıs kraliçesi (s. 1458-1464) (ö. 1487)
- tarihi bilinmeyen
- Donato Bramante, İtalyan mimar (ö. 1514)
1445
- 1 Mart - Sandro Botticelli, İtalyan ressam (ö. 1510)
- 3 Ekim - Celâleddîn Süyûtî, Mısırlı muhaddis, müfessir, mutasavvıf ve filozof (ö. 1505)
- tarihi bilinmeyen
- I. Mengli Giray, Kırım Hanı (ö. 1515)
- Albert Brudzewski, Leh astronom (ö. 1497)
- Luca Pacioli, İtalyan matematikçi (ö. 1514 / 1517)
- Nicolas Chuquet, Fransız Matematikçi
1446
- William Grocyn, İngiliz bilgini
- Alexander Agricola, Felemenk besteci
1447
- 3 Aralık - II. Bayezid, 8. Osmanlı Padişahı (ö. 1512)
- 9 Aralık - İmparator Chenghua, Çin'in Ming Hanedanı'nın yedinci imparatoru (ö. 1487)
- tarihi bilinmeyen
- Anna Hatun, Fatih Sultan Mehmed'in eşi, David Komnenos ile Eleni Kantakuzini'un kızı (ö. 1463 sonrası)
- Giovanni Antonio Amadeo, İtalyan erken dönem Rönesans heykeltıraş, mimar ve mühendis (ö. 1522)
1448
- Kastalânî, fıkıh, tefsir âlimi
- Pietro Perugino, İtalyan Rönesans dönemi ressamı (ö. 1523)
1449
- 1 Ocak - Lorenzo de' Medici, Rönesans Dönemi'ne damga vuran Medici ailesi mensubu, Floransa şehir devletinin gayriresmî başı Cosimo de' Medici 'nin torunu, de facto Floransa Hükümdarı (ö. 1492)
- tarihi bilinmeyen
- Domenico Ghirlandaio, İtalyan Rönesans akımı Floransa ekolü ressam (ö. 1494)
- Hamdullah Hamdi, Türk divan şairi, mutasavvıf (ö. 1503)
Ölümler
1440
- Cennino Cennini, İtalyan ressam (d. 1370)
- Johannes Schiltberger, Alman gezgin ve yazar (d. 1381)
1441
- 9 Temmuz - Jan van Eyck, Flaman ressam (d. 1395)
- 12 Temmuz - Ashikaga Yoshinori, Ashikaga şogunluğunun altıncı şogunu (d. 1394)
- tarihi bilinmeyen
- II. Mutazıd, Abbasi hanedanına mensup İslam halifesi
1442
- Makrîzî, Memlûk Sultanlığı'nda yaşamış Mısır'lı tarihçi, muhaddis (d. 1364)
- Yörgüç Paşa, II. Murad'ın lalası ve Rum beylerbeyi
1443
- 5 Haziran - Ferdinand, Portekiz'in aziz prensi
- 16 Ağustos - Ashikaga Yoshikatsu, Ashikaga şogunluğunun yedinci şogunu (d. 1434)
- 29 Ağustos - Urgell'li Isabella, Coimbra Düşesi
- 18 Eylül - Lüksemburg'lu Lewis, Rouen Başpiskoposu
- tarihi bilinmeyen
- Şehzade Alâaddin, Osmanlı padişahı II. Murad'ın oğlu (d. 1425)
- Zeami ya da Kanze Motokiyo, Noh tiyatrosunu ciddi bir sanat dalı olarak kabul ettiren Japon aktör ve oyun yazarı (d. 1363)
1444
- 7 Nisan - John Capreolus, Fransız din adamı
- 26 Nisan - Robert Campin, ressam
- 27 Mayıs - John Beaufort, İngiliz askeri lider
- 23 Haziran - Marcus Eugenicus, Bizans din adamı
- Ekim - Hamza Bey Bayındır, Akkoyunlu hükümdarı[11] (d.?)
- 10 Kasım - III. Władysław, Polonya, Macaristan ve Hırvatistan kralı (d. 1424)[9]
- tarihi bilinmeyen
- Kaygusuz Abdal, Alevî-Bektaşî halk ozanı
- Leonardo Bruni, İtalyan hümanist, tarihçi, devlet adamı (d. 1370)
- Olivera Despina Hatun, Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid'in eşi (d. 1372)
- Josef Albo, Sefarad kökenli Yahudi filozof[12][13]
1445
- 2 Ağustos - Oswald von Wolkenstein, Alman şair, besteci ve diplomat (d. 1376 / 1377)
- tarihi bilinmeyen
- Uluğ Muhammed Han, Altın Orda Hanı, Kazan Hanı
1446
- 2 Şubat - Vittorino da Feltre, İtalyan hümanist
- 15 Nisan - Filippo Brunelleschi, İtalyan mimar (d. 1377)
- 9 Mayıs - (en:Mary of Enghien), Napoli Kraliçesi
- 24 Mayıs - Ambroise de Loré, Ivry (fr:Ivry-la-Bataille) Baronu
- tarihi bilinmeyen
- IV. Vahtang, Bagrationi Hanedanı üyesi Gürcü kralı (d. 1413)
- Nuno Tristão, Portekizli kaşif ve köle taciri
1447
- 23 Şubat - IV. Eugenius, papa (d. 1383)
- 13 Mart - Şahruh, Timur İmparatorluğu üçüncü hükümdarı (d. 1377)
- Kasım - II. Vlad veya II. Vlad Drakula, Eflak voyvodası (d. 1395)
1448
- 21 Haziran - II. Theodoros Paleologos, Mora despotu (d. y. 1396)
- 31 Ekim - VIII. İoannis, Bizans İmparatoru (d. 1392)
- tarihi bilinmeyen
- Vasili Kosoy, Moskova Büyük Prensi (d. 1421)
1449
- 2 Şubat - İbn Hacer el-Askalanî, Arap hadis, fıkıh ve tefsir bilgini (d. 1372)
- 27 Ekim - Uluğ Bey, Timur Sultanı, Türk Matematikçi ve astronomi bilgini (d. 1394)
- tarihi bilinmeyen
- Emine Hatun - Osmanlı Padişahı I. Mehmed'in eşi, kesin olmayan bilgiye göre II. Murad'ın annesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Murad’dan Murad’a: Varna Savaşı’nın (1444) Öncesi ve Sonrası (H. O. Ercan, çev.). (2023). Harp Tarihi Dergisi(7), 179-221.
- ^ "Ulusal bayram olarak Lezha Antlaşması'na saygı duruşu". KOHA.net. 24 Mart 2024. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ Rruga, İlir. “İskender Bey İsyanlarının Dinî Boyutu Ve Papalıkla İlişkileri”. Dini Araştırmalar 21/15-12 (Aralık 2018), 175-202. https://doi.org/10.15745/da.469672.
- ^ "LEŞ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ a b c "MEHMED II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ a b c "MURAD II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "Sultân II. Murâd". Osmanlı Araştırmaları Vakfı. 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "VARNA MUHAREBESİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ a b "Ulaszlo I" (İngilizce). Britishmuzeum.org. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "BUÇUKTEPE VAK'ASI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "UZUN HASAN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
- ^ "Joseph Albo | Jewish theologian, Kabbalist, rabbi | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
- ^ "ÂMENTÜ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
